प्रसूतिको समयमा दुर्व्यवहार

प्रसूतिको समयमा दुर्व्यवहारलाई सामान्यतया स्थानीय सहमतिद्वारा अपमानजनक वा अनादरयोग्य मानिने अन्तरक्रिया वा अवस्थाहरू र अपमानजनक वा अनादरयोग्य रूपमा अनुभव गरिएको वा अभिप्रेत गरिएको अन्तरक्रिया वा अवस्थाहरू भनेर परिभाषित गरिन्छ।^[१]^[२] बाउसर र हिलको सन् २०१० को परिदृश्य विश्लेषणले शारीरिक दुर्व्यवहार, सहमति बिनाको स्वास्थ्य सम्बन्धि हेरचाह, गैर-गोप्य हेरचाह, गैर-सम्मानित हेरचाह, भेदभाव, परित्याग, र स्वास्थ्य सुविधाहरूमा रोकथाम सहित दुर्व्यवहारपूर्ण वा अनादरपूर्ण हेरचाहको सात वर्गहरू परिभाषित गरेको छ।^[३]

यसलाई महिला विरुद्धको हिंसाको एक रूप र महिला अधिकारको उल्लङ्घनको रूपमा लिइन्छ। विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको अध्ययन अनुसार यो विश्वभरका सुविधाहरूमा दोहोरिने समस्या हो जसले आमा र बच्चाको लागि गम्भीर परिणामहरू दिन सक्छ। अर्थात्, प्रसवको समयमा हुने दुर्व्यवहारले महिलाहरूलाई भविष्यमा प्रसवपूर्व हेरचाह खोज्न र अन्य स्वास्थ्य सेवाहरू प्रयोग गर्नबाट रोक्न सक्छ।^[४] किशोरकिशोरी, अविवाहित महिला, कम सामाजिक आर्थिक स्थिति भएका महिला, आप्रवासी महिला, एचआईभी सङ्क्रमित महिला, र जातीय अल्पसङ्ख्यक महिलाहरू प्रसूति हिंसाको अनुभव गर्ने बढी जोखिममा हुन्छन्।^[४]

दुर्व्यवहारको परिभाषा र स्वरूपहरू ‍‍

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले प्रसवको समयमा हुने दुर्व्यवहारलाई अझै पनि वैज्ञानिक तरिकाले निर्णायक रूपमा परिभाषित वा मापन गरिएको छैन भनेर उल्लेख गरेको छ। यद्यपि, प्रसवको समयमा हुने दुर्व्यवहारलाई सामान्यतया स्वास्थ्य सेवा व्यावसायीहरूबाट प्रसूतिको समयमा हुने बिरामीहरूप्रति गरिने बेवास्ता, शारीरिक दुर्व्यवहार, र/वा अनादरपूर्ण व्यवहारको रूपमा परिभाषित गरिन्छ। यस्तो दुर्व्यवहारलाई महिलाको मानव अधिकारको उल्लङ्घनको रूपमा लिइन्छ।^[४]

प्रसूतिको समयमा दुर्व्यवहार व्यापक रूपमा हुन सक्छ र गैर-गोप्य हेरचाह, गैर-सम्मानित हेरचाह, भेदभाव, स्पष्ट शारीरिक दुर्व्यवहार, सहमति बिनाको हेरचाह, हेरचाह त्याग, र/वा सुविधाहरूमा रोक लगाउने जस्ता विभिन्न रूपमा देख्न सकिन्छ।^[३]

परिणामहरू

विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले प्रसवमा हुने दुर्व्यवहारपूर्ण अभ्यासहरूको व्यापकतामा अनुसन्धान गरेको छ। उनीहरूको अध्ययनले चिकित्सा सुविधाहरूमा बच्चा जन्माउने महिलाहरूले बारम्बार र विश्वव्यापी रूपमा अनादरपूर्ण, दुर्व्यवहारपूर्ण र/वा उपेक्षापूर्ण व्यवहारको सामना गर्ने देखाएको छ।^[५]

