लिउ शाओकी
लिउ शाओकी | |
|---|---|
刘少奇 | |
| जनवादी गणतन्त्र चीनको अध्यक्ष, दोस्रो | |
| कार्यकाल 27 April 1959 – 31 October 1968 | |
| प्रमुख | झोउ एनलाइ |
| उपराष्ट्रपति | Dong Biwu Soong Ching-ling |
| नेता | Mao Zedong (Chairman of the Chinese Communist Party) |
| पूर्वाधिकारी | माओत्सेतुङ |
| उतराधिकारी | Dong Biwu Soong Ching-ling (both acting) |
| 1st Chairman of the Standing Committee of the National People's Congress | |
| कार्यकाल 27 September 1954 – 27 April 1959 | |
| पूर्वाधिकारी | Position established |
| उतराधिकारी | Zhu De |
| Vice Chairman of the Chinese Communist Party | |
| कार्यकाल 28 September 1956 – 1 August 1966 | |
| अध्यक्ष | माओत्सेतुङ |
| पूर्वाधिकारी | Position established |
| उतराधिकारी | Lin Biao |
| Delegate to the National People's Congress | |
| कार्यकाल 15 September 1954 – 21 October 1968 | |
| निर्वाचन क्षेत्र | Beijing at-large |
| व्यक्तिगत विवरण | |
| जन्म | २४ नोभेम्बर १८९८ Ningxiang, Hunan, Qing China |
| मृत्यु | १२ नोभेम्बर १९६९ (उमेर ७०) Kaifeng, Henan, China |
| राजनीतिक दल | चिनियाँ कम्युनिस्ट पार्टी (1921–1968) |
| जीवनसाथीहरू |
|
| सन्तान | 9 (including Liu Yunbin and Liu Yuan) |
| लिउ शाओकी | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| सरलीकृत चिनियाँ | 刘少奇 | ||||||||||||||||
| परम्परागत चिनियाँ | 劉少奇 | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
लिउ शाओकी (सरलीकृत चिनियाँ:刘少奇 परम्परागत चिनियाँ:劉少奇) ( नोभेम्बर २४, १८९८ - नोभेम्बर १२, १९६९ ) एक चीनियाँ क्रान्तिकारी तथा राजनीतिज्ञ थिए। उनी १९५४-१९५९ सम्म राष्ट्रिय जन-कंग्रेसको स्थायी समितिका अध्यक्ष थिए। अप्रिल २७, १९५९ देखि ३१ अक्टोबर १९६८ सम्म जनवादी गणतन्त्र चीनका राष्ट्रपति थिए।
उनलाई माओत्सेतुङ को सम्भावित उत्तराधिकारीको रुपमा हेरिन्थ्यो, तर साँस्कृतिक क्रान्तिको समयमा उनको सफाया भयो।
प्रारम्भिक राजनैतिक गतिविधि
[सम्पादन गर्नुहोस्]जनवादी गणतन्त्र चीन
[सम्पादन गर्नुहोस्]लिउ १९४९ मा केन्द्रीय जन सरकारको उपाध्यक्ष बने। १९५४ मा चीनले पहिलो राष्ट्रिय जन कांग्रेस (एनपीसी) मा नयाँ संविधान अपनायो; कांग्रेसको पहिलो सत्रमा, उनी कांग्रेसको स्थायी समितिको अध्यक्ष निर्वाचित भए, जुन पद उनले १९५९ मा दोस्रो एनपीसी सम्म सम्हाले। १९५६ देखि १९६६ मा उनको पतन सम्म, उनी चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको पहिलो उपाध्यक्षको रूपमा रहे।[१]
राष्ट्राध्यक्ष
[सम्पादन गर्नुहोस्]माओसँगको द्वन्द्व
[सम्पादन गर्नुहोस्]
