शिलाजित

[undefined] Error: {{Langx}}: missing language tag (help)^[१]शिलाजीत (संस्कृत: शिलाजीत. 'पहाड को विजेता', 'चट्टान को विजेता'), सलाजीत (उर्दू: سلاجیت), मुमिजो वा मुम्लाई वा मुमी [१] मुख्यतया जैविक उत्पत्तिको एक जैविक-खनिज उत्पादन हो, जसको गठन ढुङ्गा पहाडहरूको उच्च उचाइ, आश्रय दरार र गुफाहरूमा।^[२]

उच्च पहाडी चट्टानहरू बीचको कालो-खैरो पाउडर वा निकास, प्रायः हिमालय, पामिर पर्वत, अफगानिस्तान, (मुख्यतया गोर्नो-बदख्सान, ताजिकिस्तान), (पाकिस्तान, काराकोरम, गिलगिट-बाल्टिस्तान, नेपाल, भुटान) मा पाइन्छ। रूस, अल्ताई, मध्य एशिया, इरान र मंगोलिया भित्र काकेशस पर्वतहरू।[१][२] पूर्वका मानिसहरू लोक र गैर-परम्परागत (वैकल्पिक) चिकित्सा (आयुर्वेद, चाइनिज, तिब्बती) मा शिलाजीत को सुक्खा निकासी को रूप मा र आहार पूरक मा बेचिन्छ, तर शिलाजीत मानव स्वास्थ्य मा कुनै लाभकारी प्रभाव छ कि सीमित प्रमाण छ। [४] यसले सिसा सहित खतरनाक भारी धातुहरू समावेश गरेको अध्ययनमा फेला परेको छ।

प्राचीन कालदेखि नै, शिलाजित अफगानिस्तान, भारत, इरान, चीन, पाकिस्तान, नेपाल, मध्य एशिया र तिब्बतमा लोक औषधि हो। शिलाजीत चार हजार वर्षभन्दा बढी समयदेखि लोक औषधि र वैकल्पिक औषधिको रूपमा प्रयोग हुँदै आएको छ।[१] विभिन्न रोगहरूको लागि शिलाजितको निको पार्ने प्रभावहरू अरस्तु, राजी, बिरुनी, इब्न सिना र अन्यका कार्यहरूमा उल्लेख गरिएको छ। [३][४]

D'Herbelot, आफ्नो १८२१ प्रकाशन मा, फारसीहरूले mumiay, वा mummy भनिने पदार्थ, एक शक्तिशाली उपचार-सबै भाँचिएको हड्डी र रोग सम्बोधन गर्न प्रयोग गरेको बताए।^[३]

वितरण

शिलाजितको भण्डार विश्वका धेरै पहाडी क्षेत्रमा पाइन्छ। सेन्ट्रल स्टेट जियोग्राफिकल एक्सप्लोरेसन सेन्टर "टेन्ट्रक्वार्ट्ज जेम्स" द्वारा गरिएको अनुसन्धानले देखायो कि शिलाजितको भण्डार, तिनीहरूको स्थानको विस्तृत भूगोल भए पनि, धेरै दुर्लभ छन्, र तिनीहरूमा कच्चा पदार्थको भण्डार सीमित छ। यो मध्य एशिया, तुभा, बैकल तालमा, काकेशस र अन्य क्षेत्रहरूमा क्याल्केरियस, मेटामोर्फिक चट्टान, र तलछट चट्टानहरू (प्रोटेरोजोइकबाट क्वाटरनरी सम्म) पाइन्छ। [१] यो प्रायः हिमालय, तिब्बती पठार, अरबी प्रायद्वीपको पहाड, इरान, मंगोलिया, म्यानमारमा पाइन्छ। [स्रोत नखुलेको] [उद्धरण आवश्यक]