घाना, गिनी, म्यानमार र नाइजेरियामा केन्द्रित सन् २०२० को एक अध्ययनले ४०% भन्दा बढी अवलोकन गरिएका महिलाहरू र सर्वेक्षण गरिएका ३५% महिलाहरूले बच्चा जन्माउने क्रममा दुर्व्यवहार भोगेको पत्ता लगाएको थियो।^[६] यसबाहेक, किशोरकिशोरीहरू, आप्रवासी महिलाहरू, एचआइभी सङ्क्रमित महिलाहरू, र जातीय अल्पसङ्ख्यक महिलाहरूलाई बच्चा जन्माउने क्रममा दुर्व्यवहार भोग्ने सम्भावना अरूको तुलनामा बढी मानिएको थियो।^[५]^[७]^[८]^[९]^[१०]^[११]

प्रसूतिको सवको समयमा महिलाहरू धेरै कमजोर हुन्छन् र प्रायः दुर्व्यवहारबाट आफूलाई बचाउन सक्दैनन्, त्यसैले प्रसूति हिंसाको परिणाम आमा र बच्चा दुवैको लागि गम्भीर हुन सक्छ। प्रसूतिको समयमा दुर्व्यवहारको परिणामस्वरूप महिला र उनका स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरू बीच बन्ने दुर्व्यवहारपूर्ण सम्बन्धले प्रायः महिलालाई स्वास्थ्य सेवाहरूमा सामान्य अविश्वास निम्त्याउँन सक्छ। यसबाहेक, भविष्यमा प्रसवपूर्व हेरचाह, प्रसवको समयमा चिकित्सा सहायता, र अन्य स्वास्थ्य सेवाहरू खोज्न अनिच्छा समावेश गर्न परिणामहरू विस्तार गर्न सकिन्छ।^[४]^[५]^[१२]

भूगोल

उत्तर र दक्षिण अमेरिका

केही स्रोतहरूले उत्तर अमेरिकी प्रसूति विशेषज्ञ र स्त्री रोग विशेषज्ञहरूलाई उल्लेख गर्छन्, विशेष गरी सन् १९५० र १९८० को दशकको बीचमा, योनी टाँका भनिने अभ्यास गर्ने, जसमा एपिसियोटोमी वा प्रसवको समयमा हुने प्राकृतिक रूपमा योनी च्यातिएपछि महिलाको योनीमा अतिरिक्त टाँका राख्ने गरिन्छ। यो प्रक्रिया श्रीमानको भविष्यको यौन आनन्द बढाउनको लागि गरिएको मानिन्छ र यसले प्रायः महिलाको लागि दीर्घकालीन पीडा र असुविधा निम्त्याउँछ।^[१३]^[१४] उत्तरी अमेरिकामा यस्तो अभ्यास व्यापक थियो भन्ने कुनै प्रमाण छैन, तर ब्राजिल जस्ता केही अमेरिकी देशहरूमा एपिसियोटोमीको बारेमा अध्ययनहरूमा यसको उल्लेख बारम्बार देखा परेको छ^[१५]

गर्भवती महिलाहरूलाई उत्तर अमेरिकी डाक्टरहरूले गर्ने उपचारमा हालै अमेरिकी चिकित्सकहरूले गर्भवती महिलाहरूको उपचारमा हालै एउटा नयाँ कुरा प्रकाशमा आएको छ। प्रसूति हिंसामा "सुधार" भएको छ र अमेरिकामा केही अवस्थामा महिलाको छनोट गर्ने अधिकारमा सम्झौता गरिएको छ भन्ने धारणा बढिरहेको छ। महिला र भ्रूणको जीवन खतरामा पर्ने अवस्थामा, महिलालाई शल्य प्रसव, एपिसियोटोमी, वा भ्याकुमको सहायताले गरिने प्रसूति जस्ता प्रक्रियाहरू मार्फत हेरचाह अस्वीकार गर्ने अधिकार छ। यद्यपि यस्ता बाध्यतालाई दीर्घकालीन क्षति पुर्याउने प्रमाणित गरिएको छ भने धेरै महिलाहरूले अनुभवलाई बलात्करसँग तुलना गर्छन्।^[१६]

