वाणिज्यशास्त्र
वाणिज्य व्यापारसँग सम्बन्धित विषय हो । वाणिज्य मुख्यतया व्यापार कै एउटा अङ्ग हो जसले कुनै पनि व्यवसायिक सङ्गठनको आर्थिक कारोबारको लेखा जोखा गर्ने तथा व्यवसाहिक क्रियाकलाप जस्तै, वस्तु तथा सेवाको खरिद बिक्रि (मौद्रिक सटहि) र सोसँग सम्बन्धित अन्य क्रियाकलापहरु लाई समेट्ने काम गर्दछ । विश्वव्यापीकरणको कारणले आज संसार एउटा साँघुरो गाउँ सरह भएको छ र वाणिज्यको सहयोगले नै आज संसारको एक ठाउँमा उत्पादान भएको बस्तु तथा सेवा अन्य जुन सुकै ठाउँमा पुर्याउन सम्भब भएको छ ।
वाणिज्य भनेको के हो?
वाणिज्य आर्थिक एजेन्टहरु बीच व्यापार को आचरण हो। सामान्यतया, वाणिज्यले वस्तुहरू, सेवाहरू वा मानको केहि चीजको आदानप्रदानलाई व्यवसाय वा संस्था बीच दर्साउँछ। व्यापक परिप्रेक्ष्यमा, राष्ट्रहरू वाणिज्यको प्रबन्ध गर्नका लागि चासो राख्छन् जुन नागरिकहरूको हितलाई राम्रो बनाउँदछ, रोजगारहरू प्रदान गरेर र लाभदायक वस्तुहरू र सेवाहरू उत्पादन गरेर।
वाणिज्यका मुख्य कुराहरु
१. वाणिज्य मानव सभ्यताको शुरुआती दिनदेखि नै अस्तित्वमा छ जब मानिसहरूले मालमार्फत व्यापार मार्गहरू र निगमहरूको अधिक जटिल विकासमा प्रतिबन्ध लगाउँथे।
२. आज, वाणिज्य समष्टि आर्थिक खरीद र संगठनहरू द्वारा वस्तुहरू र सेवाहरूको बिक्रीलाई जनाउँछ।
३. वाणिज्य व्यवसायको उपसेट हो जुन उत्पादन पक्षको विपरितको व्यवसायको वितरण पक्षमा केन्द्रित हुन्छ।
४. एकल वस्तुको खरीद वा बेच्न लेनदेनको रूपमा परिचित छ, जबकि अर्थव्यवस्थामा त्यो वस्तुको सबै लेनदेन वाणिज्यको रूपमा चिनिन्छ।
५. वाणिज्य देशहरूको समृद्धि र जीवन स्तर बृद्धि हुन्छ, तर यदि जाँच नगरिएको वा अनियन्त्रित छोडियो भने यसले नकारात्मक बाह्यता निम्त्याउन सक्छ।
६. ई-वाणिज्य वाणिज्यको भिन्नता हो जसमा ईन्टरनेटको माध्यमबाट सामानहरू इलेक्ट्रोनिक रूपमा बेचिन्छ।
वाणिज्य बुझ्दै
वाणिज्य अस्तित्वमा रहेको क्षणदेखि नै मानिसहरुले एक अर्का संग सामान र सेवाहरु साटासाट गर्न शुरू गरे। मुद्रा मार्गको स्थापनामा ब्याप्टिंगको शुरुवाती दिनदेखि नै व्यापार मार्गहरूको स्थापना गर्न, मानिसहरूले वस्तुहरू र सेवाहरू आदानप्रदान गर्न र त्यस प्रक्रियाको वरिपरि वितरण प्रक्रिया निर्माण गर्ने उपायहरू खोजेका छन्।
आज, वाणिज्य सामान्यतया समष्टि आर्थिक खरीद र मापदण्ड मा ठूला संगठनहरु द्वारा वस्तुहरु र सेवाहरु को बिक्री को संदर्भ छ। उपभोक्ताद्वारा एकल वस्तुको बिक्री वा खरीदलाई एउटा लेनदेनको रूपमा परिभाषित गरिन्छ, जबकि वाणिज्यले अर्थव्यवस्थामा त्यस वस्तुको खरीद र बिक्रीसँग सम्बन्धित सबै लेनदेनलाई जनाउँदछ। धेरै जसो वाणिज्य अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा सञ्चालन हुन्छन् र राष्ट्रहरुका बिच सामान किन्दा र बेच्न प्रतिनिधित्व गर्दछ।
वाणिज्यको कार्यान्वयन र व्यवस्थापन
