"नेपाली साहित्य" का संशोधनहरू बिचको अन्तर
Content deleted Content added
→सन्दर्भ सामग्री: नाट्य समीक्षा र अन्य समालोचना |
यस लेखसँग सम्बन्धित नभएका अंशलाई र नेपाली विकिपीडियामा लेख नभएका नामहरूलाई झिकिएको |
||
| पङ्क्ति १: | पङ्क्ति १: | ||
'''नेपाली साहित्य''' [[नेपाली भाषा]]मा लेखिएका [[साहित्य|साहित्यिक]] रचनाहरू |
'''नेपाली साहित्य''' [[नेपाली भाषा]]मा लेखिएका [[साहित्य|साहित्यिक]] रचनाहरू हुन् । नेपाली भाषा [[नेपाल]]को राष्ट्रभाषा हो र [[भारत]]को सरकारी मान्यता प्राप्त भाषा हो । यी देशहरू बाहेक भूटान, बर्मा वा नेपाल बाहिरका लाखौंको संख्यामा रहेका नेपालीहरूको मातृभाषा हो; नेपाली भाषा भारतीय प्रान्त [[सिक्किम]] र पश्चिम बङ्गालको पनि राज्यभाषा (अधिकारिक भाषा) पनि हो। |
||
| ⚫ | |||
| ⚫ | |||
नेपाली साहित्यलाई पाँच अवधिहरूमा बाँडन सकिन्छ। |
नेपाली साहित्यलाई पाँच अवधिहरूमा बाँडन सकिन्छ। |
||
| पङ्क्ति २१: | पङ्क्ति २२: | ||
* [[माधवप्रसाद घिमिरे (साहित्यकार)|माधवप्रसाद घिमिरे]] |
* [[माधवप्रसाद घिमिरे (साहित्यकार)|माधवप्रसाद घिमिरे]] |
||
* [[वैरागी काइँला|बैरागी काँइला]] |
* [[वैरागी काइँला|बैरागी काँइला]] |
||
* मुकुन्दशरण उपाध्याय |
* [[मुकुन्दशरण उपाध्याय]] |
||
* [[लीलबहादुर क्षेत्री]] |
* [[लीलबहादुर क्षेत्री]] |
||
* [[परशु प्रधान]] |
* [[परशु प्रधान]] |
||
| पङ्क्ति ३०: | पङ्क्ति ३१: | ||
* [[सरुभक्त]] |
* [[सरुभक्त]] |
||
* [[सुमन पोखरेल]] |
* [[सुमन पोखरेल]] |
||
* [[कविताराम श्रेष्ठ]] |
|||
* [[पारिजात]] |
* [[पारिजात]] |
||
* [[इन्द्रबहादुर राई]] |
* [[इन्द्रबहादुर राई]] |
||
* [[हरिभक्त कटुवाल]] |
* [[हरिभक्त कटुवाल]] |
||
* [[भूपि शेरचन]] |
|||
* [[ईश्वरबल्लभ]] |
* [[ईश्वरबल्लभ]] |
||
* [[जगदीश शमशेर राणा]] |
* [[जगदीश शमशेर राणा]] |
||
* [[अमर न्यौपाने]] |
* [[अमर न्यौपाने]] |
||
* [[रमेश विकल]] |
|||
* [[नयनराज पाण्डे]] |
* [[नयनराज पाण्डे]] |
||
* [[जगदीश घिमिरे]] |
* [[जगदीश घिमिरे]] |
||
| पङ्क्ति ४३: | पङ्क्ति ४५: | ||
* [[धरणीधर कोइराला]] |
* [[धरणीधर कोइराला]] |
||
* [[कृष्णभूषण बल]] |
* [[कृष्णभूषण बल]] |
||
* [[दिनेश अधिकारी]] |
|||
* [[जसराज किराती]] |
|||
* [[तारानाथ शर्मा]] |
|||
* [[नवराज सुब्बा]] |
|||
* [[शारदा शर्मा]] |
|||
* जगदीश्वर थापा (चलचित्र लेखक)[[Jagadishwor Thapa]] |
|||
* [[मोमिला]] |
|||
*अशोक थापा: अशोक थापा पोखरामा जन्मेका साहित्यकार हुन् । उनी पेसाले शिक्षक हुन् । उनले 'नेपाली नाटकमा विसङ्गतिबोध' शीर्षकमा विद्यावारिधि गरेका छन् । पुस्तकालय विज्ञानमा पनि एम् ए गरेका छन् । उनको पहिलो प्रकाशित लेख 'कवि भूपिलाई सम्झँदा' (२०५८, जनमत पोखरा) हो । यसबाहेक उनका भाषासाहित्यसँग सम्बन्धित झन्डै ५० जति लेखहरू प्रकाशित छन् । उदिएमान समालोचकका रूपमा देखिएका थापाका नाट्य समीक्षा र अन्य समालोचना (२०६५), अनिवार्य नेपाली (२०६७), किताबै–किताब (२०७४), समकाली नेपाली नाटकको प्रवृत्ति (२०७४) जस्ता अनुसन्धानात्मक समालोचनात्मक ग्रन्थ तथा पाठ्यपुस्तक प्रकाशित छन् । यसका अलवा थापाले नेपाली केन्द्रीय विभागबाट