"प्रसूति हिंसा" शब्द विशेष गरी ल्याटिन अमेरिकी देशहरूमा प्रयोग गरिन्छ, जहाँ कानुनले यस्तो दुर्व्यवहारलाई निषेध गर्दछ। यी कानूनहरू अर्जेन्टिना, पोर्तो रिको र भेनेजुएला सहित धेरै ल्याटिन अमेरिकी देशहरूमा लागू गरिएका छन्।^[१७]

मेक्सिकोका दुई सार्वजनिक अस्पतालमा गर्भावस्थासम्बन्धी हिंसाबारेको अनुसन्धानले सन् २०१२ को एक महिनाको जन्मदर अनुभवको विश्लेषण गर्दा शारीरिक दुर्व्यवहार, मौखिक दुर्व्यवहार, र भेदभाव खुल्ला रूपमा सुविधाहरूमा भइरहेको पाइएको थियो। सरकारद्वारा सहायता प्राप्त बीमा पाउने महिलाहरूले स्वास्थ्य सेवा व्यावसायीहरूबाट सबैभन्दा बढी भेदभावको सामना गरेका थिए।^[१८]

अफ्रिका

तान्जानिया प्रसूतिको समयमा दुर्व्यवहारको इतिहास भएको अफ्रिकी देश हो। सन् २०११ मा, श्यानन म्याकमेन र अन्यले प्रसवको समयमा दुर्व्यवहारको प्रचलन घटाउन कथित हस्तक्षेपहरू प्रभावकारी थिए कि थिएनन् भनेर अन्वेषण गरेका थिए। महिलाहरूसँग अन्तर्वार्ता लिँदा, उनीहरूले सुरुमा आफ्ना अनुभवहरूलाई तटस्थ वा राम्रोको रूपमा उल्लेख गरेका थिए। यद्यपि, दुर्व्यवहारका विभिन्न पक्षहरू देखाइएपछि, धेरैजसो महिलाहरूले वास्तवमा प्रसूतिको समयमा दुर्व्यवहारको अनुभव गरेको जनाएका थिए।^[१९] सन् २०१३-२०१४ मा, हना रेटक्लिफ र अन्यले प्रसूतिको समयमा महिलाहरूको अनुभव सुधार गर्न सम्भावित हस्तक्षेपहरू अन्वेषण गर्न एक अध्ययन सुरु गरेका थिए। उनीहरूले "खुला जन्म दिन" लागू गरेका थिए जसले बिरामीहरू र प्रदायकहरू बीच सञ्चारलाई सहज बनाएको थियो र उनीहरूलाई जन्म वरपरका प्रक्रियाहरूमा शिक्षित गरेको थियो। टोलीले स्वास्थ्य सेवा कर्मचारी र बिरामीहरू बीच सम्मानको वरिपरि कुराकानी सिर्जना गर्ने उद्देश्यले "सम्मानजनक मातृत्व हेरचाह कार्यशाला" पनि लागू गरेको थियो। यो दृष्टिकोण धेरै लागत बिना प्रणालीहरू पुनर्निर्माण गर्न मद्दत गर्न सफल भएको पाएका थिए। महिलाहरूको प्रसूति अनुभवसँग सन्तुष्टिमा ६०% ले वृद्धि भएको थियो।^[२०] रेटक्लिफको अध्ययनको समयमा, स्टेफनी कुजावाकी र अन्यले हस्तक्षेप सहित र बिना जन्महरूको तुलनात्मक अध्ययन गरेका थिए। अध्ययनको आधारभूत भाग सन् २०११-२०१२ मा गरिएको थियो र अध्ययनको अन्तिम आधा भाग सन् २०१५ मा गरिएको थियो। हस्तक्षेप पछि बच्चा जन्माउने क्रममा दुर्व्यवहार र अनादरमा ६६% कमी आएको पाएका थिए। समुदाय र स्वास्थ्य प्रणाली सुधारहरूले बच्चा जन्माउने क्रममा महिलाहरूलाई दुर्व्यवहार गर्ने मापदण्डहरूलाई परिवर्तन गर्न र पुन: आकार दिन मद्दत गर्न सक्ने अध्ययनले देखाउँछ।^[२१]

