युरोपियन हरियो लाहाँचे

युरोपियन हरियो लाहाँचे
	Female Yaffle call of the Green Woodpecker, recorded in Surrey in 1977
संरक्षण स्थिति
	; कम चासोका (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
Unrecognized taxon (fix):	Picus
प्रजाति:	Template:Taxonomy/PicusP. viridis
वैज्ञानिक नाम
	Template:Taxonomy/PicusPicus viridis; Linnaeus, 1758
	Range
पर्याय
	Gecinus viridis

"Speciesbox" ढाँचामा अझै विवरण छैन, तर ढाँचाको पृष्ठमा केही जानकारी हुन सक्छ।

युरोपेली हरियो लाहाँचे (Picus viridis) जसलाई याफल पनि भनिन्छ र कहिलेकाहीँ निकल पनि भनिन्छ, यो चम्किलो रातो मुकुट र कालो जुङ्गा भएको ठुलो हरियो लाहाँचे हो। पुरुषहरूमा जुङ्गाको पट्टीको रातो केन्द्र हुन्छ जुन महिलाहरूमा अनुपस्थित हुन्छ। यो युरोप र पश्चिमी पालेआर्कटिकको धेरै भागमा बसोबास गर्दछ तर स्पेन र पोर्चुगल यसलाई समान इबेरियन हरियो लाहाँचेले प्रतिस्थापन गर्दछ।

युरोपेली हरियो लाहाँचेले आफ्नो धेरै समय जमिनमा कमिलाहरू खानमा खर्च गर्दछ र अन्य लाहाँचेका प्रजातिहरू जस्तै रूखहरूमा प्रायः 'ठुँग्ने' गर्दैन। यद्यपि यसको जीवन्त हरियो र रातो पिसाब विशेष गरी आकर्षक छ, यो एक लजालु चरा हो र प्रायः देख्न भन्दा सुन्न सकिन्छ, यसको चर्को आवाजले ध्यान आकर्षित गर्दछ। एउटा रूखमा गुँडको प्वाल उत्खनन गर्छ र चारदेखि छ वटा अन्डा पार्छ जुन १९-२० दिनपछि चल्ला निकाल्छ।

वर्गीकरण

युरोपेली हरियो लाहाँचे औपचारिक रूपमा स्विडेनी प्रकृतिविद् कार्ल लिनियस सन् १७५८ मा आफ्नो सिस्टमा नेचुरा को दशौं संस्करणमा यसको वर्तमान द्विपदी नाम पिकस विरिडिस अन्तर्गत वर्णन गरेका थिए। यस प्रकारको स्थान स्विडेन हो । वैज्ञानिक नाम ल्याटिन शब्द पिकस बाट आएको हो, जसको अर्थ "लाहाँचे" र विरिडिस अर्थ "हरियो" हो। यो पिकिफोर्मस क्रम र लाहाँचेको परिवार पिकिडे सदस्य हो।^[३]

यहाँ तीन उपप्रजातिहरू छन्, तिनीहरू बीच सूक्ष्म र प्रायः क्लिनल भिन्नताहरू छन्।^[४]

पी. वी. भिरिडिस लिनियस, सन् १७५८, जसले युरोपमा दक्षिणमा फ्रान्स (दक्षिण रौसिलोन बाहेक जहाँ यसलाई इबेरियन हरियो काठपाखरा द्वारा प्रतिस्थापन गरिएको छ), आल्प्स, क्रोएसिया, स्लोभेनिया र रोमानियामा प्रजनन गर्दछ।
पी. वी. कारेलिनी वॉन ब्रांट, जेएफ, सन् १८४१,जो इटाली, दक्षिण-पूर्वी युरोप, उत्तर म्यासेडोनिया, मोन्टेनेग्रो, सर्बिया, बुल्गारिया, एशिया माइनर, उत्तरी इरान र दक्षिण-पश्चिम तुर्कमेनिस्तान प्रजनन गर्दछ। यसमा विरिडिस माथिल्लो भाग, गाल र तल्लो भागहरू डुलर हरियो हुन्छन्।
पि. वी. इनोमिनेटस (जारुडनी र लाउडन, सन् १९०५) जुन दक्षिण-पश्चिम र दक्षिणी इरानमा प्रजनन गर्दछ, क्यारेली जस्तै हो तर लगभग सेतो गाल, घाँटी र छाती र पुच्छरमा थप परिभाषित प्रतिबन्धको साथ।^[४]

