बिष्मा/बिखुम्मा

Indian aconite
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	वनस्पति
प्राकृतिक समूह:	फूल फुल्ने वनस्पति
प्राकृतिक समूह:	दुईदलीय वनस्पति
गण:	Ranunculales
परिवार:	Ranunculaceae
वंश:	Aconitum; Wall. ex Ser.
प्रजाति:	A. ferox
वैज्ञानिक नाम
	Aconitum ferox; Wall. ex Ser.

Speciesbox" साँचे पर अब तक कोई विवरण नहीं है, मगर साँTemplate:Taxobox/core/styles.cssचे के पृष्ठ पर कुछ जानकारी हो सकती है।

बिखुम्मा (syn. ए. विरोरम) रैनुनकुलेसीको भिक्षुणी एकोनिटमको सदस्य हो। अङ्ग्रेजीमा प्राय जसो चिनिने सामान्य नाम भारतीय एकोनाइट हो, जबकि आयुर्वेदका चिकित्सकहरूले प्रयोग गर्ने हिन्दी नामहरूमा वत्सनाभ वत्सनाभ (= "बच्चाको नाभिसँग मिल्दोजुल्दो मूल") र महाविषा महाविषा (= "महाविषा") समावेश छन्। ।

ट्युबरस जरा भएको, जडिबुटी बारहमासी 1.0 मिटर अग्लो र 0.5 मिटर चौडाई सम्म पुग्ने र धेरै माटोका प्रकारहरू सहन सक्ने, एकोनिटम फेरोक्स भारतीय विषको प्रमुख स्रोत हो जसलाई बिख, बिश र नाबी भनिन्छ। यसमा अत्यन्तै विषाक्त एल्कालोइड स्यूडाकोनिटिन (नेपाल पछि नेपाललाई पनि भनिन्छ) को ठूलो परिमाण हुन्छ र यसलाई हिमालयमा पाइने सबैभन्दा विषालु बिरुवा र विश्वको सबैभन्दा विषाक्त वनस्पति मानिन्छ। [स्रोत नखुलेको] [उद्धरण आवश्यक] [१]

विषाक्तताका लक्षणहरू सामान्यतया विषाक्त खुराक सेवन गरेको ४५ मिनेटदेखि एक घण्टापछि देखिन्छन् र मुख, घाँटी सुन्निने र बान्ता हुने जस्ता लक्षणहरू देखा पर्दछन्। श्वासप्रश्वास सुस्त हुन्छ, रक्तचाप समकालिक रूपमा घट्दै जान्छ, जबकि मुटुको धड्कन प्रति मिनेट ३०-४० धड्कनमा ढिलो हुन्छ। अन्तसम्म चेतना विशेष रूपमा क्लाउड रहन्छ, जसमा सामान्यतया श्वासप्रश्वासबाट मृत्यु हुन्छ, यद्यपि कहिलेकाहीँ हृदयघातको कारण मृत्यु हुन्छ। [१]

मोनियर-विलियम्सले यसलाई <bhRGga> वा Bhringa को एक परिभाषाको रूपमा सूचीबद्ध गर्दछ।

श्रेणी

यो प्रजाति पूर्वी हिमालयको मूल निवासी हो जुन मध्य नेपालबाट पूर्वतिर पश्चिम बङ्गाल, सिक्किम, भुटान र अरुणाचल प्रदेशको उत्तर हुँदै आसामसम्म छ।[१][२]

बासस्थान

बिख्मा २,१००-३,६००m को उचाइमा बढ्छ, झुम्बेरी र जंगल सफा गर्ने पक्षमा। फूल फुल्ने अवधि अगस्त देखि अक्टोबर सम्म छ।

प्रजातिको नाममा हिमाल

यो बिरुवा पहिले सन्दकफुमा प्रचुर मात्रामा बढेको थियो, जुन सिंगलिला रिजको पहाड चुचुरो (३६३६ मि; ११,९३० फीट) हो, दार्जिलिङ पहाडको उच्चतम बिन्दु हो र भारतको पश्चिम बंगाल राज्य र नेपालको सिमानामा पर्छ। ] वास्तवमा, यो पुरानो प्रचुरता सन्दकफु नाममा प्रतिबिम्बित हुन्छ, जुन (तिब्बो-बर्मन) बाट आएको हो। लेप्चा भाषा र "विषाक्त बिरुवाको उचाई" को रूपमा अनुवाद गरिएको छ।[२] भेडा र गाईवस्तुहरूलाई यस क्षेत्रको माध्यमबाट धकेलिएको घातक विषाक्तताको खतरा थियो कि उनीहरूलाई अत्यन्तै विषाक्तमा चरन/ब्राउज गर्नबाट रोक्न उनीहरूलाई थुन्नुपरेको थियो। फेरोक्स र केही विषाक्त रोडोडेन्ड्रन प्रजातिहरू पनि उपस्थित थिए।