सन्दर्भ सामग्रीहरू

↑ Freedman, Lynn P; Ramsey, Kate; Abuya, Timothy; Bellows, Ben; Ndwiga, Charity; Warren, Charlotte E; Kujawski, Stephanie; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E; Mbaruku, Godfrey (२०१४-१२-०१), "Defining disrespect and abuse of women in childbirth: a research, policy and rights agenda", Bulletin of the World Health Organization 92 (12): 915–917, आइएसएसएन 0042-9686, डिओआई:10.2471/BLT.14.137869, पिएमआइडी 25552776, पिएमसी 4264393।
↑ Freedman, Lynn P; Kruk, Margaret E (सेप्टेम्बर २०१४), "Disrespect and abuse of women in childbirth: challenging the global quality and accountability agendas", The Lancet 384 (9948): e42–e44, आइएसएसएन 0140-6736, डिओआई:10.1016/s0140-6736(14)60859-x, पिएमआइडी 24965825।
↑ ^३.० ^३.१ Sando, David; Abuya, Timothy; Asefa, Anteneh; Banks, Kathleen P.; Freedman, Lynn P.; Kujawski, Stephanie; Markovitz, Amanda; Ndwiga, Charity; Ramsey, Kate; Ratcliffe, Hannah; Ugwu, Emmanuel O.; Warren, Charlotte E.; Jolivet, R. Rima (११ अक्टोबर २०१७), "Methods used in prevalence studies of disrespect and abuse during facility based childbirth: lessons learned", Reproductive Health (अङ्ग्रेजीमा) 14 (1): 127, आइएसएसएन 1742-4755, डिओआई:10.1186/s12978-017-0389-z, पिएमआइडी 29020966, पिएमसी 5637332।
↑ ^४.० ^४.१ ^४.२ ^४.३ "Prevention and elimination of disrespect and abuse during childbirth", World Health Organization, ३ सेप्टेम्बर २०१४, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१७।
↑ ^५.० ^५.१ ^५.२ "The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth", World Health organization, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१७।
↑ Bohren, Meghan A; Mehrtash, Hedieh; Fawole, Bukola; Maung, Thae Maung; Balde, Mamadou Dioulde; Maya, Ernest; Thwin, Soe Soe; Aderoba, Adeniyi K; Vogel, Joshua P; Irinyenikan, Theresa Azonima; Adeyanju, A Olusoji (नोभेम्बर २०१९), "How women are treated during facility-based childbirth in four countries: a cross-sectional study with labour observations and community-based surveys", The Lancet 394 (10210): 1750–1763, आइएसएसएन 0140-6736, डिओआई:10.1016/s0140-6736(19)31992-0, पिएमआइडी 31604660, पिएमसी 6853169।
↑ Sando, David; Kendall, Tamil; Lyatuu, Goodluck; Ratcliffe, Hannah; McDonald, Kathleen; Mwanyika-Sando, Mary; Emil, Faida; Chalamilla, Guerino et al. (१ डिसेम्बर २०१४), "Disrespect and Abuse During Childbirth in Tanzania: Are Women Living With HIV More Vulnerable?", Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes 67 (Suppl 4): S228–S234, डिओआई:10.1097/QAI.0000000000000378, पिएमआइडी 25436822, पिएमसी 4251905।
↑ Okafor, Innocent I.; Ugwu, Emmanuel O.; Obi, Samuel N. (१ फेब्रुअरी २०१५), "Disrespect and abuse during facility-based childbirth in a low-income country", International Journal of Gynaecology and Obstetrics 128 (2): 110–113, डिओआई:10.1016/j.ijgo.2014.08.015, पिएमआइडी 25476154।
↑ Kujawski, Stephanie; Mbaruku, Godfrey; Freedman, Lynn P.; Ramsey, Kate; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E. (१ अक्टोबर २०१५), "Association Between Disrespect and Abuse During Childbirth and Women's Confidence in Health Facilities in Tanzania", Maternal and Child Health Journal 19 (10): 2243–2250, डिओआई:10.1007/s10995-015-1743-9, पिएमआइडी 25990843।
↑ Kujawski, Stephanie A.; Freedman, Lynn P.; Ramsey, Kate; Mbaruku, Godfrey; Mbuyita, Selemani; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E. (१ जुलाई २०१७), "Community and health system intervention to reduce disrespect and abuse during childbirth in Tanga Region, Tanzania: A comparative before-and-after study", PLOS Medicine 14 (7): e1002341, डिओआई:10.1371/journal.pmed.1002341, पिएमआइडी 28700587, पिएमसी 5507413।