आइबेरियन हरियो लाहाँचे (Picus Sharpei) र लेभैलान्ट लाहाँचे(Picuus vaillantii) पहिले युरोपेली हरियो लाहाँचेको उपप्रजातिका रूपमा मानिन्थ्यो। सन् २०११ मा प्रकाशित दुई आणविक फैलोजेनेटिक अध्ययनको नतिजाको आधारमा उनीहरूलाई अब छुट्टै प्रजातिको रूपमा व्यवहार गरिन्छ।^[५]

वर्णन

युरोपेली हरियो लाहाँचेले ३०-३६ सेमी (१२-१४ इन्च) लम्बाइमा ४५-५१ सेमी (१८-२० इन्च) पखेटा फैलाउने साथ मापन गर्दछ। दुवै लिङ्गहरू माथि हरियो र तल पहेँलो हरियो हुन्छन्, पहेँलो अन्त्य र रातो मुकुट र घाँटीको माथिल्लो भागको साथ जुङ्गा पट्टीको पुरुषमा रातो केन्द्र हुन्छ तर महिलामा ठोस कालो हुन्छ। इबेरियन जाति पी. भि. सबस्प बाहेक लोरेस र सेतो आँखाको वरिपरि पुरुष र महिला दुवैमा कालो हुन्छ। शार्प, जसमा यो गाढा खैरो हुन्छ र पुरुषहरूको जुङ्गाको तल्लो कालो किनारा मात्र हुन्छ। जुवेनाइलहरू दाग लागेको हुन्छन् र सबै ठाउँमा रेखाहरू हुन्छन् जुङ्गाहरू सुरुमा गाढा हुन्छन्, यद्यपि किशोर पुरुषहरूले जेष्ठको सुरुमा वा सामान्यतया असार वा साउनमा केही रातो पंखहरू देखाउन सक्छन्।^[४]

काँचुली फेर्ने जेष्ठ र मंसिरको बिचमा हुन्छ र पहिलो उडान पंखहरू जवान चराको टुप्पोको वरिपरि हराउँछन्। किशोरहरू भागेर तुरुन्तै प्वाँख परिवर्तन गर्छन् र साउन र मंसिरकल बीचमा उनीहरूको वयस्क पिसाब प्राप्त गर्छन्।^[६]

यद्यपि युरोपेली हरियो लाहाँचे लजालु र सावधान छ, यो पल सामान्यतया यसको चर्को आवाज हो, जसलाई याफ्लिङ् भनिन्छ, जसले पहिले ध्यान आकर्षित गर्दछ। यो 'ठुँग्ने' विरलै (एक नरम, छिटो बेल्नु) तर उडान गर्दा प्रायः हल्ला-क्यु-क्यु-क्युक दिन्छ। गीत १०-१८ 'klü' ध्वनिको एक चर्को श्रृंखला हो जुन अन्त्यतिर अलिक छिटो हुन्छ र ,स्वरमान अलिकति खस्छ। महिलाले पातलो पु-पु-पु पु-पु बनाउँछ। उडान उड्छ, ३-४ पखेटाको तालहरू पछि शरीरले पङ्खा समात्दा छोटो उफ्रिने हुन्छ।^[७]

यसलाई समान, तर सानो, खैरो-टाउके लाहाँचेबाट यसको पहेँलो, खैरो होइन, तल्लो भाग र कालो कथाहरू र अनुहारको 'ढक्कन' द्वारा छुट्याउन सकिन्छ। युरोपमा, यसको हरियो माथिल्लो भाग र पहेंलो अन्त्य खैरो-टाउके लाहाँचे वा सम्भवतः महिला सुनौलो ओरिओलसँग भ्रम पैदा गर्न सक्छ, यद्यपि पछिल्लो सानो र साँघुरो खुट्टा र लामो पुच्छरको साथ पातलो छ। नजिकको सम्बन्धित, धेरै समान लेभिलेन्ट लाहाँचे उत्तर-पश्चिम अफ्रिका मात्र पाइन्छ।^[८]

वितरण र आवास

युरोपियन ग्रीन वुडपेकरको कल

युरोपियन हरियो लाहाँचेको ७५% भन्दा बढी युरोपमा छ, जहाँ यो केही उत्तरी र पूर्वी भागहरू र आयरल्यान्ड, ग्रीनल्याण्ड र म्याकरोनेसियन टापुहरूबाट अनुपस्थित छ, तर अन्यथा व्यापक रूपमा वितरण गरिएको छ। युरोपेली जनसङ्ख्याको आधाभन्दा बढी फ्रान्स र जर्मनीमा रहेको मानिन्छ, जसमा युनाइटेड किङ्गडम, स्विडेन, रसिया, क्रोएसिया, रोमानिया र बुल्गेरिया पनि पर्याप्त सङ्ख्या रहेको छ। यो पश्चिमी एसिया मा पनि पाइन्छ ।^[७]

