संयुक्त अधिराज्यको मन्त्रिपरिषद्

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
ग्रेट ब्रिटेन र उत्तरी आयरल्यान्डको
संयुक्त अधिराज्यको मन्त्रिपरिषद्

मन्त्रिपरिषद् कक्ष, टेन डाउनिङ स्ट्रिट
मन्त्रिपरिषद् विवरण
गठनसन् १६४४
(३८० वर्ष अघि)
 (१६४४)
किसिमगोप्य परिषद्का समितिहरू
अधिकार क्षेत्रसंयुक्त अधिराज्यको सरकार

संयुक्त अधिराज्यको मन्त्रिपरिषद् संयुक्त अधिराज्य सरकारको वरिष्ठ निर्णय लिने निकाय हो।[१] प्रधानमन्त्रीको अध्यक्षतामा रहेको गोप्य परिषद्को समितिमा राज्यका सचिवहरू र अन्य वरिष्ठ मन्त्रीहरू सदस्य हुन्छन्।

मन्त्रिपरिषद् (र मन्त्रिपरिषद् समितिहरू) को काम मुख्यतया: नीति सम्बन्धी प्रश्नहरू, जनताहरूको संवेदनशील प्रश्न, महत्त्वपूर्ण आलोचनात्मक प्रश्नहरू र विभागहरूबिच समाधान हुन नसकेका प्रश्नहरूलाई मन्त्रिपरिषद् संहिताले गर्ने भनि उल्लेख गरेको छ।[२]

इतिहास[सम्पादन गर्नुहोस्]

कम्तिमा १६औँ शताब्दीसम्म, राज्यका व्यक्तिगत अधिकारीहरूलाई बेग्लाबेग्लै सम्पत्ति, शक्ति र जिम्मेवारीहरू शाही आदेशद्वारा तिनीहरूको छुट्टै कार्यालयहरू प्रदान गरिएको थियो, र क्राउन र गोप्य परिषद्ले मात्र समन्वय गर्ने निकायहरू गठन गर्ने गरेका थिए। इङ्ल्यान्डमा १६औँ शताब्दीको उत्तरार्धबाट 'क्याबिनेट काउन्सिल' (नेपाली: मन्त्री परिषद्) जस्ता वाक्यांशहरू, जसको अर्थ एउटा सानो कोठामा राज्य गरिरहेका राजालाई निजी सल्लाह दिने हुन्छ। 'काउन्सिल' वा 'सल्लाह' भनेको छुट्याउन त्यस समयमा गाह्रो थियो। [३] अक्सफोर्ड इङ्लिस डिक्सनरीले सन् १६०५ मा फ्रान्सिस बेकनलाई आफ्नो एक निबन्धमा पहिलो पटक 'क्याबिनेट काउन्सिल' शब्दको प्रयोग गरेको श्रेय दिन्छ, जहाँ यसलाई विदेशी बानीको रूपमा वर्णन गरिएको छ, जसलाई उनी अस्वीकार गर्छन्: 'रोग भन्दा खराब उपचार- कुन असुविधाका लागि इटालीको सिद्धान्त र फ्रान्सको अभ्यास केही राजाहरूको पालामा मन्त्रिपरिषद् सल्लाहहरू पेश गरेको छ।[४] चार्ल्स प्रथमले सन् १६२५ मा उनको राज्यारोहण गरेपछि औपचारिक रूपमा 'क्याबिनेट काउन्सिल' सुरु गरेका थिए। उनको गोप्य परिषद् वा निजी परिषद जस्ता निकायको लागि 'मन्त्रिपरिषद्' को पहिलो प्रमाणिक प्रयोग सन् १६४४ बाट आएको हो र फेरि शत्रुतापूर्ण र शब्दलाई संदिग्ध विदेशी अभ्यासहरूसँग सम्बद्ध गर्दछ।[३]

रचना[सम्पादन गर्नुहोस्]

प्रधानमन्त्रीले मन्त्रिपरिषद्को सदस्यता र सहभागीहरूको निर्णय गर्छन्। [५]

मन्त्रिपरिषद् गोप्य परिषद्को समिति हो (यद्यपि यो व्याख्यालाई चुनौती दिइएको छ) र सबै मन्त्रिपरिषद्का मन्त्रीहरू गोप्य परिषद्का सल्लाहकार हुनुपर्छ। [६]

मन्त्रिपरिषद्को बैठक[सम्पादन गर्नुहोस्]