↑ Bohren, Meghan A (२०१७), "Continuous support for women during childbirth", Cochrane Database of Systematic Reviews 7 (8): CD003766, डिओआई:10.1002/14651858.CD003766.pub6, पिएमआइडी 28681500, पिएमसी 6483123।
↑ Bohren, Meghan A.; Vogel, Joshua P.; Hunter, Erin C.; Lutsiv, Olha; Makh, Suprita K.; Souza, João Paulo; Aguiar, Carolina; Saraiva Coneglian, Fernando; Diniz, Alex Luíz Araújo; Tunçalp, Özge; Javadi, Dena (२०१५-०६-३०), "The Mistreatment of Women during Childbirth in Health Facilities Globally: A Mixed-Methods Systematic Review", PLOS Medicine 12 (6): e1001847, आइएसएसएन 1549-1277, डिओआई:10.1371/journal.pmed.1001847, पिएमआइडी 26126110, पिएमसी 4488322।
↑ Dobbeleir, Julie M.L.C.L.; Landuyt, Koenraad Van; Monstrey, Stan J. (मे २०११), "Aesthetic surgery of the female genitalia", Seminars in Plastic Surgery (Thieme) 25 (2): 130–141, डिओआई:10.1055/s-0031-1281482, पिएमआइडी 22547970, पिएमसी 3312147।
↑ Northrup, Christiane (२००६), Women's bodies, women's wisdom: the creating physical and emotional health and healing, New York: Bantam Books, आइएसबिएन 9780553804836।
↑ Diniz, Simone G.; Chacham, Alessandra S. (२००४), ""The Cut Above" and "the Cut Below'": abuse of caesareans and episiotomy in São Paulo, Brazil", Reproductive Health Matters (Taylor and Francis) 12 (23): 100–110, डिओआई:10.1016/S0968-8080(04)23112-3, पिएमआइडी 15242215।
↑ Borges, Maria T. R. (२०१८), "A Violent Birth: Reframing Coerced Procedures During Childbirth as Obstetric Violence", Duke Law Journal 67 (4): 827–862, पिएमआइडी 29469554।
↑
WHO (२०१५), "Sexual and reproductive health: Prevention and elimination of disrespect and abuse during childbirth", who.int, विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन, अन्तिम पहुँच २१ अक्टोबर २०१७।
यो पनि हेर्नुहोस्:
- WHO (२०१५), WHO statement: The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth, Human Reproduction Programme (HRP), Geneva, Switzerland: विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन, WHO/RHR/14.23।
↑ Santiago, Rosario Valdez; Monreal, Luz Arenas; Rojas Carmona, Anabel; Domínguez, Mario Sánchez (१८ जुन २०१८), ""If we're here, it's only because we have no money..." discrimination and violence in Mexican maternity wards", BMC Pregnancy and Childbirth 18 (1): N.PAG, डिओआई:10.1186/s12884-018-1897-8, पिएमआइडी 29914421, पिएमसी 6006746।
↑ McMahon, Shannon A; George, Asha S; Chebet, Joy J; Mosha, Idda H; Mpembeni, Rose NM; Winch, Peter J (१२ अगस्ट २०१४), "Experiences of and responses to disrespectful maternity care and abuse during childbirth; a qualitative study with women and men in Morogoro Region, Tanzania", BMC Pregnancy and Childbirth (अङ्ग्रेजीमा) 14 (1): 268, आइएसएसएन 1471-2393, डिओआई:10.1186/1471-2393-14-268, पिएमआइडी 25112432, पिएमसी 4261577।
↑ Ratcliffe, Hannah L.; Sando, David; Lyatuu, Goodluck Willey; Emil, Faida; Mwanyika-Sando, Mary; Chalamilla, Guerino; Langer, Ana; McDonald, Kathleen P. (१८ जुलाई २०१६), "Mitigating disrespect and abuse during childbirth in Tanzania: an exploratory study of the effects of two facility-based interventions in a large public hospital", Reproductive Health (अङ्ग्रेजीमा) 13 (1): 79, आइएसएसएन 1742-4755, डिओआई:10.1186/s12978-016-0187-z, पिएमआइडी 27424608, पिएमसी 4948096।
↑ Kujawski, Stephanie A.; Freedman, Lynn P.; Ramsey, Kate; Mbaruku, Godfrey; Mbuyita, Selemani; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E. (११ जुलाई २०१७), "Community and health system intervention to reduce disrespect and abuse during childbirth in Tanga Region, Tanzania: A comparative before-and-after study", PLOS Medicine 14 (7): e1002341, आइएसएसएन 1549-1676, डिओआई:10.1371/journal.pmed.1002341, पिएमआइडी 28700587, पिएमसी 5507413।