युरोपेली हरियो लाहाँचेको एक ठूलो दायरा छ र १ लाख देखि १० लाख वर्ग किलोमिटरको अनुमानित विश्वव्यापी विस्तार छ, र ९,२०,००० देखि २.९ लाख चराहरूको क्षेत्रमा जनसङ्ख्या छ। जनसङ्ख्या स्थिर देखिन्छ, त्यसैले यस प्रजातिलाई न्यूनतम चिन्ताको विषय मानिन्छ। प्रजाति अत्यधिक गतिहीन छ र व्यक्तिहरू प्रजनन मौसमको बिचमा लगभग ५०० मिटर भन्दा बढी हिड्छन्। ^[७]

गुँडका लागि पुराना पर्णपाती रूखहरू र नजिकैको खाने मैदानहरूमा प्रशस्त मात्रामा कमिला हुनु आवश्यक छ। यो सामान्यतया साना जङ्गलहरू, बार र खाल्डाखुल्डी, छरिएका पुराना रुखहरू, जङ्गलको किनार र बाढी मैदानका जङ्गलहरूसहित अर्ध-खुला परिदृश्यहरूमा पाइन्छ। चर्ने उपयुक्त बासस्थानहरूमा घाँसे मैदान, घाँस, बगैँचा र घाँसे मैदानहरू समावेश छन्।^[९]

व्यवहार

गुँड बनाउने प्वाल ठूलो हुन्छ तर अन्य काठेचराहरूको जस्तै हुन्छ। यो जमिनबाट केही फिट माथि वा अग्लो रूखको टुप्पोमा हुन सक्छ; ओक, बिच, विलो र फलफूलका रूखहरू पश्चिमी र मध्य युरोपमा मनपर्ने गुँड रूखहरू हुन्, र उत्तरमा एस्पेनहरू।[१] प्वाल बलियो वा सडेको काठमा उत्खनन गर्न सकिन्छ, जसको प्रवेशद्वार प्वाल ६० मिमी × ७५ मिमी (२.४ इन्च × ३.० इन्च) हुन्छ। भित्रको गुफा १५० मिमी चौडा र ४० सेमी (१६ इन्च) सम्म गहिरो [२] हुन सक्छ र यो काम प्रायः भालेद्वारा १५-३० दिनमा गरिन्छ। केही रूखका प्वालहरू १० वर्षभन्दा बढी समयसम्म प्रजननको लागि प्रयोग गरिन्छ, तर आवश्यक छैन कि एउटै जोडीद्वारा।[३]

एउटामा चार देखि छ वटा सेता अण्डाहरू हुन्छन्, जसको मापन ३१ मिमी × २३ मिमी (१.२२ इन्च × ०.९१ इन्च) हुन्छ र प्रत्येकको तौल ८.९ ग्रा (०.३१ औंस) हुन्छ, जसमध्ये ७% खोल हुन्छ। अन्तिम अण्डा राखेपछि, दुवै आमाबाबुले १.५ देखि २.५ घण्टाको शिफ्टमा १९-२० दिनको लागि तिनीहरूलाई इन्क्युबेट गर्छन्।[१] चल्लाहरू २१-२४ दिन पछि अण्डा निस्कने र बाहिर निस्कने समयमा नाङ्गा र उच्च हुन्छन्।[२]

खाना र भोजन

युरोपेली हरियो लाहाँचेको मुख्य खाना लसियस र फोर्मिका कमिला हो जसको लागि यसले आफ्नो धेरै समय जमिनमा चरेर खर्च गर्दछ, यद्यपि अन्य कीरा र साना सरीसृपहरू पनि कहिलेकाहीँ लिन्छ। चराको विशिष्ट, लामो, बेलनाकार फोहराहरू प्रायः पूर्ण रूपमा कमिलाको अवशेषहरू हुन्छन्। कमिलाको गुँडमा, यसले जमिनमा जाँच गर्दछ र वयस्क कमिला र तिनीहरूको लार्भा लिन्छ। तिनीहरूको जिब्रोहरू छन् जुन तिनीहरूको टाउकोको पछाडि लपेटिन्छ। हरियो लाहाँचेले प्रायः छोटो चर्ने वा काट्ने स्थायी घाँसे मैदानहरूमा चर्ने गर्दछ जहाँ कमिलाको गुँडको उपलब्धता बढी हुन्छ।

