सामग्रीमा जानुहोस्

पङ्खा

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
A household electric fan

पङ्खा एक विद्युतीय यन्त्र हो। पंखामा घुम्ने भेन वा ब्लेडहरू हुन्छन्, जुन सामान्यतया काठ, प्लास्टिक वा धातुबाट बनेका हुन्छन्, जसले हावालाई धकेल्ने काम गर्छन्। ब्लेड र हबको घुम्ने संयोजनलाई इम्पेलर, रोटर वा रनर भनिन्छ। यसको प्रयोग जनावरहरूको आराम (तातोबाट सुरक्षा), निकास, चिसो वा अन्य ग्यास परिवहन आदिको लागि गरिन्छ।

इतिहास र आविष्कार

[सम्पादन गर्नुहोस्]

प्राचीन इजिप्ट र भारतमा पातहरूबाट बनाइएका पङ्खाहरू प्रचलित थिए। प्राचीन भारतमा, तिनीहरू बाँसका पट्टीहरू वा अन्य बोटबिरुवाको रेशाबाट बनेका हातले चल्ने पङ्खाहरू थिए, जसलाई घुमाएर हावालाई प्रवाहित गर्न सकिन्थ्यो।

एयर कन्डिसनिङको उद्देश्यका लागि, हान राजवंशका शिल्पकार र इन्जिनियर डिङ हुआन (fl. 180 CE)ले ३ मिटर (१० फिट) व्यास भएका सात पाङ्ग्राहरू भएको हातले चल्ने रोटरी पङ्खा आविष्कार गरे; ८ औं शताब्दीमा, ताङ राजवंश (६१८-९०७) को समयमा, चिनियाँहरूले वातानुकूलित गर्न पङ्खाका पाङ्ग्राहरू घुमाउन हाइड्रोलिक शक्ति प्रयोग गरे, जबकि सोङ राजवंश (९६०-१२७९) को समयमा रोटरी पङ्खा अझ आम भयो।[][]

विद्युतीय पङ्खाले क्रान्ति ल्यायो । एडिसनटेस्लाको विद्युतीय विकास कार्यको आधारमा शूयलर स्काट व्हीलरले १८८२ मा विद्युतीय पंखाको आविष्कार गरे। प्रारम्भिक संस्करणहरू हेर्नको लागि अलि अनौठो थियो, तर गर्मीबाट राहत दिन्थ्यो। बिजुलीका पंखाको आविष्कार: बिजुलीका पंखाहरू पछि, आविष्कार गरिएका उत्कृष्ट पंखाहरू छतका पंखा (Ceiling Fan) हुन्। सन् १८८९ मा भएको यो आविष्कारको श्रेय फिलिप डिहललाई जान्छ। उनको डिजाइनले मोटरमा पंखाको ब्लेड लगाएर छतमा झुण्ड्याएको थियो। []

पंखाले ब्लेडहरू वरिपरि हावाको तीव्र प्रवाह र भोर्टेक्स निम्त्याउने अवरोधहरू र मोटरबाट आवाज उत्पन्न गर्छ।

Ceiling fan with a lamp

सन्दर्भ सामग्रीहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  1. Needham (1986), Volume 4, Part 2, 99, 134, 151, 233.
  2. Day & McNeil (1996), 210.
  3. दीदी, गीतांजली, "पंखा का आविष्कार किसने किया"  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०२५-०१-१३ मिति