[1] Freedman, Lynn P; Ramsey, Kate; Abuya, Timothy; Bellows, Ben; Ndwiga, Charity; Warren, Charlotte E; Kujawski, Stephanie; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E; Mbaruku, Godfrey (२०१४-१२-०१), "Defining disrespect and abuse of women in childbirth: a research, policy and rights agenda", Bulletin of the World Health Organization 92 (12): 915–917, आइएसएसएन 0042-9686, डिओआई:10.2471/BLT.14.137869, पिएमआइडी 25552776, पिएमसी 4264393।

[2] Freedman, Lynn P; Kruk, Margaret E (सेप्टेम्बर २०१४), "Disrespect and abuse of women in childbirth: challenging the global quality and accountability agendas", The Lancet 384 (9948): e42–e44, आइएसएसएन 0140-6736, डिओआई:10.1016/s0140-6736(14)60859-x, पिएमआइडी 24965825।

[sando-3] ३.० ^३.१ Sando, David; Abuya, Timothy; Asefa, Anteneh; Banks, Kathleen P.; Freedman, Lynn P.; Kujawski, Stephanie; Markovitz, Amanda; Ndwiga, Charity; Ramsey, Kate; Ratcliffe, Hannah; Ugwu, Emmanuel O.; Warren, Charlotte E.; Jolivet, R. Rima (११ अक्टोबर २०१७), "Methods used in prevalence studies of disrespect and abuse during facility based childbirth: lessons learned", Reproductive Health (अङ्ग्रेजीमा) 14 (1): 127, आइएसएसएन 1742-4755, डिओआई:10.1186/s12978-017-0389-z, पिएमआइडी 29020966, पिएमसी 5637332।

[who1-4] ४.० ^४.१ ^४.२ ^४.३ "Prevention and elimination of disrespect and abuse during childbirth", World Health Organization, ३ सेप्टेम्बर २०१४, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१७।

[who2-5] ५.० ^५.१ ^५.२ "The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth", World Health organization, अन्तिम पहुँच ३ अगस्ट २०१७।

[lancet-6] Bohren, Meghan A; Mehrtash, Hedieh; Fawole, Bukola; Maung, Thae Maung; Balde, Mamadou Dioulde; Maya, Ernest; Thwin, Soe Soe; Aderoba, Adeniyi K; Vogel, Joshua P; Irinyenikan, Theresa Azonima; Adeyanju, A Olusoji (नोभेम्बर २०१९), "How women are treated during facility-based childbirth in four countries: a cross-sectional study with labour observations and community-based surveys", The Lancet 394 (10210): 1750–1763, आइएसएसएन 0140-6736, डिओआई:10.1016/s0140-6736(19)31992-0, पिएमआइडी 31604660, पिएमसी 6853169।

[7] Sando, David; Kendall, Tamil; Lyatuu, Goodluck; Ratcliffe, Hannah; McDonald, Kathleen; Mwanyika-Sando, Mary; Emil, Faida; Chalamilla, Guerino et al. (१ डिसेम्बर २०१४), "Disrespect and Abuse During Childbirth in Tanzania: Are Women Living With HIV More Vulnerable?", Journal of Acquired Immune Deficiency Syndromes 67 (Suppl 4): S228–S234, डिओआई:10.1097/QAI.0000000000000378, पिएमआइडी 25436822, पिएमसी 4251905।