रोमानिया मा गरिएको एउटा गुँडको अध्ययनले १० प्रजातिका कमिलाहरूलाई खुवाइएको पत्ता लगायो। पहिलो १० दिनमा, बच्चाहरूले १०-२० दिनमा ३९.५ ग्राम (१.३९ औँस) र २० दिनमा ४९.३ ग्राम (१.७४ औँस) प्रत्येकलाई औसत १५ ग्राम (०.५३ औँस) र ७ दिनमा ४९.३ ग्राम (१.७४ औँस) प्राप्त गरे। गुँड छोड्नु अघि सातवटा चल्लाहरूले अनुमानित १५ लाख कमिला र प्युपा खाए।[१] ^{[convert: सङ्ख्या आवश्यक छ]} ^{[convert: सङ्ख्या आवश्यक छ]}^[७]

यसको चुच्चो तुलनात्मक रूपमा कमजोर हुन्छ र नरम काठमा मात्र चुच्चोले ठुँग्न प्रयोग गर्छन्।[१] अन्य लाहाँचे प्रजातिहरूसँग मिल्दोजुल्दो, [२] हरियो लाहाँचेको जिब्रो लामो (१० सेन्टिमिटर) हुन्छ र यसको खोपडी वरिपरि घुमाउनुपर्छ।[३] यसमा डेन्ड्रोकोपोस लाहाँचे र कालो लाहाँचे (ड्रायोकोपस मार्टियस) को दाँतहरु हुँदैनन्, [१] तर बढेको लार ग्रंथिहरूबाट निस्कने स्रावले यसलाई टाँसिने बनाउँछ।[१] भारी, लामो हिउँको आवरणले हरियो लाहाँचेको लागि खाना खान गाह्रो बनाउँछ र उच्च मृत्युदर निम्त्याउन सक्छ, जसबाट जनसंख्या पुन: प्राप्ति हुन दस वर्ष लाग्न सक्छ।[४] कमिलाको गुँड हिउँ मुनि अवस्थित हुन्छ,एउटा चराले गुँडमा पुग्न ८५ सेन्टिमिटर खनेको अवलोकन गरिएको थियो।[१]

संस्कृतिमा

^[१०] सन् १९७४ को बालबालिकाको एनिमेसन श्रृंखला ब्यागपसको लाहाँचेको बुक एन्ड पात्र प्रोफेसर याफल', [१][२] हरियो लाहाँचेमा आधारित थियो।[३] 'याफल' युरोपेली हरियो लाहाँचेको हाँसोको आवाजसँग सम्बन्धित धेरै अंग्रेजी लोक नामहरू मध्ये एक थियो; अन्यमा लाफिंग बेट्सी, याफिंगेल, यापिंगेल र ज्याक एकल समावेश छन्। रेन-बर्ड, वेदर कक र भिजेको चरा सहित अन्य नामहरूले यसको वर्षा ल्याउने क्षमताको सुझाव दिन्छ।[४][५] यो प्रजाति धेरै देशहरूबाट हुलाक टिकटहरूको विषय भएको छ।[६] युरोपेली हरियो लाहाँचे वुडपेकर साइडरसँग सम्बन्धित छ, चराको छवि व्यापारिक सामानमा प्रयोग गरिन्छ।[७] लाहाँचे पिसेन्टेसको इटालिक जनजातिको टोटेम थियो,[८] र मार्चेसको इटालियन क्षेत्रको हतियारको कोट र झण्डाको विशेषताहरू थियो।[९]

