गजपति साम्राज्य

गजपति साम्राज्य
१४३४–१५४१
कपिलेन्द्र देवको अधीनमा राजवंशको सबैभन्दा ठुलो सीमा, हल्का रङ र धराशायी सीमामा केही समयको लागि क्षेत्रहरू राखिएको थियो।
राजधानी	कटक
आम भाषाहरू	ओडिया (दरबार भाषा, साहित्य) संस्कृत (धार्मिक) अन्य भारतीय भाषाहरू
धर्म	हिन्दु धर्म
सरकार	राजतन्त्र
गजपति
• १४३४–६७	कपिलेन्द्र देव
• १४६७–९७	पुरुषोत्तम देव
• १४९७–१५४०	प्रतापृद्र देव
• १५४०–१५४१	कालुआ देव
• १५४१	कखरुआ देव
ऐतिहासिक काल	मध्ययुगीन भारत
• स्थापित	१४३४
• विस्थापित	१५४१
पूर्ववर्ती उत्तरवर्ती पूर्वी गङ्गा राजवंश भोई वंश बहमनी राज्य गोलकुण्डा सल्तनत बङ्गाल सल्तनत

गजपति साम्राज्य भारतीय उपमहाद्वीपको एक मध्ययुगीन हिन्दु राजवंश थियो, जुन मूलरूपले ओडिशा क्षेत्रबाट आएको थियो जसले सन् १४३४ देखि १५४१ सम्म शासन गरेको थियो। यसले गजपति राजाको रूपमा पूर्वी गङ्गको उत्तराधिकारी बनायो र पूर्वी गङ्ग वंशका अन्तिम शासक भानुदेव चतुर्थको मृत्यु पछि गजपति वंशका कपिलेन्द्र देवद्वारा स्थापना गरिएको थियो। यसको शिखरमा, यसले उत्तरमा गङ्गदेखि दक्षिणमा कावेरीसम्म फैलिएको साम्राज्यमा शासन गर्यो, जसमा आन्ध्र प्रदेशको ठुलो भाग र पश्चिम बङ्गालको पश्चिमी क्षेत्रका केही भागहरू समावेश थिए। तिनीहरूको राजधानी कटक थियो।

गजपति राजाहरूले वैष्णव हिन्दु धर्मको संरक्षण गरे र भगवान विष्णुका प्रखर भक्तहरू थिए। तिनीहरूले भगवान विष्णुलाई समर्पित धेरै मन्दिरहरू पनि बनाए।

गजपति सेना

सूर्यवंशी गजपतिहरूको अभिलेखले उनीहरूको सैन्य प्रशासनको चित्र दिन्छ जुन उनीहरूले पूर्वी गङ्ग शासकहरूबाट विरासतमा पाएका थिए। गङ्गमा विशाल र सुव्यवस्थित सेना थियो जसलाई कपिलेन्द्र देवले सुधारेका थिए। साम्राज्य एक सैन्य राज्यको लाइनमा निर्माण गरिएको थियो, राज्यको सुरक्षा र यसको विस्तार राज्य र जनसङ्ख्याको जिम्मेवारी थियो। सैन्यवाद समाजका विभिन्न पङ्क्तिहरूमा प्रवेश गरेको थियो र सम्राटको ठुलो स्थायी सेना थियो जसमा स्थायी सेनामा ठुलो सङ्ख्यामा सैनिकहरू र स्थानीय लडाकूहरू सामेल थिए। यसबाहेक, गजपतिहरूको सामन्ती सहायक राज्यहरूले पनि युद्धको समयमा निश्चित सङ्ख्यामा सैनिकहरू प्रदान गरे र युद्धभूमिमा गजपतिको लागि लड्नुपऱ्यो।

शासक

गजपति शासकहरूको सूची

छवि	शासक	शासनकाल	टिप्पणीहरू
	कपिलेन्द्र देव	१४३४–१४६७	राजवंशका संस्थापक र पहिलो शासक
	पुरुषोत्तम देव	१४६७–१४९७	राजवंशको दोस्रो शासक
	प्रतापृद्र देव	१४९७–१५४०	राजवंशको तेस्रो शासक
	कालुआ देव	१५४०–१५४१	राजवंशको चौथो शासक
	कखरुआ देव	१५४१	राजवंशको पाँचौँ र अन्तिम शासक