[8] Okafor, Innocent I.; Ugwu, Emmanuel O.; Obi, Samuel N. (१ फेब्रुअरी २०१५), "Disrespect and abuse during facility-based childbirth in a low-income country", International Journal of Gynaecology and Obstetrics 128 (2): 110–113, डिओआई:10.1016/j.ijgo.2014.08.015, पिएमआइडी 25476154।

[9] Kujawski, Stephanie; Mbaruku, Godfrey; Freedman, Lynn P.; Ramsey, Kate; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E. (१ अक्टोबर २०१५), "Association Between Disrespect and Abuse During Childbirth and Women's Confidence in Health Facilities in Tanzania", Maternal and Child Health Journal 19 (10): 2243–2250, डिओआई:10.1007/s10995-015-1743-9, पिएमआइडी 25990843।

[10] Kujawski, Stephanie A.; Freedman, Lynn P.; Ramsey, Kate; Mbaruku, Godfrey; Mbuyita, Selemani; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E. (१ जुलाई २०१७), "Community and health system intervention to reduce disrespect and abuse during childbirth in Tanga Region, Tanzania: A comparative before-and-after study", PLOS Medicine 14 (7): e1002341, डिओआई:10.1371/journal.pmed.1002341, पिएमआइडी 28700587, पिएमसी 5507413।

[11] Bohren, Meghan A (२०१७), "Continuous support for women during childbirth", Cochrane Database of Systematic Reviews 7 (8): CD003766, डिओआई:10.1002/14651858.CD003766.pub6, पिएमआइडी 28681500, पिएमसी 6483123।

[12] Bohren, Meghan A.; Vogel, Joshua P.; Hunter, Erin C.; Lutsiv, Olha; Makh, Suprita K.; Souza, João Paulo; Aguiar, Carolina; Saraiva Coneglian, Fernando; Diniz, Alex Luíz Araújo; Tunçalp, Özge; Javadi, Dena (२०१५-०६-३०), "The Mistreatment of Women during Childbirth in Health Facilities Globally: A Mixed-Methods Systematic Review", PLOS Medicine 12 (6): e1001847, आइएसएसएन 1549-1277, डिओआई:10.1371/journal.pmed.1001847, पिएमआइडी 26126110, पिएमसी 4488322।

[doi.org-13] Dobbeleir, Julie M.L.C.L.; Landuyt, Koenraad Van; Monstrey, Stan J. (मे २०११), "Aesthetic surgery of the female genitalia", Seminars in Plastic Surgery (Thieme) 25 (2): 130–141, डिओआई:10.1055/s-0031-1281482, पिएमआइडी 22547970, पिएमसी 3312147।

[14] Northrup, Christiane (२००६), Women's bodies, women's wisdom: the creating physical and emotional health and healing, New York: Bantam Books, आइएसबिएन 9780553804836।

[15] Diniz, Simone G.; Chacham, Alessandra S. (२००४), ""The Cut Above" and "the Cut Below'": abuse of caesareans and episiotomy in São Paulo, Brazil", Reproductive Health Matters (Taylor and Francis) 12 (23): 100–110, डिओआई:10.1016/S0968-8080(04)23112-3, पिएमआइडी 15242215।

[16] Borges, Maria T. R. (२०१८), "A Violent Birth: Reframing Coerced Procedures During Childbirth as Obstetric Violence", Duke Law Journal 67 (4): 827–862, पिएमआइडी 29469554।

[17] WHO (२०१५), "Sexual and reproductive health: Prevention and elimination of disrespect and abuse during childbirth", who.int, विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन, अन्तिम पहुँच २१ अक्टोबर २०१७।
यो पनि हेर्नुहोस्:
WHO (२०१५), WHO statement: The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth, Human Reproduction Programme (HRP), Geneva, Switzerland: विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन, WHO/RHR/14.23।

[18] WHO (२०१५), WHO statement: The prevention and elimination of disrespect and abuse during facility-based childbirth, Human Reproduction Programme (HRP), Geneva, Switzerland: विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन, WHO/RHR/14.23।