सन्दर्भहरू

↑ BirdLife International (२०१६), "Picus viridis", आइयुसिएनको रातो सूची अनुसार सङ्कटापन्न प्रजातिहरू 2016: e.T२२७२५०२२A८७२९२७४४, डिओआई:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22725022A87292744.en, अन्तिम पहुँच १३ नोभेम्बर २०२१।
↑ Gould, John; Hart, William; Richter, Henry; Wolf, JosephMatthew (१८७३), The birds of Great Britain 3, London: Printed by Taylor and Francis, published by the author, ओसिएलसी 4275233।
↑ Gill, Frank; Donsker, David; Rasmussen, Pamela, सम्पादकहरू (२०२०), "Woodpeckers", IOC World Bird List Version 10.1, International Ornithologists' Union, अन्तिम पहुँच १६ अप्रिल २०२०।
↑ ^४.० ^४.१ ^४.२ Identification Guide to European Non-Passerines: BTO Guide 24, Thetford। उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; name "baker" defined multiple times with different content
↑ Pons, J.-M.; Olioso, G.; Cruaud, C.; Fuchs, J. (२०११), "Phylogeography of the Eurasian green woodpecker (Picus viridis)", Journal of Biogeography 38 (2): 311–325, डिओआई:10.1111/j.1365-2699.2010.02401.x।
↑ RSPB Handbook of British Birds (2014). आइएसबिएन ९७८-१-४७२९-०६४७-२
↑ ^७.० ^७.१ ^७.२ ^७.३ BWPi: The Birds of the Western Palearctic on interactive DVD-ROM, London। उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; name "bwpi" defined multiple times with different content
↑ Collins Bird Guide, London।
↑ "Eurasian Green Woodpecker", Datazone, BirdLife International, अन्तिम पहुँच ४ जनवरी २०११।
↑ "Marche Region (Italy)", www.crwflags.com, २२ सेप्टेम्बर १९९८, अन्तिम पहुँच २१ फेब्रुअरी २०१९।

थप पढ्नुहोस्

Lees, Antony Clare (2002) The Cult of the Green Bird: the mythology of the green woodpecker. Lancaster: Scotforth Books आइएसबिएन १-९०४२४४-१३-०
Gorman, Gerard (2004) Woodpeckers of Europe: A study of the European Picidae. Bruce Coleman आइएसबिएन १-८७२८४२-०५-४.
Gorman, Gerard (2020) The Green Woodpecker: A monograph on Picus viridis. Amazon/Picus Press आइएसबिएन ९७९८६७६७११८७०.

बाह्य लिङ्कहरू

विकिमिडिया कमन्समा युरोपियन हरियो लाहाँचेसँग सम्बन्धित मिडिया छन्

वृद्धावस्था र सेक्स (PDF) -3.8 MB by जेभियर ब्लास्को-जुमैटा र गर्ड-माइकल हेन्ज
युरोपियन ग्रीन वुडपेकरको फेदरहरू (Picus viridis) वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २०१६-०३-०४ मिति
युरोपियन ग्रीन वुडपेकरहरू जमिनमा खानुहुन्छ

[iucn_status_13_November_2021-1] BirdLife International (२०१६), "Picus viridis", आइयुसिएनको रातो सूची अनुसार सङ्कटापन्न प्रजातिहरू 2016: e.T२२७२५०२२A८७२९२७४४, डिओआई:10.2305/IUCN.UK.2016-3.RLTS.T22725022A87292744.en, अन्तिम पहुँच १३ नोभेम्बर २०२१।

[gecinus-2] Gould, John; Hart, William; Richter, Henry; Wolf, JosephMatthew (१८७३), The birds of Great Britain 3, London: Printed by Taylor and Francis, published by the author, ओसिएलसी 4275233।

[ioc-3] Gill, Frank; Donsker, David; Rasmussen, Pamela, सम्पादकहरू (२०२०), "Woodpeckers", IOC World Bird List Version 10.1, International Ornithologists' Union, अन्तिम पहुँच १६ अप्रिल २०२०।

[baker-4] ४.० ^४.१ ^४.२ Identification Guide to European Non-Passerines: BTO Guide 24, Thetford। उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; name "baker" defined multiple times with different content

[5] Pons, J.-M.; Olioso, G.; Cruaud, C.; Fuchs, J. (२०११), "Phylogeography of the Eurasian green woodpecker (Picus viridis)", Journal of Biogeography 38 (2): 311–325, डिओआई:10.1111/j.1365-2699.2010.02401.x।

[6] RSPB Handbook of British Birds (2014). आइएसबिएन ९७८-१-४७२९-०६४७-२

[bwpi-7] ७.० ^७.१ ^७.२ ^७.३ BWPi: The Birds of the Western Palearctic on interactive DVD-ROM, London। उद्दरण त्रुटी: Invalid <ref> tag; name "bwpi" defined multiple times with different content

[collins-8] Collins Bird Guide, London।

[bli-9] "Eurasian Green Woodpecker", Datazone, BirdLife International, अन्तिम पहुँच ४ जनवरी २०११।

[10] "Marche Region (Italy)", www.crwflags.com, २२ सेप्टेम्बर १९९८, अन्तिम पहुँच २१ फेब्रुअरी २०१९।

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]