पदार्थलाई पाकिस्तानमा सलाजीत (उर्दू: سلاجیت), μούμια (ग्रीकमा), मुमियो वा ममी (रूसी: Мумиё), ब्राग-शुन वा बाराख्शिन ("पहाडको तेल" मंगोलिया र दक्षिणी रुसीमा समावेश गरी विभिन्न नामले चिनिन्छ। साइबेरियाली क्षेत्रहरू सायन पर्वतहरू जस्तै खाकासिया र बुरियाटिया), चट्टानको रस वा चट्टानको रस (तिब्बत, मध्य एशिया, हिमालय, पामिर र अल्ताईमा), डामर, खनिज पिच, यहूदीको पिच, स्ल्याग वा खनिज मोम (अंग्रेजीमा), सिलाजिता वा सिलाजातु (बंगालीमा), हजारुल-मुसा वा अराक-अल-। jibal (अरबीमा), myemu, moomiaii वा mumnaei (फारसीमा), Mumie (जर्मनमा), kao-tun (म्यानमारमा "पहाडको रगत") र "प्रकृतिको आशीर्वाद" (नेपाल)।

गठन

यो पनि विश्वास गरिएको छ कि यो सूक्ष्मजीवहरु द्वारा तेल चट्टान को विघटन को परिणाम को रूप मा गठन भएको छ। 1970 को दशकको पुरानो विश्लेषणले निष्कर्षको जैविक भाग (लगभग 50% कार्बन र 10% हाइड्रोजन) को रासायनिक संरचनाले तेल उत्पत्तिको परिकल्पना प्रमाणित गरेको दाबी गर्यो, [१] तर हालैको विश्लेषण अनुसार, शिलाजित बिरुवाको उत्पत्ति हो: यो सबैभन्दा धेरै हो। सम्भवतः बिरुवाको पदार्थको धेरै ढिलो विघटनले उत्पादन गरेको हो। शताब्दीको अवधिमा युफोर्बिया रोयलियाना र ट्राइफोलियम repens जस्ता प्रजातिहरूबाट लेटेक्स र राल-वाहक बिरुवा सामग्रीको विघटन वा आर्द्रीकरण द्वारा उत्पादित। [३][४]

रचना

यद्यपि शिलाजितलाई कहिलेकाहीँ खनिज टार वा रालको रूपमा चिनिन्छ, यो होइन। यो टार वा राल जस्तो अत्यधिक चिपचिपा पदार्थ हो, जुन धेरै गाढा खैरो वा कालो रंगको हुन्छ, तर यी भन्दा फरक पानीमा सजिलै घुलनशील तर इथानोलमा अघुलनशील हुन्छ। यसमा क्याल्सियम, म्याग्नेसियम, सोडियम, आइरन, क्रोमियम र सीसा सहित २० भन्दा बढी तत्वहरू छन्। यसमा ठोस प्याराफिन हाइड्रोकार्बन, प्रोटीन, कार्बोहाइड्रेट, एमिनो एसिड, फ्याटी एसिड, र अल्कोहलहरू पनि समावेश छन्।

शिलाजित पोषक तत्वहरूमा समृद्ध छ, जस्तै खनिज लवण, एमिनो एसिड, र बेन्जोइक एसिड, हिप्प्युरिक एसिड, फ्याटी एसिड (माइरिस्टिक एसिड, स्टियरिक एसिड, ओलिक एसिड, पेट्रोसेलिनिक एसिड, लिनोलिक एसिड, लौरिक एसिड, संतृप्त फ्याटी एसिड) सहित अन्य जैविक घटकहरू। , ichthyridine, salicylic acid, resins, triterpenes, स्टेरोल, सुगन्धित कार्बोक्जिलिक एसिड, 3,4-बेन्जोकोउमारिन, एमिनो ग्रुप एसिड, फेनोलिक लिपिड, लेटेक्स, एल्बुमिन, स्टेरोल, टी पोलिफेनोल, फेनोलिक लिपिड, डिबेन्जो-अल्फा-पाइरोन्स (DBP), र dibenzo-α-pyrones chromoCP [१] [२]

शिलाजित ६०-८०% ह्युमिक पदार्थहरूबाट बनेको हुन्छ, जस्तै ह्युमिक र फुलभिक एसिड।[१][२][३][४]