१९६१ मा लिउलाई सार्वजनिक रूपमा माओको उत्तराधिकारीको रूपमा स्वीकार गरिएको थियो; यद्यपि, १९६२ सम्ममा शाओकीद्वारा माओको नीतिहरूको विरोधले माओलाई उनीमाथि अविश्वास गर्न बाध्य तुल्याएको थियो। व्यावहारिक आर्थिक सुधारहरूको लागि लिउको वकालत र अग्रगामी छलाङको असफलताको आलोचनाले उनी र माओ बीचको वैचारिक दरारलाई उजागर गर्यो।[२] १९६० को दशकमा माओले आफ्नो प्रतिष्ठा पुनर्स्थापित गर्न सफल भएपछि,[३] लिउको अन्ततः पतन "अपरिहार्य" भयो।
आरोप, मृत्यु र पुनर्स्थापना
[सम्पादन गर्नुहोस्]सांस्कृतिक क्रान्तिको क्रममा एक र्यालीमा लिउ शाओकीलाई सार्वजनिक अपमानको शिकार बनाइँदै नवौं पार्टी कांग्रेसमा, लिउलाई देशद्रोही र शत्रु एजेन्टको रूपमा निन्दा गरिएको थियो। झोउ एनलाईले पार्टीको फैसला पढे कि लिउ "एक आपराधिक देशद्रोही, शत्रु एजेन्ट र साम्राज्यवादीहरू, आधुनिक संशोधनवादीहरू र कुओमिन्ताङ प्रतिक्रियावादीहरूको सेवामा खतना" थिए। कांग्रेसमा निन्दा गरिएपछि लिउको अवस्थामा सुधार भएन, र त्यसको केही समयपछि नै उनको मृत्यु भयो।[४][५]
लिउका प्रमुख चिकित्सकले लेखेको संस्मरणमा, उनले लिउको अन्तिम दिनहरूमा उनको चिकित्सा दुर्व्यवहारको बारेमा विवाद गरे। डा. गु किहुआका अनुसार, लिउको रोगको उपचारको लागि एक चिकित्सा टोलीलाई जिम्मा दिइएको थियो; जुलाई १९६८ र अक्टोबर १९६९ को बीचमा, लिउको बिग्रँदै गएको प्रतिरक्षा प्रणालीको कारणले गर्दा निमोनियाका कुल सात घटनाहरू भएका थिए, र यस रोगको उपचारको बारेमा शीर्ष चिकित्सकद्वारा कुल ४० समूह परामर्शहरू भएका थिए। लिउलाई दैनिक रूपमा एक चिकित्सा टोलीले नजिकबाट निगरानी गर्यो, र प्रतिकूल परिस्थितिहरूमा उनीहरूले सक्दो प्रयास गरे। १२ नोभेम्बर १९६९ मा बिहान ६:४५ बजे मधुमेहका कारण जेलमा उनको मृत्यु भयो, काइफेङमा छद्म नामले, र भोलिपल्ट दाहसंस्कार गरियो। [६][७][८]
देङ सियाओपिङ सत्तामा आएको दुई वर्षपछि फेब्रुअरी १९८० मा, चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको ११ औं केन्द्रीय समितिको पाँचौं पूर्ण बैठकले "कमरेड लिउ शाओकीको पुनर्स्थापना सम्बन्धी प्रस्ताव" जारी गर्यो। उक्त प्रस्तावले लिउलाई पूर्ण रूपमा पुनर्स्थापित गर्यो, उनको निष्कासनलाई अन्यायपूर्ण घोषित गर्यो र उनको मृत्युको समयमा उनीमाथि लगाइएका "विद्रोही, देशद्रोही र धोकेबाज" का लेबलहरू हटाइदियो।[९] यसले उनलाई "एक महान मार्क्सवादी र सर्वहारा क्रान्तिकारी" घोषित गर्यो र पार्टीको प्रमुख नेताहरू मध्ये एकको रूपमा मान्यता दियो। लिन बियाओलाई लिउ विरुद्ध "झूटा प्रमाणहरू बनाउन" र "राजनीतिक संरचना र शारीरिक उत्पीडन" को शिकार बनाउन ग्याङ अफ फोरसँग काम गरेको आरोप लगाइएको थियो। साथै १९८० मा, सरकारले लिउलाई औपचारिक माफी माग्दै उनलाई गलत तरिकाले सताइएको र चिनियाँ कम्युनिस्ट क्रान्ति र जनवादी गणतन्त्र चीनको प्रारम्भिक विकासमा उनको योगदान महत्त्वपूर्ण र सकारात्मक रहेको स्वीकार गर्यो। [१०] पुनर्स्थापना समारोहको समापन पछि, लिउको अस्तु उनको मृत्यु अघि गरेको इच्छा अनुसार क्विङदाओ शहरको तटमा बिसर्जन गरिएको थियो। [११]