धेरैजसो मन्त्रिपरिषद् बैठकहरू १० डाउनिङ स्ट्रिटको क्याबिनेट कोठा मा हुन्छन्; यद्यपि तिनीहरू अन्य ठाउँहरूमा पनि हुने गरेको प्रकाशमा आएका छन्।[१]

बिहीबार भेट्ने चलन भए पनि गोर्डन ब्राउनको नियुक्ति पछि बैठकको दिन मङ्गलबारमा सारिएको थियो।[७] तर डेभिड क्यामरुन प्रधानमन्त्री भएपछि उनले बिहीबार फेरि मन्त्रिपरिषद्को बैठक बोलाएका थिए। टरिजा मेको पदारोहणपछि उनले मन्त्रिपरिषद् बैठकहरू मङ्गलबार फर्काएकी थिइन्।[८]

बैठकको अवधि प्रधानमन्त्रीको शैली र राजनीतिक परिस्थिति अनुसार फरक हुन्छ तर आधुनिक बैठकहरू ३० मिनेटभन्दा छोटो हुने गरेको छ। मन्त्रीहरू सामूहिक मन्त्रीको जिम्मेवारीको संवैधानिक अधिवेशनले बाँधिएका छन्।[९]

महत्व[सम्पादन गर्नुहोस्]

मन्त्रिपरिषद्[सम्पादन गर्नुहोस्]

सन् २०२२ सेप्टेम्बरसम्म, मन्त्रिपरिषद्को श्रृङ्खला (मन्त्री स्तरको क्रम अनुसार) निम्नानुसार छ: [१०][११][१२][१३][१४][१५]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. १.० १.१ Durrant, Tim (३१ मार्च २०२१), "Cabinet", Institute for Government, मूलबाट २७ जुन २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ अगस्ट २०२१ Durrant, Tim (31 March 2021). "Cabinet". Institute for Government. Archived from the original on 27 June 2020. Retrieved 18 August 2021.
  2. "Ministerial Code", gov.uk, अगस्ट २०१९, पृ: ४, मूलबाट ६ सेप्टेम्बर २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २० अप्रिल २०२१ 
  3. ३.० ३.१ OED Cabinet
  4. "The Harvard Classics. 1909-14. > Francis Bacon > Essays, Civil and Moral. XX. Of Counsel.", bartleby.com, मूलबाट ४ मार्च २०१६-मा सङ्ग्रहित। 
  5. "The Cabinet Manual", संयुक्त अधिराज्यको सरकार, अक्टोबर २०११, पृ: २२, मूलबाट १५ अप्रिल २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ अगस्ट २०२१ 
  6. The Prime Minister: The Office and its Holders Since 1945, डिओआई:Peter Hennessy|doi= मान जाँच (सहायता) 
  7. Jones, George (२ जुलाई २००७), "Cabinet moves to Tuesdays", The Daily Telegraph, मूलबाट १२ जनवरी २०२२-मा सङ्ग्रहित। 
  8. "David Cameron coalition team in first cabinet meeting", BBC News, १३ मे २०१०, अन्तिम पहुँच १५ जुन २०१७ 
  9. Zodgekar, Ketaki (४ नोभेम्बर २०१९), "Collective responsibility", Institute for Government, मूलबाट ३ अक्टोबर २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ अगस्ट २०२१ 
  10. "Ministers", संयुक्त अधिराज्यको सरकार, अन्तिम पहुँच २६ अप्रिल २०२२ 
  11. "Her Majesty's Government: The Cabinet", Parliament of the United Kingdom, अन्तिम पहुँच २६ अप्रिल २०२२ 
  12. Durrant, Tim; Tingay, Paeony (१० फेब्रुअरी २०२२), "Downing Street chief of staff", Institute for Government, अन्तिम पहुँच २६ अप्रिल २०२२ 
  13. "FOI2021 07221 REPLY.pdf", २६ अप्रिल २०२१, मूलबाट २७ अप्रिल २०२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ८ जुन २०२१ 
  14. "Office of the Leader of the House of Commons", संयुक्त अधिराज्यको सरकार (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २६ अप्रिल २०२२ 
  15. "Office of the Leader of the House of Lords", संयुक्त अधिराज्यको सरकार (अङ्ग्रेजीमा), अन्तिम पहुँच २६ अप्रिल २०२२ 

बाह्य कडीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]