२००६ लेबनान युद्ध

सन् २००६ को लेबनान युद्ध
इजरायल–लेबनान सङ्घर्ष र इरान-इजरायल छद्म युद्धको भाग
लेबनानमा बम प्रहार गरिएको भवन, सन् २००६
मिति १२ जुलाई - १४ अगस्ट २००६ (लेबनानको इजरायली घेराबन्दी सन् २००६ को ८ सेप्टेम्बरका दिन अन्त्य भएको थियो) स्थान लेबनान, उत्तर इजरायल र गोलन हाइट्स परिणाम प्रशस्त मात्रामा इजरायली सैनिक परिचालनका बाबजुद गतिरोध संयुक्त राष्ट्र सङ्घ सुरक्षा परिषद प्रस्ताव १७०१ द्वारा युद्धविराम लेबनानमा शान्ति सेना परिचालन हिजबुल्लाहद्वारा युद्ध विजयीको दावी इजरायलले साधारणतया युद्धलाई असफल र गुमाइएको मौका ठान्दछ इजरायलका रक्षा मन्त्री, सेना प्रमुख र सबै पदाधिकारीहरूले युद्धपछि राजीनामा दिन बाध्य भएका थिए
योद्धा
इजरायल द्वारा समर्थित: संयुक्त राज्य अमेरिका	हिजबुल्लाह असल आन्दोलन लेबनान कम्युनिस्ट पार्टी पपुलर फ्रन्ट फर लिबरेसन अफ प्यालेस्टाइन-जनरल कमान्ड द्वारा समर्थित: इरान सिरिया लेबनान
सेनापतिहरू
यहुद ओलमार्त (इजरायलका प्रधानमन्त्री) अमिर पेरेज देन हेलुज मोसे कापलिनस्की उदी आदम एलिएजेर स्केदी डेभिड बेन बासत	हसन नसरुल्लाह (हिजबुल्लाहका महासचिव) इसाद मुजनियार नवीह बेरी खालेद हदादी अहमद जिब्रिल
शक्ति
२ अगस्टको मध्य १०,००० सेना; त्यसको केही दिन पछि ३०,००० सेना परिचालन	सयौँ (लिटनी नदीको दक्षिणमा)
मृत्यु र क्षति
इजरायलको प्रतिरक्षी सैन्य बल: मृत्यु: १२१ जना घाइते: १,२४४ जना २० वटा क्षेप्यास्त्र तथा उन्नत विस्फोटक उपकरणहरूद्वारा आक्रमण) दुर्घटनामा एक हवाईजहाज सहित ३ जनाको मृत्यु भएको थियो। १ लडाकुविमान क्षतिग्रस्त भएको थियो इजरायली नागरिक: मृत्यु: ४४ जना घाइते:१,३८४ विदेशी आम नागरिक: २ जनाको मृत्यु	हिजबुल्लाह योद्धाहरू: मृत्युु: २५० जना(हिजबुल्लाहको दावी) ≤५०० जना(लेबनान र संयुक्त राष्ट्रका पदाधिकारी) ६००-८०० जना (आइडिएफको दावी) बन्दी: ४ योद्धा असलका योद्धाहरू: १७ जनाको मृत्यु एलसिपी योद्धाहरू: १२ जनाको मृत्यु पिएफएलपी-जिसी योद्धाहरू: २ जनाको मृत्यु इरानी आतङ्ककारी सेना: ≈६–९ जनाको मृत्यु (लेबनानका सेनाहरूद्वारा दावी जसलाई इरानले अस्वीकार गरेको थियो) लेबनानी सशस्त्र सैन्य बल तथाा प्रतिरक्षी सैन्य बल: ४३ जनाको मृत्यु लेबनानका आम नागरिक (योद्धाको रूपमा परिचालित) तथा विद्रोही आम नागरिक: मृत्यु:* १,१९१ १,१०९ (२५० जना हिजबुल्लाहका योद्धा; मानवाधिकार प्रहरी सहित) १,१९१ (लेबनान सरकार) घाइते: ३,४०९ विदेशी आम नागरिकहरू: ५१ जनाको मृत्यु २५ जना घाइते राष्ट्रसङ्घ: ५ जनाको मृत्यु १२ जना घाइते
* लेबनान सरकारले नागरिकहरू र युद्ध पीडितहरूको मृत्युको सङ्ख्याबारे छुट्टै तथ्याङ्क राखेको छैन

२००६ लेबनान युद्ध, २००६ इजरायल -हिजबुल्लाह युद्द वा लेबनानमा जुलाई युद्ध (अरबी: حرب تموز, र इजरायलमा दोस्रो लेबनान युद्ध(यहूदी: מלחמת לבנון השנייה, ३४ दिनसम्म लेबनान, उत्तरी इजरायल र गोलन हाइट्समा लडिएको सैनिक लडाई थियो।यस युद्धमा सहभागी भएका मुख्य शक्ति भनेका हिजबुल्लाहको अर्ध सैनिक बल र इजरायल रक्षाबल थिए। यो युद्ध १२ जुलाई २००६ मा सुरु हुँदै १४ अगस्ट २००६ मा संयुक्त राष्ट्र सङ्घले युद्धविराम कार्यन्वयन नगरेसम्म चली रहेेेेको थियो। हिजबुल्लाहलाई इरानी सहायता प्रदान गरिएकाले यसलाई अरब-इजरायल युद्ध भन्दापनि इरान-इजरायल छद्म युद्धको रूपमा समेत हेरिन्छ।