२३ नोभेम्बर २०१८ मा, चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीका महासचिव सी जिनपिङले लिउ शाओकीको जन्मको १२० औं वार्षिकोत्सव मनाउन बेइजिङको ग्रेट हल अफ द पिपलमा भाषण दिए। [१२]
Liu Shaoqi's legacy remains controversial in China. While his role in the Chinese Communist Revolution and early economic reforms is acknowledged, his persecution during the Cultural Revolution and the subsequent suffering highlight the complexities of his political career. Liu's pragmatic approach to economic policy is now seen as a precursor to the reforms that transformed China in the late 20th century.[१३]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Dittmer 1974, p. 17 citing Tetsuya Kataoka, Resistance and Revolution in China: The Communists and the Second United Front, 1974 pre-publication.
- ↑ Spence, Jonathan D. The Search for Modern China, New York: W.W. Norton and Company. 1999. आइएसबिएन ०-३९३-९७३५१-४ p. 566.
- ↑ Teiwes, Frederick C., and Warren Sun. The Tragedy of Lin Biao: Riding the Tiger during the Cultural Revolution, 1966-1971. University of Hawaii Press, 1996.
- ↑ Chung, Jang. Wild Swans: Three Daughters of China. Touchstone: New York. 2003. p. 391. आइएसबिएन ०-७४३२-४६९८-५.
- ↑ Glover, Jonathan (१९९९), Humanity : A Moral History of the Twentieth Century, London: J. Cape, पृ: २८९, आइएसबिएन 0-300-08700-4।
- ↑ [Liu Shaoqi's Emergency Treatment]
|trans-title=|title=आवश्यक (सहायता) (zh-cnमा), Sina.com History, १२ नोभेम्बर २०१३। - ↑ Alexander V. Pantsov . Mao: The Real Story . Simon & Schuster 2013. p. 519. आइएसबिएन १४५१६५४४८०.
- ↑ उद्दरण त्रुटी: अवैध
<ref>चिनो;WPनामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन - ↑ उद्दरण त्रुटी: अवैध
<ref>चिनो;:0नामको सन्दर्भका लागि कुनै पाठ प्रदान गरिएको छैन - ↑ Vogel, Ezra F. Deng Xiaoping and the Transformation of China. Harvard University Press, 2011.
- ↑ "Rehabilitation of Liu Shaoqi (Feb. 1980)", China Internet Information Center, २२ जुन २०११, अन्तिम पहुँच १४ जुलाई २०२४।
- ↑ "Xi's speech commemorating 120th anniversary of Liu Shaoqi's birth published", People's Daily, ४ डिसेम्बर २०१८, अन्तिम पहुँच ४ डिसेम्बर २०१८।
- ↑ Lo Porto-Lefébure, Alessia (६ मार्च २००९), "NAUGHTON (Barry) – The Chinese Economy. Transitions and Growth . – Cambridge (Mass.), The MIT Press, 2007. 528 p.", Revue française de science politique 59 (1): IV, आइएसएसएन 0035-2950, डिओआई:10.3917/rfsp.591.0134d।