वेंकैया नायडू

मुप्पवरपु वेंकय्य नायुडु(कायस्थ)
भारत को १३औं उपराष्ट्रपति
बहालवाला
पद बहाली ८ अगस्त २०१७
राष्ट्रपति	राम नाथ कोविन्द
पूर्वाधिकारी	हामिद अंसारी
उतराधिकारी	पदस्थ
शहरी विकास, आवास तथा शहरी गरीबी उन्‍मूलन तथा संसदीय कार्य मन्त्री
कार्यकाल २०१४ - १९ जुलाई २०१७
प्रधानमन्त्री	नरेन्द्र मोदी
व्यक्तिगत विवरण
जन्म	(1949-07-01) जुलाई १, १९४९ चावटपलेम, नेल्लोर जिला, आन्ध्र प्रदेश, भारत
राष्ट्रियता	भारतीय
राजनीतिक दल	भारतीय जनता पार्टी
जीवन साथी	एम. उषा (विवाह :१९७१ )
सन्तान(हरू)	मुप्पवरपु हर्षवर्धन, दीपा वेंकट

मुप्पवरपु वेंकय्य नायुडु (तेलुगु / मुप्पवरपु वॆंकय्य नायडू जन्म: १ जुलाई १९४९) भारतको वर्तमान उपराष्ट्रपति हुन । उनी २००२ देखि २००४ सम्म भारतीय जनता पार्टीका राष्ट्रिय अध्यक्ष थिए। केन्द्रमा विभिन्न विभागहरुका मन्त्री पदहरुलाई पनि सुशोभित भई सकेका छन । भारतको सत्तारुढ नेशनल डेमोक्रेटिक युनियन (एनडीए) ले १७ जुलाई २०१७ मा उनलाई भारतको उपराष्ट्रपति पदको उम्मेदवार घोषणा गरेको थियो। उनी ५ अगस्त २०१७ मा भएको चुनावमा गोपालकृष्ण गान्धीलाई हराएर भारतको तेह्रौं उपराष्ट्रपति निर्वाचित भएका थिए र ११ अगस्त २०१७ मा उपराष्ट्रपति बने।

बाल्यकाल

वेंकैया नायडूको जन्म १ जुलाई १९४९ मा आन्ध्र प्रदेश को नेल्लोर जिल्ला को चवाटापालेमको कम्मू (कायस्थ परिवार) मा भएको थियो। उनले वी.आर. हाई स्कूल, नेल्लोर र वी.आर. कलेज बाट राजनीति र कूटनीतिक मा स्नातक अध्ययन गरे । उनी स्नातक प्रतिष्ठा प्रथम श्रेणीमा उत्तीर्ण भए। त्यसपछि उनले आन्ध्र विश्वविद्यालय, विशाखापट्टनम बाट कानून मा स्नातक गरे। १९७४   मा उनी आन्ध्र विश्वविद्यालयको विद्यार्थी संघको अध्यक्ष को रूप मा निर्वाचित भएका थिए। केहि दिन को लागी, उनी आन्ध्र प्रदेश को विद्यार्थी संगठन समिति को संयोजक पनि रहे।

राजनीतिक जीवन

वेंकैया नायडू को परिचय सधैं एक 'आन्दोलनकारी' को रूपमा रहेको छ। उनी पहिलो पटक १९७२ मा 'जय आंध्र आन्दोलन' को समयमा चर्चामा आए। यस समय को दौरान उनले सक्रिय रूप मा नेल्लोर को आन्दोलन मा भाग लिए र विजयवाडा बाट आन्दोलन को नेतृत्व गरे। आफ्नो विद्यार्थी जीवन मा, उनी लोकनायक जयप्रकाश नारायण को विचारधारा बाट प्रभावितभएर आपतकालीन संघर्ष मा भाग लिए। उनी आपतकालको बिरोधमा सडकमा उत्रिए र जेल जानु पर्यो। आपतकालपछि उनी १९७७ देखि १९८० सम्म जनता पार्टी को युवा शाखाका अध्यक्ष थिए। २००२ देखि २००४ सम्म, उनले भारतीय जनता पार्टी को राष्ट्रीय अध्यक्ष को उतरदायित्व निभाए। उनी अटल बिहारी वाजपेयी को सरकारमा केन्द्रीय ग्रामीण विकास मन्त्री थिए र नरेन्द्र मोदीको सरकारमा भारत सरकार अन्तर्गत शहरी विकास, आवास र शहरी गरीबी उन्मूलन र संसदीय मामिला मन्त्री थिए।

आफ्नो भाषण मा कविता शब्दहरु को उपयोग गरेर आफ्नो कुरा सरस ढंग बाट प्रस्तुत गर्न मा माहिर हुनुहुन्छ। आफ्नो मातृभाषा तेलुगु साथसाथै उनी हिन्दी र अंग्रेजी मा संग बोल्दछन । उनी एक गम्भीर विचारक पनि हुन। अगस्त २०१७ मा उनको पुस्तक 'टायरलेस भ्वाइस रिलेन्टलेस जर्नी' रिलीज भयो। फेब्रुअरी २०१ मा, उनको पुस्तक 'मूविंग ऑन मूविंग फॉरवर्ड, वन ईयर इन ऑफिस' प्रकाशित भयो। भर्खरै (अगस्त २०१)) उनले एउटा पुस्तक प्रकाशित गरेका छन् जसलाई भनिन्छ- 'सुन्ने, सिक्ने र नेतृत्व गर्ने'।

