चलचित्रण
सिनेमाटोग्राफरहरूले वस्तुहरूबाट परावर्तित प्रकाशलाई लेन्समार्फत केन्द्रित गरी एउटा वास्तविक छवि बनाउँछन् जुन चलचित्र क्यामेराभित्रको कुनै इमेज सेन्सर वा प्रकाश-संवेदनशील सामग्रीमा सारिन्छ। यी एक्सपोजरहरू क्रमशः बनाइन्छन् र पछि प्रशोधन तथा हेर्नका लागि सुरक्षित गरिन्छन्। इलेक्ट्रोनिक इमेज सेन्सरमार्फत छवि कैद गर्दा, छविको प्रत्येक पिक्सेलमा विद्युतीय आवेश उत्पन्न हुन्छ, जसलाई इलेक्ट्रोनिक रूपमा प्रशोधन गरिन्छ र भिडियो फाइलमा सुरक्षित गरिन्छ, पछि प्रशोधन वा प्रदर्शनको लागि।
फोटोग्राफिक इमल्सनद्वारा कैद गरिएका छविहरू फिल्म स्टकमा अदृश्य "लेटेन्ट इमेज" को रूपमा रहन्छन्, जसलाई रासायनिक रूपमा "डेभलप" गरेर देखिने छविमा परिवर्तन गरिन्छ। फिल्म स्टकमा रहेका ती छविहरूलाई चलचित्रको रूपमा हेर्नको लागि प्रोजेक्ट गरिन्छ।
सिनेमाटोग्राफी (Cinematography) विज्ञान र व्यवसायका विभिन्न क्षेत्रहरूमा प्रयोग हुने गर्छ, साथै मनोरञ्जन र जनसञ्चारको लागि पनि व्यापक रूपमा प्रयोग गरिन्छ।
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]१८३० को दशकमा, घुम्ने ड्रम र डिस्कको अवधारणामा आधारित तीन वटा फरक उपायहरू आविष्कार गरिए जसले चलायमान तस्बिरहरू देखाउने काम गर्थे। ती थिए — अस्ट्रियाका साइमन भोन स्टाम्फरले बनाएको स्ट्रोबोस्कोप, बेल्जियमका जोसेफ प्लेटोले बनाएको फेनाकिस्टोस्कोप, र ब्रिटेनका विलियम होर्नरद्वारा बनाइएको जोएट्रोप।
१८४५ मा फ्रान्सिस रोनाल्ड्सले (Francis Ronalds) मौसम विज्ञान र भू-चुम्बकीय यन्त्रहरूको परिवर्तनशील संकेतहरूलाई निरन्तर रूपमा कैद गर्न सक्ने पहिलो सफल क्यामेरा आविष्कार गरे। ती क्यामेराहरू संसारभरिका थुप्रै वेधशालाहरूमा प्रयोग गरिए र केही २०औँ शताब्दीको मध्यसम्म पनि प्रयोगमा थिए।
१८६७ मा विलियम लिङ्कनले "Wheel of Life" वा "Zoopraxiscope" नामक यन्त्रको पेटेन्ट लिए जसले एनिमेटेड तस्वीरहरू देखाउने काम गर्थ्यो। यसमा चलायमान चित्र वा तस्बिरहरूलाई सानो प्वाल (slit) बाट हेर्ने गरिन्थ्यो।
१८७८ जुन १९ मा ईडवर्ड मायब्रिजले "साली गार्डनर" नामक घोडाको तीव्र गतिमा दौडिरहेको अवस्था २४ वटा स्टेरियोस्कोपिक क्यामेराको सहायताले सफलतापूर्वक खिचे। ती क्यामेराहरू घोडाको ट्र्याकसँगै पंक्तिबद्ध राखिएका थिए, र प्रत्येक क्यामेराको शटर घोडाको खुट्टाबाट ट्रिगर हुने तारको सहायताले सञ्चालन हुन्थ्यो। तिनीहरू २१ इन्चको दूरीमा राखिएका थिए र एक-हजारौं सेकेन्डको स्पीडमा फोटो खिचिन्थ्यो। दशकको अन्त्यमा मायब्रिजले यी तस्वीरहरूलाई जोएट्रोपजस्तै उपकरण — जोएप्राक्सिस्कोप — मा रूपान्तरण गरेर छोटो चलचित्र जस्ता प्रस्तुतिहरू दिन थाले, जुन १८७९-८० सम्ममा धेरै लोकप्रिय भए।
चार वर्षपछि, १८८२ मा फ्रेन्च वैज्ञानिक एटिएन-जुल्स मारे ले क्रोनोफोटोग्राफिक गन आविष्कार गरे, जसले १ सेकेन्डमा १२ वटा लगातार फ्रेम खिच्न सक्थ्यो।
उनीहरूकै समयमा, चलचित्रको प्रयोग केवल मनोरञ्जन मात्र होइन, वैज्ञानिक अनुसन्धानका लागि पनि व्यापक रूपमा हुन थाल्यो। फ्रेन्च जीवविज्ञानी र फिल्म निर्माता जिन पाइनलेभे ले वैज्ञानिक क्षेत्रमा चलचित्रको उपयोगका लागि जोड दिए, किनभने यो नयाँ माध्यमले सूक्ष्म जीव, कोष, र ब्याक्टेरियाहरूको व्यवहार, चालढाल र वातावरणलाई नाङ्गो आँखाले हेर्नुभन्दा धेरै प्रभावकारी तरिकाले कैद गर्न सक्थ्यो। चलचित्रको प्रयोगले "कोष वा प्राकृतिक वस्तुहरू जस्ता नयाँ छवि हेर्न मात्र होइन, ती वास्तविक समयमा हेर्नसमेत सम्भव बनायो"। चलचित्र विकास हुनु अघिसम्म वैज्ञानिक र चिकित्सकहरू मानव शरीर र सूक्ष्म जीवहरूको हातले बनाइएको चित्रमा भर पर्थे, जुन वैज्ञानिक दुनियाँका लागि ठूलो चुनौती थियो।
आजको चलचित्रको सुरुवात लुमिएर दाजुभाइहरू — अगस्ट र लुई — बाट भएको मानिन्छ, जसले सन् १८९५ मा सिनेमाटोग्राफे नामक यन्त्र विकास गरे, जसले चलायमान तस्बिरहरू कैद गर्न र देखाउन सक्थ्यो। सुरुवाती चलचित्र युगले तीव्र नवप्रवर्तनको युग देख्यो। २०औं शताब्दीको सुरुदेखि मध्यसम्म, चलचित्र निर्माताहरूले एडिटिङ, विशेष प्रभाव, क्लोज-अप, ध्वनि, वाइडस्क्रिन, र रङ्गीन फिल्म जस्ता नयाँ प्रविधिहरू अपनाउन थाले।
यस अवधिमा हल्युवुड फिल्म उद्योगको केन्द्र (Mecca) को रूपमा उदायो, र त्यो समयका धेरै प्रसिद्ध स्टुडियाहरू अझै पनि २१औं शताब्दीको मध्यसम्म सक्रिय छन्।