जब सही तरिकाले व्यवस्थित गरियो, वाणिज्य गतिविधिले चाँडै राष्ट्रमा जीवन स्तर उकास्न र विश्वमा यसको खडा बढाउन सक्छ। यद्यपि जब वाणिज्यलाई अनियमित रूपमा सञ्चालन गर्न अनुमति दिइन्छ, ठूला व्यवसायहरू धेरै शक्तिशाली हुन्छन् र व्यवसाय मालिकहरूको लाभका लागि नागरिकहरूमा नकारात्मक बाह्यता थोप्न सक्छन्। धेरै राष्ट्रहरूले सरकारी एजेन्सीहरू स्थापना गरेका छन् जसले वाणिज्य प्रबर्धन र व्यवस्थापनका लागि जिम्मेवार छन्।
सयौं देशहरूका साथ ठूला संगठनहरू सदस्यका रूपमा सीमानाका पनि वाणिज्य नियमन गर्दछ। उदाहरणका लागि, विश्व व्यापार संगठन (डब्ल्यूटीओ) र यसको पूर्ववर्ती, ट्राफिक एन्ड ट्रेड (जीएटीटी) मा सामान्य सम्झौताले देशहरूबीच वस्तुहरूको आयात र निर्यातसँग सम्बन्धित ट्यारिफको नियम बनायो। नियमहरू वाणिज्यलाई सजिलो पार्न र सदस्य देशहरूको लागि एक स्तर खेल्ने मैदान स्थापना गर्न हो।
सन्दर्भ सामग्री[सम्पादन गर्नुहोस्]
यो याद गर्नु महत्त्वपूर्ण छ कि वाणिज्यको "व्यवसाय" को रूपमा उस्तै अर्थ हुँदैन, बरु व्यापारको उपसत्ता हो। वाणिज्य व्यापार को उत्पादन वा उत्पादन प्रक्रिया संग सम्बन्धित छैन तर केवल वस्तु र सेवाहरूको वितरण प्रक्रिया। वितरण पक्षले रसद, राजनीतिक, नियामक, कानुनी, सामाजिक, र आर्थिक जस्ता क्षेत्रहरूको एक विस्तृत सरणी समेट्छ।
बाह्य सूत्र[सम्पादन गर्नुहोस्]
ई-वाणिज्य को उदय
वाणिज्य को विचार २१ औं शताब्दीमा इलेक्ट्रॉनिक वाणिज्य समावेश गर्न विस्तार भएको छ। ई-वाणिज्य ईन्टरनेट मा वित्तीय जानकारी को हस्तान्तरण शामिल छ कि कुनै पनि व्यापार वा व्यावसायिक लेनदेन को वर्णन गर्दछ। ई-वाणिज्य, दुई एजेन्टहरू बीच परम्परागत वाणिज्यको विपरीत, व्यक्तिगत उपभोक्ताहरूलाई सामान र सेवाहरूको लागि मूल्यलाई आदान प्रदान गर्न अनुमति दिन्छ कुनै अवरोधको साथ सानो।
इ-कमर्सले अर्थव्यवस्था कसरी वाणिज्य संचालन गर्छ भन्ने परिवर्तन भएको छ। विगतमा, कुनै राष्ट्रले गरेको आयात र निर्यातले क्रेता र विक्रेता दुवैको तर्फबाट धेरै नै धेरै अवरोध खडा गर्यो। यसले वातावरण सिर्जना गर्यो जहाँ ठूला ठूला कम्पनीहरूले मात्र निर्यात ग्राहकहरूलाई फाइदा गर्न सक्दछन्। अब, इन्टरनेट र ई-कमर्सको उदयसँग, साना व्यवसाय मालिकहरूसँग अन्तर्राष्ट्रिय ग्राहकहरूलाई मार्केट गर्ने र अन्तर्राष्ट्रिय आदेशहरू पूरा गर्ने अवसर छ।
सबै आकार र आकारका कम्पनीहरूले अन्तर्राष्ट्रिय वाणिज्यमा संलग्न हुन सक्दछन्। निर्यात प्रबन्धन कम्पनीहरूले घरेलु साना व्यवसायहरुलाई अन्तर्राष्ट्रिय रुपमा बेच्न को लागी सहयोग पुर्याउँछ। निर्यात ट्रेडिंग कम्पनीहरूले माग पूरा गर्न सक्ने अन्तर्राष्ट्रिय खरीददारहरू र घरेलु सोर्सि companies कम्पनीहरूको पहिचान गरेर साना व्यवसायलाई मद्दत गर्छन्। आयात / निर्यात व्यापारीहरूले घरेलु वा विदेशी निर्माताबाट सिधै सामानहरू खरीद गर्दछन्, र त्यसपछि तिनीहरूले सामान प्याकेज गर्दछन् र तिनीहरूलाई व्यक्तिगत संस्थाको रूपमा पुन: बेच्न, जोखिम मान्दै तर बढी नाफा लिन्छन्।