विश्लेषणात्मक विधिहरूद्वारा अध्ययन गरिएको, हिमालय (5.1 kDa), अल्ताई (8 kDa), तियान शान (7.5 kDa), जङ्गेरियन (9.0 kDa) को शिलाजित नमूनाहरूले देखाए कि यसमा दुई प्रमुख घटकहरू छन्: उच्च-आणविक भाग fulvic छ। नमूनाको प्रकृति सामान्य पीट फुलभिक एसिडको रूपमा (सख्तिशबाट नमूना लेक, रूस), र कम-आणविक भागले वनस्पति र पशु चयापचयहरूको दायरा प्रतिनिधित्व गर्दछ जस्तै मेथाइलडायमिनोसाइक्लोहेक्सेन, शिकिमिक एसिड, हिप्प्युरिक एसिड, क्विनिक एसिड, हाइड्रोक्सीहिप्प्युरिक एसिड, र मेथाइलडायमिनोसाइक्लोहेक्सेन डाइमर। [१]

अनुसन्धान निर्देशनहरू

शिलाजीत बायोएक्टिभ छ भन्ने प्रमाणको अभाव छ।

किसिमहरु

रचना स्थान [१] र उपस्थिति अनुसार भिन्न हुन्छ:[२]

• कोप्रोलिटिक (मुमियो-सलादजी, पामिर र अल्ताई मुमियो, मुमियो-असिल, आदि) अर्ध-जीवाश्मीकृत फाइटो- र जूओर्गानिक जनावरहरूको मलका टुक्राहरू र चट्टानहरू र माटोको संरचनाहरूसँग मिसिएका अवशेषहरू हुन्। कोप्रोलाइट शिलाजितमा निकासी पदार्थको सामग्री १० देखि ३०% वा सोभन्दा बढी हुन्छ।

शिलाजित-वाहक ब्रेसियाहरू ठूला-क्लास्टिक चट्टानहरू हुन् (धेरै पटक, फिसर्ड चूना ढुङ्गाहरू) शिलाजित-वाहक माटोको द्रव्यमानद्वारा सिमेन्ट। निकासी पदार्थ को सामग्री 0.5-5.0% छ।

इभापोराइट शिलाजित स्ट्रेक्स, आइसिकल र चम्किलो कालो वा खैरो रंगको पातलो फिलिमहरूको संरचनामा हुन्छ जसले गुफाहरू, निचहरू, ग्रोटोहरू र अन्य ठूला गुफाहरूको छाना र भित्ताहरूमा दाग लगाउँछ। यसको निकासी कठिन छ।

शिलाजित विभिन्न रङ र ग्रेडहरूमा बेचिन्छ जुन धातुको पाउडरको प्रकार अनुसार थपिन्छ: रातो (सौवर्णा शिलाजित) सुनको साथ, सेतो (रजत शिलाजित) चाँदीको साथ, निलो (ताम्रा, तामा शिलाजित) र फलाम युक्त कालो (। लौहा शिलाजित शिलाजित)। यसमध्ये सुन युक्त कालो शिलाजित दुर्लभ र उत्कृष्ट उपचारात्मक प्रभाव मानिन्छ। प्रकृतिमा, शिलाजित फलाम युक्त परम्परागत चिकित्सा मा प्रयोग गरिन्छ।

Mumioids देखिने मा Shilajit जस्तै प्राकृतिक संरचना को एक समूह हो। समूहमा ओजोकेराइट, साल्टपिटर, जीवाश्म तरकारी रेजिन र गम, माउन्टेन मोम, सेतो, ढुङ्गा र पहाडी तेल, अन्टार्कटिक शिलाजित, लोफोर, वा एक्वा बिटम समावेश छ।

यो पनि हेर्नुहोस्

सन्दर्भ

↑ "Review on shilajit used in traditional Indian medicine", J Ethnopharmacol (Review) 136 (1): 1–9, जुन २०११, डिओआई:10.1016/j.jep.2011.04.033, पिएमआइडी 21530631।
↑ "MUMIYO • Great Russian encyclopedia - electronic version", bigenc.ru, अन्तिम पहुँच २०२२-०८-०१।
↑ Travels in various countries of the East : more particularly Persia, १८२१।

[wilson-1] "Review on shilajit used in traditional Indian medicine", J Ethnopharmacol (Review) 136 (1): 1–9, जुन २०११, डिओआई:10.1016/j.jep.2011.04.033, पिएमआइडी 21530631।

[:3-2] "MUMIYO • Great Russian encyclopedia - electronic version", bigenc.ru, अन्तिम पहुँच २०२२-०८-०१।

[:5-3] Travels in various countries of the East : more particularly Persia, १८२१।

[१]

[२]

[३]