लेबनानको छापामार दस्ता हिजबुल्लाह र इजरायली सैनिकबीच सन् २००६ मा भीषण लडाइँ भएको थियो। गजर भन्ने स्थानबाट सुरु भएको युद्धमा इजरायली सेना दक्षिण लेबनान कब्जा गर्दै राजधानी बेरुतसम्म पुगेको थियो। त्यसपछि राष्ट्र संघको प्रयासमा इजरायली सेना फिर्ता भए भने शान्ति स्थापक सैनिकको सङ्ख्या बढाइएको थियो। हिजबुल्लाहले यहुदीवादी इजरायललाई परास्तजस्तै गरेको थियो र हिजबुल्लाहसितको युद्ध फलामको च्युरा चपाउनुसरह भएको थियो।

सैनिक अपहरण

सन् २००४ मा भएको सैनिक साटासाटमा आफ्नो दुई जना साथीहरू नछोडेपछि सन् २००६ मा हिजबुल्लाहले २ इजरायली सैनिकको अपहरण गरेको थियो र ती सैनिकको बदलामा आफ्नो तीन साथीको रिहाइको माग गरेको थियो। यस मागलाई इजरायलले आफ्नो अपमान सम्झिँँदै इजरायलले लेबनानमा हवाई हमला गर्दै लेबनान विरुद्धको युद्ध सुरु गर्दै हिजबुल्लाहको सैन्य इलाकामा हवाई हमला गरेेेेको थियो। इजराइली हवाई हमलमा धेरै लेबनानी आम सर्वसाधारण नागरिकहरू मारिए भने त्यसपछि हिजबुल्लाहले इजरायली सैनिक र इजरायली इलाकामा आफ्नो मिसाइलको निशाना बनाएको थियो। यी मिसाइलहरूलाई इजरायली रक्षा प्रणालीले भेद्न असमर्थ बनेको थियो। यस युद्धमा इजरायल अर्बौं डलर खर्च गरेर पनि कुनै सफलता पाउन सकेन। विश्वको सबैभन्दा मजबुत ट्याङ्क बताइने ट्याङ्कलाई पनि हिजबुल्लाहले नष्ट गर्नुका साथै अन्य ३ हेलिकप्टर, २० ट्याङ्क र १ लडाकु पानीजहाज पनि नष्ट भएको थियो। हिजबुल्लाहसँग कुनै विमान आदि नभएकाले उनको कुनै उपकरणको क्षति भएन।

क्षति तथा नोक्सान

युद्धको सुरुमा इजरायलले लेबनानबाट हिजबुल्लाहलाई अन्त्य गर्नको लागि १ वा २ दिनको समय मागेको थियो तर ३३ दिनको युद्धमा पराजयको सामना गर्नु परेको थियो। यसैै समय लगभग २००-२५० इजरायली सैनिक, २० ट्याङ्क, ३ हेलिकप्टर, १ पानीजहाज गरी लगभग ५० इजरायली नागरिक र लेबनानको तर्फ १५०-२०० हिजबुल्लाह लडाकु, लगभग ८००-९०० लेबनानी नागरिक मारिएका थिए। यस युद्ध पछि हिजबुल्लाह मध्यपूर्वमा नयाँ शक्तिको रूपमा उदाएको थियो।

यस युद्धले "हतियारको बलमा युद्ध जित्न सकिँदैन, रणनीतिको बलमा नै युद्ध जितिन्छ" भन्ने कुरालाई सिद्ध गरेेेेको थियो। इजरायलमाथी युद्धको समयमा हिजबुल्लाहले करीब तीन हजार क्षेप्यास्त्र प्रहार गरेेेेको थियो जसको कारण इजरायललाई अर्बौं डलरको नोक्सान भएको थियो। हिजबुल्लाह विरुद्धको कारबाहीमा पनि अर्बौं नोक्सान भएको थियो। यस युद्धमा हिजबुल्लाहद्वारा हाइफा सहर र सबैभन्दा बलियो बताइने ट्याङ्कलाई क्षेप्यास्त्रको निशाना बनाएका कारण हिजबुल्लाहले निकै चर्चा कमाएको थियो।

टिप्पणी

यस युद्धमा हिजबुल्लाहले कम सैनिकको बावजूद मिलेको जीत पश्चात् यस युद्ध यस कुरालाई पुनः सिद्ध भयो कि केवल अधिक सैनिक वा हतियारबाट युद्ध जितिदैन। तर युद्ध जित्नको लागि एक राम्रो रणनीति र सैन्य कुशलताको आवश्यकता पर्छ। यसकारण यो युद्ध सधैं याद राखिन्छ।

यस युद्ध पश्चात् इरानको सैन्य कुशलता दुनियाँको अगाडि देखियो। जसले हिजबुल्लाहलाई सहयोग गरेको थियो भने अमेरिका र युरोपको अन्य देशले इजरायलको सहयोग गरेका थिए।