प्रकाशित हुने कुञ्जिनी, सार्दूल साहित्य प्रतिष्ठानबाट प्रकाशित हुने शार्दूल तथा पुस्तकालय विज्ञान केन्द्रीय विभाग त्रिविबाट प्रकाशित हुने इन्फोलिब जस्ता पत्रिकाको सम्पादक तथा प्रधान सम्पादकका रूपमा कार्य गरिसकेका छन् । नेपाली केन्द्रीय विभाग कीर्तिपुरमा शिक्षणरत थापाले पुस्तकालय व्यवस्थापन विषयमा पनि प्रशिक्षण दिनुहुन्छ । साहित्यको समीक्षा र टिप्पणीमा रुचि राख्ने थापा निकै गहकिलो समालोचकीय दृष्टिसहितको समालोचक हुन् । |
|||
*थापा अशेष मल्लपछि नाटक विषयको प्राध्यापन गर्ने, नाटक लेख्ने र अभिनय पनि गर्ने दोस्रो व्यक्ति बनेका छन् । उनले गणेश गौतमद्वारा लिखित मुसल पर्व (२०६२), पुरु लम्सालद्वारा लिखित पानीघट्ट (२०७४), नौगेडी (२०७५) जस्ता नाटकमा अभिनय पनि गरेका छन् । उनले यी दुई नाटकलाई भारतको कोलकत्ता र बङ्गलादेशको पञ्चघाटमा पनि प्रदर्शन गराएका थिए । उनको यही हो युग, पुस्तान्तर शीर्षकका दुई नाटक प्रकाशित भएका छन् । उनले नाटक विषयलाई अनुसन्धानको विषय पनि बनाएका छन् । |
|||
==सन्दर्भ सामग्री == |
==सन्दर्भ सामग्री == |
||
==बाह्य लिङ्कहरू== |
==बाह्य लिङ्कहरू== |
||
०८:१६, १३ डिसेम्बर २०१८ जस्तै गरी पुनरावलोकन
नेपाली साहित्य नेपाली भाषामा लेखिएका साहित्यिक रचनाहरू हुन् । नेपाली भाषा नेपालको राष्ट्रभाषा हो र भारतको सरकारी मान्यता प्राप्त भाषा हो । यी देशहरू बाहेक भूटान, बर्मा वा नेपाल बाहिरका लाखौंको संख्यामा रहेका नेपालीहरूको मातृभाषा हो; नेपाली भाषा भारतीय प्रान्त सिक्किम र पश्चिम बङ्गालको पनि राज्यभाषा (अधिकारिक भाषा) पनि हो।
नेपाली भाषा संस्कृतबाट विकसित भएको एक भाषा हो र नेपाली साहित्यको प्राचीन इतिहासको पत्ता लगाउनु धेरै मुस्किल छ किन भने धेरै विद्वानहरूले संस्कृतमा लेखेका छन, विशेष रूपमा धार्मिक साहित्य।
नेपाली साहित्यलाई पाँच अवधिहरूमा बाँडन सकिन्छ।
पूर्व-भानुभक्त काल
नेपाली साहित्य सैकडौं वर्ष सम्म अवश्य नैं मौखिक र लोकगीतको रूपमा अस्तित्वमा रहेको थियो होला। यद्यपि भानुभक्त आचार्य भन्दा पहिला नेपाली साहित्यमा साहित्यिक कामको प्रकाशनको कुनै प्रमाण उपलब्ध छैन भने धेरैको मत रहेको छ।
भानुभक्त काल
केहीले भानुभक्तलाई नेपाली भाषाको "आदिकवि" भनेर सम्मान गर्छन् तर यसमा मतैक्य छैन। नेपाली साहित्यमा भानुभक्तको आफ्नो सबैभन्दा महत्वपूर्ण योगदान रामायणलाई नेपालीमा उल्था गर्नु हो।
नेपाली भाषाका प्रमुख साहित्यकारहरू
- भानुभक्त आचार्य
- लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा
- मोतिराम भट्ट
- लेखनाथ पौड्याल
- गोपालप्रसाद रिमाल
- बालकृष्ण सम
- सिद्धिचरण श्रेष्ठ
- विश्वेश्वर प्रसाद कोइराला
- माधवप्रसाद घिमिरे
- बैरागी काँइला
- मुकुन्दशरण उपाध्याय
- लीलबहादुर क्षेत्री
- परशु प्रधान
- अभि सुवेदी
- बानिरा गिरी
- गोविन्द बहादुर मल्ल “गोठाले”
- तारानाथ शर्मा
- सरुभक्त
- सुमन पोखरेल
- पारिजात
- इन्द्रबहादुर राई
- हरिभक्त कटुवाल
- भूपि शेरचन
- ईश्वरबल्लभ
- जगदीश शमशेर राणा
- अमर न्यौपाने
- रमेश विकल
- नयनराज पाण्डे
- जगदीश घिमिरे
- बुद्धि सागर
- पारसमणि प्रधान
- धरणीधर कोइराला
- कृष्णभूषण बल
- दिनेश अधिकारी
- तारानाथ शर्मा
- शारदा शर्मा
- मोमिला