इस्लामी क्यालेण्डर

This article is part of a series on:
Islam
Beliefs Oneness of God Prophets Revealed books Angels Predestination Day of Resurrection
Practices Profession of faith Prayer Fasting Alms Pilgrimage
Texts & laws Quran Sunnah Hadith Fiqh Sharia Kalam
History & leaders Timeline Muhammad Ahl al-Bayt Sahaba Rashidun Imamate Caliphate Spread of Islam
Denominations Sunni Shia Sufism Ibadi Ahmadiyya Quranism NOI Liberal
Culture & society Academics Animals Art Calendar Children Dawah Demographics Festivals Mosques Philosophy Politics Science Women
See also Other religions Glossary Islam portal

इस्लामी पञ्चाङ्ग वा क्यालेण्डर वा मुस्लिम क्यालेण्डरलाई (अरबी: التقويم الهجري; अत-तक्वीम-हिजरी; फारसी: تقویم هجری قمری ‎'तकवीम-ए-हिजरी-ये-कमारी) जसलाई हिजरी क्यालेण्डर पनि भन्दछन्, एक चन्द्र क्यालेण्डर छ, जो न मात्र मुस्लिम देशहरुमा प्रयोग हुन्छ तर यसलाई पूरा विश्वका मुस्लिम पनि इस्लामिक धार्मिक पर्वहरुलाई मनाने सही समय जाननका लागि प्रयोग गर्दछन्। यो चन्द्र-क्यालेण्डर छ, जसमा वर्षमा बारह मास, एवं ३५४ वा ३५५ दिवस हुन्छन्। किनभनें यो सौर क्यालेण्डरदेखि ११ दिवस सानो छ यस लागि इस्लामी धार्मिक तिथिहरु, जो कि यस क्यालेण्डरका अनुसार स्थिर तिथिहरुमा होतीं छन्, परन्तु प्रत्येक वर्ष पछिल्ला सौर क्यालेण्डरदेखि ११ दिन पछि हुन जान्छन्। यसलाई हिज्रा वा हिज्री पनि भन्दछन्, किनभनें यसको पहिलो वर्ष त्यो वर्ष हो जसमा कि हजरत मुहम्मदको मक्का शहरदेखि मदीनातर्फ हिज्ऱ वा वापसी भएको थियो। प्रत्येक वर्षका साथ वर्ष संख्याका पछि H जो हिज्रलाई संदर्भित गर्दछ वा AH (लैटिनः अन्नो हेजिरी ( हिज्रका वर्षमा) लगाइन्छ।हिज्रदेखि पहिलाका केही वर्ष (BH)को प्रयोग इस्लामिक इतिहासदेखि सम्बन्धित घटनाहरुका संदर्भमा गरिन्छ, जस्तै मुहम्म्द साहिबको जन्मको लागि ५३ BH।

वर्तमान हिज्री वर्ष हो १४३० AH.

इतिहास

इस्लाम पूर्व क्यालेण्डर

मुहम्मदले लोन सुधारलाई मना गरे, यसको चित्रण

महिना

इस्लामी महिना वा मास नाम छन्:

1. मुहरम محرّم (पूर्ण नाम: मुहरम उल-हरम)
2. सफर صفر (पूर्ण नाम: सफर उल-मुजफ्फर)
3. रबी अल-अव्वल (रबी उणन्नुर्)इदे मीलअद् ربيع الأول[
4. रबी अल-थनी (या रबी अल-थानी, रबी अल-आखीर) (Rabī' II) ربيع الآخر أو ربيع الثاني
5. जुमाद अल-उला (जुमादा I) جمادى الاولى
6. जुमाद अल-थनी (या जुमादा अल-आखीर) (जुमादा II) جمادى الآخر أو جمادى الثاني
7. रज्जब رجب (पूर्ण नाम: रज्जब अल-मुराजब)
8. शआबान شعبان (पूर्ण नाम: शाअबान अल-मुआजम)
9. रमजान رمضان (या रमदान, पूर्ण नाम: रमदान अल-मुबारक)
10. शव्वल شوّال (पूर्ण नाम: शव्वाल उल-मुकरर्म)
11. जिल-क्दाह ذو القعدة
12. जिल्-हिज्जाह ذو الحجة

इन सबै महिनाहरुमा, रमजानको महीना, सबैभन्दा आदरणीय मानिन्छ। मुस्लिम मानिसहरुलाई यस महिनामा पूर्ण सादगीदेखि रहना हुन्छ दिनका समय।

ओर सबैभन्दा अफ्ज्ल रबी अल-अव्वल क महिना मानिन्छ। यस ्मे प्यारे नबी सल्ल्ल््लाहु अल््य्ही व्स्ल्ल्म कि पयदाइस हुइ ।