मातृभाषा को समर्थक

वेंकैया नायडू मातृभाषा को अधिकतम उपयोग को एक बलियो पक्षधर हुनुहुन्छ। आफ्नो लगभग सबै आफ्नो भाषण मा, उनले मातृभाषा को महत्व उल्लेख गर्न बिर्सदैनन। २०१७ मा, तेलंगानासाहित्यिक संगठन तेलंगाना सारस्वत परिषद को ७५औं वार्षिकोत्सवको उद्घाटन समारोहमा नायडूले भने, "मैले मातृभाषाको संरक्षण गर्ने लक्ष्य राखेको छु। देश मा मूल भाषा, चाहे यो तेलुगु, तमिल, मराठी, कन्नड, पंजाबी, बंगाली, असमिया वा भोजपुरी हो, सुरक्षित गर्न को लागी आवश्यक छ। सांस्कृतिक पुनरुत्थान जस्तै, सबै भाषाहरुको प्रोत्साहन पनि आवश्यक छ। यो युवा पुस्ता को लागी यी भाषाहरु को मिठास र सुगन्ध लिन आवश्यक छ। म जहाँ जान्छु, मँ ठाउँ को भाषा को बारे मा कुरा गर्छु। ' उनी मातृभाषामा नै शिक्षा प्रदान गर्ने पक्षमा छन्। उनीहरु भन्छन् मातृभाषा तिम्रो आँखा र अन्य भाषाहरुको चश्मा हो। श्री नायडू समय समयमा भारत मा हिन्दी को महत्व लाई पनि प्रतिपादित गरी रहन्छन । उनको मत छ कि एक राष्ट्रिय भाषा को रूप मा हिन्दी धेरै महत्वपूर्ण छ, यो बिना हाम्रो काम गर्न सकिदैन, हाम्रो देश मा धेरै जसो मानिसहरु हिन्दी बोल्छन्, त्यसैले हिन्दी सिक्नु पनि महत्वपूर्ण छ। उनीहरु चाहन्छन् कि संसदलाई हिन्दी मा धेरै भन्दा धेरै प्रयोग गरिनु पर्छ। अंग्रेजी को बारे मा उनीहरु भन्छन् कि अंग्रेजी एक रोग हो जसलाई अंग्रेजहरुले जादा जादै छोडेर गए ।

प्रमुख जिम्मेवारी

• १९७३-१९७४  : अध्यक्ष, विद्यार्थी संघ, आन्ध्र विश्वविद्यालय
• १९७४  : संयोजक, लोक नायक जय प्रकाश नारायण युवाजन संघर्ष संघर्ष समिति, आन्ध्र प्रदेश
• १९७७-१९८०  : अध्यक्ष, जनता पार्टी, आन्ध्र प्रदेश को युवा शाखा
• १९७८-८५ : सदस्य, विधान सभा, आन्ध्र प्रदेश (दुई पटक)
• १९८०-१९८५ : नेता, आन्ध्र प्रदेश भाजपा विधायिका दल
• १९८५-१९८८ : महासचिव, आन्ध्र प्रदेश राज्य भाजपा
• १९८८-१९९३  : अध्यक्ष, आन्ध्र प्रदेश राज्य भाजपा
• १९९३ - सेप्टेम्बर, २०००  : राष्ट्रीय महासचिव, भारतीय जनता पार्टी, सचिव, भाजपा संसदीय बोर्ड, सचिव, भाजपा केन्द्रीय चुनाव समिति, भाजपा प्रवक्ता
• १९९८ पछि : सदस्य, कर्नाटक बाट राज्यसभा (तीन पटक)
• १ जुलाई २००२ देखि ३० सेप्टेम्बर २००० सम्म : ग्रामीण विकास मन्त्री, भारत सरकार
• १ जुलाई २००२ देखि ५ अक्टोबर २००४ : भारतीय जनता पार्टी को राष्ट्रीय अध्यक्ष
• अप्रिल २००५ पछि : भारतीय जनता पार्टी के राष्ट्रीय उपाध्यक्ष
• २६ मई २०१४-२०१७  : शहरी विकास, आवास र गरीबी उन्मूलन र संसदीय मामिला मन्त्री
• २०१६-२०१७  : सूचना तथा प्रसारण मन्त्री
• ५ अगस्त २०१७ : भारतको तेह्रौं उपराष्ट्रपति निर्वाचित।
• ११ अगस्त २०१७ भारत को १३औं वर्तमान उपराष्ट्रपति बने।

बाह्य लि्क

• एम। बेंकैया नायडू को व्यक्तिगत वेब साइट
• राज्यसभा सदस्य पृष्ठ
• उपराष्ट्रपति वेंकैया नायडूको जीवनी
• वाह नायडू, हिन्दी ल्याउनुहोस्! (डा। वेद प्रताप वैदिक)