औषधी
चिकित्सा भनेको बिरामीहरूको हेरचाह गर्ने, रोगको पहिचान, पूर्वानुमान, रोकथाम, उपचार, दुखाइ कम गर्ने तथा स्वास्थ्य प्रवर्धन गर्ने विज्ञान र अभ्यास हो। चिकित्सा विभिन्न स्वास्थ्य सेवाका अभ्यासहरू समेट्छ, जसले स्वास्थ्य जोगाउन र पुनःस्थापित गर्न रोगको रोकथाम र उपचारमार्फत योगदान पुर्याउँछ।
आधुनिक चिकित्सा विज्ञानले बायोमेडिकल विज्ञान, अनुसन्धान, अनुवंशशास्त्र (जिनेटिक्स), र चिकित्सा प्रविधि लाई समावेश गर्छ। यसको माध्यमबाट रोग वा चोटपटकको निदान, उपचार, र रोकथाम गरिन्छ। सामान्यतया, यसका लागि औषधि (फार्मास्यूटिकल्स) वा शल्यक्रिया (सर्जरी) को प्रयोग गरिन्छ, तर मनोचिकित्सा (साइकोथेरापी), बाहिरी प्लास्टर वा ट्र्याक्सन, चिकित्सा उपकरणहरू, जैविक उपचारहरू (बायोलोजिक्स), र आयोनाइजिङ रेडियसन जस्ता विविध उपचारहरू पनि गरिन्छ।
चिकित्सा प्रागैतिहासिक कालदेखि अभ्यास हुँदै आएको छ। धेरै जसो समयसम्म यो एक कलाको रूपमा (सीप र सृजनशीलताको क्षेत्र) मानिन्थ्यो, जसको धार्मिक र दार्शनिक विश्वासहरूसँग सम्बन्ध थियो। उदाहरणका लागि, प्राचीन औषधिमानहरूले जडिबुटी प्रयोग गर्थे र उपचारका लागि प्रार्थना गर्थे, अथवा कुनै प्राचीन दार्शनिक र चिकित्सकहरूले ह्युमोरिज्म (रक्तस्राव गर्ने परम्परा) अनुसार उपचार गर्थे।
आधुनिक विज्ञानको आगमनपछि, चिकित्सा अब विज्ञान र कलाको संयोजन भएको छ। उदाहरणका लागि, टाँका लगाउने प्रविधि (suturing technique) एक अभ्यासद्वारा सिकिने कला हो, तर कसरी टिस्युहरू (tissues) कोशिका (cellular) र आणविक (molecular) स्तरमा प्रतिक्रिया गर्छन् भन्ने कुरा विज्ञानबाट थाहा पाइन्छ।
वैज्ञानिक चिकित्साको अभावमा प्रयोग गरिने परम्परागत चिकित्सा वा लोक चिकित्सा (folk medicine) लाई अहिले पारम्परिक चिकित्सा (traditional medicine) भनिन्छ। वैज्ञानिक प्रमाण बिना गरिने उपचारहरूलाई वैकल्पिक चिकित्सा (alternative medicine) भनिन्छ। यस्तै उपचारहरू, जुन नैतिकता, सुरक्षा, र प्रभावकारिताका दृष्टिकोणले विवादास्पद हुन्छन्, तिनलाई छद्म चिकित्सा (quackery) भनिन्छ।