सप्ताहका दिवस

इस्लामी सप्ताह, यहूदी सप्ताहका समान नैं हुन्छ, जो कि मध्य युगीय ईसाई सप्ताह समान हुन्छ। यसको प्रथम दिवस पनि रविवारका दिन नैं हुन्छ। इस्लामी एवं यहूदी दिवस सूर्यास्तका समय आरम्भ हुन्छन्, जबकि ईसाई एवं ग्रहीय दिवस अर्धरात्रिमा आरम्भ हुन्छन्। मुस्लिम साप्ताहिक नमाज हेतु मस्जिदहरुमा छैटौं दिवसको दिउँसो एकत्रित हुन्छन्, जो कि ईसाई एवं ग्रहीय शुक्रवासलाई हुन्छ। ("यौम जो संस्कृत मूल "याम"देखि निस्क्यो छ,يوم" अर्थात दिवस)

अरबी नाम	नेपाली नाम	उर्दू नाम	फारसी नाम	फारसी मा
यौम अल-अहद يوم الأحد	रविवार	इतवार اتوار	येक-शानबेह
यौम अल-इथनायन يوم الإثنين	सोमवार	पीर پير	दो-शानबेह	دوشنبه
यौम अथ-थुलाथा' يوم الثُّلَاثاء	मंगलवार	मंगल منگل	सेह-शानबेह	سه شنبه
यौम अल-अरबिया يوم الأَرْبِعاء	बुधवार	बुद्ध بدھ	चाहर-शानबेह	چهارشنبه
यौम अल-खमीस يوم الخَمِيس	बिहीवार	जुम्महरत جمعرات	पन्ज-शानबेह	پنجشنبه
यौम अल-जुमुआ`a يوم الجُمُعَة	शुक्रवार	जुम्मा جمعہ	जोमएह, वा अदिनेह	جمعه वा آدينه
यौम अस-सब्त يوم السَّبْت	शनिवार	हफ्ता ہفتہ	शानबेह	شنبه

मुख्य तिथिहरु

इस्लामी क्यालेण्डरको केही महत्वपूर्ण तिथिहरु छन्:

• १ मुहरम(Islamic New Year)
• १० मुहरम(Day of Ashurah) Anniversary of Moses and the Children of Israel crossing the red sea. Also the date of the martyrdom of Husayn ibn Ali and his followers.)
• १२ Rabiul Awal (Milad un Nabi for Sunni Muslims)
• १७ Rabiul Awal (Milad un Nabi for Isna Ashari Shia Muslims Twelvers)
• १३ Rajab (Birthday of Ali ibn Abi Talib.)
• २७ Rajab (Isra and Miraj)
• १ Ramadan (first day of fasting)
• २१ Ramadan (Ali ibn Abi Talib's death date. He was Muhammad's cousin and son in law and the father of Husayn ibn Ali)
• २७ Ramadan (Nuzul Al-Qur'an) (१७ Ramadan in Malaysia)
• Last third of Ramadan which includes Laylat al-Qadr
• १ Shawwal (Eid ul-Fitr)
• ८-१० Dhu al-Hijjah (the Hajj to Mecca)
• १० Dhu al-Hijjah (Eid ul-Adha)

वर्तमान सम्बन्ध

For a very rough conversion, multiply the Islamic year number by ०.९७, and then add ६२२ to get the Gregorian year number. An Islamic year will be entirely within a Gregorian year of the same number in the year २०८७४. The Islamic calendar year of १४२९ occurs entirely within the Gregorian calendar year of २००८. Such years occur once every ३३ or ३४ Islamic years (३२ or ३३ Gregorian years). More are listed here:

Islamic year within Gregorian year
इस्लामी	ग्रेगो	Difference
1060	1650	590
1093	1682	589
1127	1715	588
1161	1748	587
1194	1780	586
1228	1813	585
1261	1845	584
1295	1878	583
1329	1911	582
1362	1943	581
1396	1976	580
1429	2008	579
1463	2041	578
1496	2073	577
1530	2106	576
1564	2139	575

बाह्य कडीहरु

• Papers about Crescents, Prayer Times, Qiblah, Hijric Calendar, ...etc.
• The Umm al-Qura Calendar of Saudi Arabia
• Islamic Calendar/Hijri Calendar for Makkah
• Mahdavia Calendar for North America
• Correspondence between Hebrew and Islamic calendars, months and holidays (pdf)
• Remotely hosted Gregorian-Hijri calendar
• Islamic Months - Significance and Blessed Months
• Predicting the First Visibility of the Lunar Crescent
• Moon sighting
• Hijri Calendar

तिथि परिवर्तक

• Gregorian-Hijri Dates Converter (and vice-versa)
• Islamic-Western Calendar Converter (Based on the Arithmetical or Tabular Calendar)
• al-Islam.com date converter

ढाँचा:Time Topics