[18] Santiago, Rosario Valdez; Monreal, Luz Arenas; Rojas Carmona, Anabel; Domínguez, Mario Sánchez (१८ जुन २०१८), ""If we're here, it's only because we have no money..." discrimination and violence in Mexican maternity wards", BMC Pregnancy and Childbirth 18 (1): N.PAG, डिओआई:10.1186/s12884-018-1897-8, पिएमआइडी 29914421, पिएमसी 6006746।

[19] McMahon, Shannon A; George, Asha S; Chebet, Joy J; Mosha, Idda H; Mpembeni, Rose NM; Winch, Peter J (१२ अगस्ट २०१४), "Experiences of and responses to disrespectful maternity care and abuse during childbirth; a qualitative study with women and men in Morogoro Region, Tanzania", BMC Pregnancy and Childbirth (अङ्ग्रेजीमा) 14 (1): 268, आइएसएसएन 1471-2393, डिओआई:10.1186/1471-2393-14-268, पिएमआइडी 25112432, पिएमसी 4261577।

[20] Ratcliffe, Hannah L.; Sando, David; Lyatuu, Goodluck Willey; Emil, Faida; Mwanyika-Sando, Mary; Chalamilla, Guerino; Langer, Ana; McDonald, Kathleen P. (१८ जुलाई २०१६), "Mitigating disrespect and abuse during childbirth in Tanzania: an exploratory study of the effects of two facility-based interventions in a large public hospital", Reproductive Health (अङ्ग्रेजीमा) 13 (1): 79, आइएसएसएन 1742-4755, डिओआई:10.1186/s12978-016-0187-z, पिएमआइडी 27424608, पिएमसी 4948096।

[21] Kujawski, Stephanie A.; Freedman, Lynn P.; Ramsey, Kate; Mbaruku, Godfrey; Mbuyita, Selemani; Moyo, Wema; Kruk, Margaret E. (११ जुलाई २०१७), "Community and health system intervention to reduce disrespect and abuse during childbirth in Tanga Region, Tanzania: A comparative before-and-after study", PLOS Medicine 14 (7): e1002341, आइएसएसएन 1549-1676, डिओआई:10.1371/journal.pmed.1002341, पिएमआइडी 28700587, पिएमसी 5507413।

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]

[११]

[१२]

[१३]

[१४]

[१५]

[१६]

[१७]

[१८]

[१९]

[२०]

[२१]

हे वा स महिला विरुद्धका हिंसा
समस्याहरू	प्रसूतिको समयमा दुर्व्यवहार तेजाब आक्रमण स्तन इस्त्रीकरण वधू दहन वधू किनबेच बाल विवाह डेटिङ हिंसा घरेलु हिंसा रूपरेखा व्यवस्थापन र गर्भावस्था दाइजोको कारण मृत्यु नारी उत्पीडन सम्मान हत्या महिला यौनाङ्ग कर्तन गिसिरी कन्या शिशु हत्या नारी हत्या खुट्टाको बन्धन जबरजस्ती आहार जबरजस्ती गर्भपतन जबरजस्ती विवाह जबरजस्ती गर्भ जबरजस्ती वेश्यावृत्ति मानव तस्करी स्त्री द्वेष गर्भवती महिलाहरूको हत्या राप्तियो सती प्रथा शरीयत इस्लामी धार्मिक प्रहरी मार्गदर्शन गस्ती कानो राज्यको हिसाब फौज पोलिसी शरीयत इस्लाम यौनकर्मीविरुद्धको हिंसा
यौन उत्पीडन, बलात्कार	यौन आक्रमण क्याम्पसमा यौन आक्रमण सामूहिक यौन आक्रमण बलात्कार र गर्भवती कानुन बलात्कारका प्रकारहरू धोका संशोधन डेट सामुहिक नरसंहार हलाला युद्धमा वैवाहिक कारागारमा संवैधानिक साइबरसेक्स तस्करी यौन तस्करी यौन दासत्व यौन हिंसा
सम्बन्धित विषयहरू	इस्तानबुल सम्मेलन लिङ्ग-लक्षित अपराधहरूको अभियोजन २५ नोभेम्बर ६ फेब्रुअरी धारावाहिक बलात्कारी
श्रेणी