लङ्गुर

लंगुर
मुदुमालनि राष्ट्रिय निकुञ्जमा रहेका लंगुरको समुह
संरक्षण स्थिति
कम चासोका  (आइयुसिएन ३.१)
वैज्ञानिक वर्गीकरण
जगत:	प्राणी
सङ्घ:	Chordata
वर्ग:	स्तनधारी
गण:	Primates
कुल:	Cercopithecidae
उपकुल:	Colobinae
वंश:	Semnopithecus डेस्मारेस्ट, 1822
प्रजातिहरु
Semnopithecus schistaceus Semnopithecus ajax Semnopithecus hector Semnopithecus entellus Semnopithecus hypoleucos Semnopithecus dussumieri Semnopithecus priam
प्रजाति अनुसारको बितरण

लंगुर सेम्नोपिथेकस(Semnopithecus) प्रजाति अंतर्गत पर्ने स्तनधारी जनावर हो, जुन मुख्यतया दक्षीण एशियामा पाईने गर्छ । लंगुरहरु मुख्यतया जंगलि क्षेत्रमा बसोबास गर्ने गर्छन साथै यिनीहरु शहरी क्षेत्रमा पनि पाईने गर्छन । सामान्यतया लंगुरका सबै प्रजातिहरु कम देखी सामान्य उचाईमा पाईने गर्छन तर नेपाली लंगुर र कश्मीरी लंगुरहरु समुन्द्री सतहबाट ४,००० मिटर (१३,००० फिट) भन्दा माथीका हिमाली क्षेत्रमा पाईने गर्छन ।

यसका प्राय सबै प्रजातिहरुलाई लंगुर वा ढेडु वा हनुमान लंगुर भनिने गरिन्छ । हाल सम्म लंगुरका सात प्रकारका प्रजातिहरु फेला परेका छन, जस मध्ये सेम्नोपिथेकस इन्टेलस(Semnopithecus entellus) प्रजाति सबैभन्दा पछि (सन २००१मा) फेला परेको प्रजाति हो।

स्वरुप

लंगुरको हल्का पहेंलो मिसिएको खैरो रंगको हुन्छ, अनुहार र कान कालो रंगको हुन्छ । साथै केहि प्रजातिको हात तथा खुट्टाहरु पनि कालो रंगको हुने गर्छ । लंगुरको प्रजाति अनुसार आकार फरक - फरक हुने हुने गरे तापनि सामान्यतया भाले लंगुरको पुच्छर ७५ सेन्टिमिटर(३० इन्च) र पोथी लंगुरको पुच्छर ६५ सेन्टिमिटर(२६ इन्च) हुने गर्छ । यिनीहरुको पुच्छर जहिले पनि शरीरको आकार भन्दा लामो हुन्छ । दक्षिणी क्षेत्रका लंगुरहरुको आकार उत्तरी क्षेत्रका लंगुरहरुको भनद‍्दा सानो हुने गर्छ । अहिले सम्ममा नेपालमा भेटिएको नेपाली लंगुर (२६.५ किलोग्राम) सबैभन्दा ठुलो लंगुर मानिएको छ ।

वासस्थान

लंगुर मुख्यतया नेपाल तथा भारत लगायतका दक्षीण एशियाली राष्ट्रहरुमा पाईने गर्छ । सामान्यतया लंगुरहरु जंगलमा बस्ने गरे तापनि यिनीहरु बिभिन्न मठ मन्दिरहरु, देवलहरु, पुराना किल्लाहरु तथा मानव बस्ती नजिक पनि बस्ने गर्छन ।

वर्गिकरण

भाले लंगुर

हाल सम्म लंगुरका निम्न सात प्रजातिहरु रहेका छन ।

• Nepal Gray Langur Semnopithecus schistaceus
• Kashmir Gray Langur Semnopithecus ajax
• Tarai Gray Langur Semnopithecus hector
• Northern Plains Gray Langur Semnopithecus entellus
• Black-footed Gray Langur Semnopithecus hypoleucos
• Southern Plains Gray Langur Semnopithecus dussumieri
• Tufted Gray Langur Semnopithecus priam