राहु

राहु
दिशाओं का स्वामी और सूर्य और चंद्रमा के ग्रहण का कारण
राहु अपनी पत्नी कराली के साथ
संबद्ध	ग्रह, असुर, देव
वासस्थान	राहु लोक, नक्षत्र लोक
मन्त्र	ॐ भ्रां भ्रीं भ्रौं सः राहवे नमः॥
हतियार	भाला, ढाल, धनुष तीर और वर मुद्रा
पत्नी	कराली
बहान	सिंह/कुकुर
पिता	वप्रीचिति

राहु (प्रतीक: ) हिन्दू ज्योतिषशास्त्रको अनुसार, नवग्रहहरू मध्ये एक र उल्काहरूको राजा हो।

यो राक्षस स्वरभानुको काटिएको टाउको हो, जसले ग्रहणको समयमा सूर्य र चन्द्रमालाई छेक्छ। यसलाई कलात्मक रूपमा टाउको नभएको सर्पको रुपमा चित्रण गरिन्छ। राहुलाई आठ श्याम वर्णको कुकुरले तान्ने रथमा सवार भएको देखाइने गरिन्छ।

वैदिक ज्योतिषशास्त्रका अनुसार, राहु नवग्रहहरू मध्ये एक हो। दिनमा राहुकाल भनिने मुहूर्त (२४ मिनेट) को अवधि हुन्छ जुन अशुभ मानिन्छ।

किंवदन्ती

समुद्र मन्थनको समय स्वरभानु नामक एक दानवले चलाखीपुर्वक केही थोपा अमृत पिएको थियो। सूर्य (देवता) र चन्द्र देवताले यो देखेर मोहिनीलाई खबर गरे । मोहिनिले राहुकेतुको घाँटीबाट अमृत जानु भन्दा अगाडि नै सुदर्शन चक्रले शिर छेदन गरे। तर अमृत उनको घाँटी सम्म पुगेको हुनाले उनीहरूको मृत्यु भने भएन। त्यो दिन देखि टाउकोलाई राहु र शरीरलाइ केतु भन्न थालियो । पछि राहु र केतु ग्रह बने र पृथ्वीका मानिसहरूको जीवनलाई प्रभावित गर्न सक्ने भए।

सूर्य (सूर्य) र चन्द्र (चन्द्रमा) ले राहु र केतुको भेद खोलेको र उनको शिर काटेकोमा सुर्य तथा चन्द्रको राहु तथा केतुसँग कटु शत्रुता सुरु भयो। यसका लागि, राहुले उनीहरूलाई पछ्याउँछ र सूर्य र चन्द्रमालाई निल्ने प्रयास गर्छ। राहु शरीर बिनाको शिर मात्र भएकोले, सूर्य र चन्द्रमालाई राहुले निल्न खोज्दा उनको घाँटीबाट बाहिर निस्कन्छन्। यो आवर्ती चक्रले सूर्य ग्रहण र चन्द्रमाको ग्रहण सिर्जना गर्दछ जसले राहुको अस्थायी बदलालाई प्रतिनिधित्व गर्दछ।

सुर्यग्रहण र अत्री पुत्र

ऋग्वेदमा उल्लेख छ कि सूर्यग्रहणको समयमा, अत्रिका छोराहरुके संघर्ष गरे र सूर्यलाई मुक्त गर्न सफल भए।

महाभारतकालमा पुनर्जन्म

महाभारतको घटनाक्रममा, राहुले स्वयं राजा क्रथको रूपमा अवतार लिएका थिए।

सन्दर्भ सामग्रीहरू

नव ग्रह

चित्र:Navagraha horz.JPG

 • बुध                 शुक्राचार्य/ शुक्र                 चन्द्र/ चन्द्र                 बृहस्पति (ज्योतिष)/ बृहस्पति                 सूर्य (देवता) / सूर्य                 मंगल (ज्योतिष) /मंगल                    केतु                 शनि (ज्योतिष)/शनि                 राहु  •