सिक्किममा औषधीय प्रयोग

यसको चरम शक्ति र विषाक्तता (र ओभरडोजको परिणामस्वरूप खतरा) को सन्दर्भमा उचित सावधानीका साथ, यो बोट लामो समयदेखि लोक चिकित्सामा प्रयोग हुँदै आएको छ (आयुर्वेदिक र कहिलेकाहीँ होमियोप्याथिक तत्वहरू पनि समावेश गर्दै) भारतीय राज्य सिक्किमको दक्षिणपूर्वी किनारमा। तिब्बती पठार [१]

अनिर्दिष्ट "उचित उपचार" पछि "भाइरल विषको शमन" गर्ने उद्देश्यले ट्युबरस जराबाट बनाइएको औषधि पुरानो दुखाइको राहतको लागि एनाल्जेसिकको रूपमा धेरै प्रयोग गरिन्छ। मूत्रवर्धक, कफनाशक र एन्टिपाइरेटिक, [१] जबकि रोग र अवस्था जसको उपचारमा यो प्रयोग गरिएको छ मधुमेह मेलिटस, दम, कानको संक्रमण, नाकको संक्रमण, कुष्ठरोग, पक्षाघात र गठिया।

यहाँ हरतालको रूपमा अनुवाद गरिएको शब्द हिन्दी शब्द हरताल (= हराताला) लाई सन्दर्भित गरिएको छ, जसको हिज्जे देवनागरीमा नेपाली शब्द हरातालाको समान छ - जुन दुबै विषाक्त तत्व आर्सेनिक युक्त खनिजहरूको लागि पुरातन पदनामहरू हुन् - विशेष गरी orpiment (अर्थात प्राकृतिक रूपमा- हुने आर्सेनिक ट्राइसल्फाइड) र यसको सम्बन्धित रियलगर (टेट्रासेनिक टेट्रासल्फाइड)। आर्सेनिक यौगिकहरु द्वारा विषाक्तता को लागी एक (कथित) को लागी सिक्किम व्याख्या गर्न सकिन्छ रसशास्त्र भनेर चिनिने रसायनिक आयुर्वेदिक अभ्यासमा हर्बल औषधिहरू (तिनीहरूको विषाक्तता कम गर्ने विश्वास गरिन्छ) सँग संयोजनमा त्यस्ता यौगिकहरूको बारम्बार प्रयोग गरेर।

उचाइ रोग सम्बन्धमा लोक विश्वास

सिक्किमको लोककथामा एउटा (गलत) विश्वास छ कि उकालो प्रजाति A. ferox को फूलहरूको सुगन्ध प्रान्तको उच्च पहाडी क्षेत्रहरूमा जाने सामान्यतया तल्लो क्षेत्रमा बसोबास गर्ने यात्रुहरूमा उचाई रोगको घटनाको लागि जिम्मेवार हुन्छ। [१] उचाइ-सम्बन्धित अक्सिजन अभावको कारणले गर्दा उचाइमा हुने रोग हो भन्ने चिकित्साले शंकाभन्दा बाहिर स्थापित गरेको छ। एल्भिओलर ग्याँस समीकरण। फूलहरूको मात्र गन्धबाट उत्पन्न हुने विषाक्तता प्रायः असम्भव छ, तर निस्सन्देह विषाक्त पराग [३] को ठूलो परिमाणको सासले विशेष गरी प्रजातिहरू प्रशस्त हुने क्षेत्रहरूमा यात्रुहरूलाई रोग निम्त्याउनको लागि एक व्यावहारिक संयन्त्र प्रदान गर्न सक्छ - ज्योति र अन्य। याद गर्नुहोस् कि A. ferox को "गन्ध" मा "नारकोटिक प्रभाव" हुन्छ र यसको परागकणको सम्पर्कले दुखाइ र आँखा सुन्न सक्छ। तिनीहरूले यो पनि नोट गर्छन् कि औषधीय उद्देश्यका लागि यसको तयारी गर्दा पाउडरको जराबाट धुलोको आकस्मिक सासबाट विषाक्तता भएको छ। बिरुवाको स्ट्यान्डले निस्सन्देह विषाक्तता निम्त्याउन सक्छ, किनकि कुख्यात विषाक्त जीनसमा उपस्थित अल्कालोइडहरू Aconitum यस्तो छाला मार्फत अवशोषित गर्न सकिन्छ - विशेष गरी यदि यो क्षतिग्रस्त छ। [५][६]

