डोकलाम विवाद २०१७

२०१७ चीन-भारत सीमा गतिरोध
चित्र:Chinese photograph of Indian troops at Doklam standoff.png Photograph of Indian soldiers on Doklam Plateau taken by Chinese soldiers – Annotations by the Chinese Foreign Ministry showing Chinese claims
मिति १६ जुन २०१७ – २८ अगस्त २०१७ (२ महिना, १ हप्ता र ५ दिन) स्थान डोकलाम परिणाम Status quo ante bellum दुबै पक्षले डोकलामबाट आफ्ना सेना फिर्ता लगे चीनले सडक निर्माण रोक्यो
योद्धा
भारत (on behalf of भुटान)	चीन
मृत्यु र क्षति
धेरै घाइते	धेरै घाइते

डोकलाम विवाद 2017

२०१७ को डोकलाम विवाद, डोकलाम (चिनियाँ: 洞朗) एक सडक निर्माण विषयमा भारतीय सशस्त्र बलहरु र चीनको जनता लिबरेशन आर्मी बीच भएको निरन्तर सैन्य सीमाना गतिरोध बुझाउँछ । १६ जून, २०१७ मा यस गतिरोध सुरु भएको थियो । जब ३०० देखि २७० भारतीय सैनिकहरु दुई बुलडोजरको साथ भारत चीन सीमा पार गरी डोकलाममा पीएलएलाई सडक बनाउनबाट रोक्न बाध्य भए। ९ अगस्त, २०१७ मा चीनले दाबी गरेको थियो कि केवल ५३ भारतीय सैनिक र एउटा बुलडोजर अझै डोकलाममा छन्। जबकि भारतले यो दाबी अस्वीकार गर्दै भन्यो कि यो अझै पनी त्यहाँ ३००-३५० सैनिकहरु उपस्थित छन्। २८ अगस्त २०१७ मा, सेप्टेम्बरमा प्रस्तावित ब्रिक्स शिखर सम्मेलन भन्दा पहिले, दुबै देशले आफ्नो सेना फिर्ता गर्ने निर्णय गरे।

समस्या सुल्झाएको केहि हप्ता पछि, चीनले ५०० सैनिकहरुसंग सडक निर्माण पुनः सुरु गरेको छ।

पृष्ठभूमि

भुटान र चीन बिचको विवादित क्षेत्र

डोकलाम विवादको मुख्य कारण यसको स्थान हो। यो एक त्रि-जंक्शन हो, जहाँ भारत, चीन र भुटान को सीमाहरु मिल्दछन्। यस क्षेत्रमा भारत को कुनै दावी छैन। वास्तवमा त्यहाँ चीन र भुटानको बीच यो क्षेत्रको बारे मा एक विवाद छ। यो हाल चीनद्वारा कब्जा गरिएको छ र भुटानले दाबी गरेको छ। सन् १९४९ पछि भुटान र भारतको पारस्परिक विश्वास र स्थायी मित्रताको घनिष्ठ सम्बन्ध रहेको छ। त्यहाँ दुई देशहरु बीच सैन्य सहयोगमा एक सम्झौता छ। सन् २००७ मा भारत र भुटानले हस्ताक्षर गरेको मैत्री सन्धिको अनुच्छेद २ मा भनिएको छ: "भुटान र भारतको मित्रता र सहयोगको घनिष्ठ सम्बन्धलाई ध्यानमा राखी भुटान राज्य र भारत गणतन्त्र सरकार नजिकबाट सहयोग गर्नुहोस्। "उनीहरुको राष्ट्रिय हितसंग सम्बन्धित मुद्दाहरुमा एक अर्का संग। "

सन् १९८८ देखि चीनले भुटानको केही भूभाग अतिक्रमण गर्दै आएको छ। तर पीएलए को अहिले सम्म डोकलाम मा कुनै स्थायी उपस्थिति थिएन। चीनले पहिलो पटक डोकोलादेखि जुम्लीको भुटान सेनाको शिविरसम्म सपाट सडक निर्माण गरिरहेको छ। चूंकि यो पहिले यो काम गरी सकेको छ र भुटान प्रतिकार गर्न सक्षम देखिएन। र यो पनि स्पष्ट छ कि भुटानीहरु पीएलए सैनिकहरु को लागी निर्माण रोक्न को स्थिति मा छैनन्, भले ही उनीहरु जमीन मा र कूटनीतिक माध्यम बाट चीन को पक्ष मा धेरै पटक विरोध गरे, भुटानी क्षेत्र भित्र सडक को निर्माण। यस भन्दा पहिले गरीएको छ।

भारत यस क्षेत्र को सन्दर्भ मा दुई प्रमुख मुद्दाहरु छन्, जो भारत को लागी प्रत्यक्ष चिन्ताको कारण बनेको छ। चीन एकपक्षीय रूपमा त्रि-जंक्शन बिन्दु परिवर्तन गर्दैछ। भारतले यसलाई २०१२ को आपसी सम्झौताको उल्ल्घन मान्दछ। चीन द्वारा सडक को निर्माण क्षेत्र को वर्तमान स्थिति मा महत्वपूर्ण परिवर्तन हुनेछ कि विदेश मामिला को बयान मा उल्लेख गरीएको छ, यो भारत को सुरक्षा को लागी गम्भीर चिन्ताको बिषय हो। सडक लिंकले चीनलाई भारतमाथि ठूलो सैन्य लाभ दिनेछ। यो संगै भारत को साथ पूर्वोत्तर राज्यहरु लाई जोड्ने गलियारा चीन को जेडी अन्तर्गत आउनेछ।

जहाँ चीनको विश्वास छ कि उनीहरुको यस क्षेत्र मा अधिकार छ, र यो सडक तिब्बत-सिल्क रोड को एक हिस्सा हो, भारत लाई तुरुन्तै पछाडि हट्नु पर्छ। एउटै भारत र भुटान चाहन्छन् कि जब सम्म यो विवादित क्षेत्र मा एक निर्णय लिईन्छ, सडक निर्माण को काम रोक्नु पर्छ र भविष्य मा त्यहाँ कुनै निर्माण गर्नु हुँदैन।

घटनाहरु

• अगस्ट २ - चिनियाँ विदेश मन्त्रालयले जवाहरलाल नेहरु द्वारा २२ मार्च १९५९ को भारत चीन सम्मेलनमा भएको सम्झौताको समर्थनमा चौ एन लाइलाई १८९० मा लेखिएको पत्रको हवाला दिँदै भुटान र भारतले डोकलामको दाबी नगर्ने बताएको छ।

• अगस्त - - तिब्बती आध्यात्मिक नेता दलाई लामाले भने कि भारत र चीन मिलेर बस्नु पर्छ, र यो कि दुई देशहरु बीच डोकलाम विवाद "धेरै गम्भीर" मुद्दा हैन। दलाई लामाले भने कि कहिलेकाहीँ दुबै देशहरु "कडा शब्द" को उपयोग गर्दछन् तर "हिन्दी चीनी भाई भाई" को भावना मात्र एक मात्र बाटो हो।

• अगस्ट १० - भुटानले डोक्लाम चीनको हिस्सा हो भन्ने बेइजिको बयानलाई ठाडै अस्वीकार गर्दछ। चीनको विदेश मन्त्रालयले यो दाबी गरेको थियो कि भुटानले सिक्किम सेक्टरमा पर्ने डोकलामलाई चीनको हिस्सा मान्न सहमत भएको छ।

यो पनि हेर्नुहोस्

• भारत-चीन युद्ध
• भारत चीन सम्बन्ध
• अक्साई चिन