परम्परागत रक्सी पेय को खतरनाक घटक

बिरुवा सामग्री वा विभिन्न Aconitum spp बाट व्युत्पन्न अर्क। A. ferox लगायत, कहिलेकाहीं हिमालयन मादक पेयहरूमा थोरै मात्रामा थपिएको छ - विशेष गरी छाङ भनेर चिनिने परम्परागत बियर - तिनीहरूको मादक प्रभावहरू बढाउनको लागि, एक खतरनाक अभ्यास जसले पिउनेहरूलाई विषाक्तताका लक्षणहरू मात्र प्रदर्शन गरेको छैन, तर पनि। कहिलेकाहीँ वास्तविक मृत्युको नेतृत्व गर्यो।

अघोरी एन्थियोजेन (सम्भावित घातक) को रूपमा प्रयोग गर्नुहोस्

अघोरी, बायाँ-हात मार्ग, तान्त्रिक, शैवहरू (हिन्दू देवता शिवका भक्तहरू) एकोनिटम फेरोक्सको सुकेको जरालाई भांगको फूलको मिश्रणमा मिसाएर धुवाँ गर्छन्, जुन अभ्यासमा एन्थेओजेनद्वारा चेतना-विस्तार, विषद्वारा आंशिक परीक्षा हो। । अघोरीहरू, सबै प्रकारका खतरनाक औषधिहरू (जस्तै दातुरा मेटेल) को प्रयोगमा अपरिचित छैनन्, एकोनाइट युक्त धुम्रपान मिश्रणबाट उत्पन्न हुने चरम खतराको बारेमा चेतावनी दिन्छन्, र तिनीहरूको प्रयोगलाई उनीहरूको विशेष स्कूलको शैव धर्मका सबैभन्दा अनुभवी विशेषज्ञहरूमा सीमित गर्दछ। सम्भावित घातक। र शरीर, सेट र सेटिङ। अघोरी तान्त्रिकहरू चरम डरलाग्दो अवस्थाहरूमा मोक्ष (आध्यात्मिक मुक्ति) को पछि लाग्ने चर्नेल तपस्वीहरू हुन्, [२] क्रोधित देवताहरू (मुख्यतया भैरव, उनकी पत्नी भैरवी, धुमावती र बगलामुखी) को पूजा गर्छन् र एकोनिटम फेरोक्समा एक अनौपचारिक प्रभावहरू फेला पार्छन्। यसको प्रयोगकर्ताहरूलाई (सही) सम्भावित मृत्युको चेतावनी दिन्छ, यो स्पष्ट छ कि त्यस्ता परिस्थितिहरूमा एकोनाइटको धुम्रपानले उत्पन्न गरेको अनुभव डिसफोरिया (यद्यपि अद्वैतको गहिरो उत्साह वा सबै अस्तित्वको एकताको अनुभूतिको खोजीमा डिसफोरिया होशियारीपूर्वक खोजिएको) हुन सक्छ। [३][४] [५]

लखवीर सिंह हत्या प्रकरण

2010 मा, साउथल (लन्डन बरो अफ इलिङ्को उपनगरीय जिल्ला)की एक सिख महिला सुश्री लखवीर सिंहको हत्याको मुकदमाको परिणामस्वरुप ए. फेरोक्सलाई आपराधिक विषको रूपमा प्रयोग गर्दा युकेमा कुख्यात भयो। सुश्री सिंहलाई आफ्नो पूर्व प्रेमी 'लक्की' लखविन्दर चीमाको हत्या र भारतबाट ल्याइएको बिख विष मिसाइएको करीसँग उनको मंगेतर गुरजित चोङ्घको हत्या प्रयासमा दोषी ठहर गरिएको थियो। विष मिसाइएको करी खाएपछि दुर्भाग्यपूर्ण श्री चीमाले बान्ता गर्न थाल्यो र अर्को घण्टामा चारै अंगको पूर्ण पक्षाघात, अन्धोपन, रक्तचापमा अत्याधिक गिरावट र हृदयाघातले एक घण्टा भित्र उनको मृत्यु भयो। उनको अस्पताल भर्ना। सुश्री Choongh धेरै भाग्यशाली थिइन्, घातक परिकारको कम खपत भएको, र पछि निको भइन्, प्रेरित कोमामा राखेपछि।

सन्दर्भहरू