सामग्रीमा जानुहोस्

सङ्घबद्ध राज्य

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
कृपया सङ्घीय राज्य वा सङ्घीय गणतन्त्रसँग भ्रमित नहुनुहोस्।
विभिन्न प्रकारका सङ्घीय राज्यहरू आधुनिक सङ्घीय राज्यहरू (हरियोमा प्रतिनिधित्व)को धेरै भित्र अवस्थित छन्।

एक सङ्घबद्ध राज्य (राज्य, प्रदेश, क्षेत्र, प्रान्त, केन्ट, लान्ड, राज्यपाल, ओब्लास्त, अमिरात, वा देश) एक क्षेत्रीय र संवैधानिक समुदाय हो जुन एक महासङ्घको भाग हो। सङ्घीय राज्यको अन्तर्राष्ट्रिय सार्वभौमिकता हुँदैन किनकि शक्तिहरू अन्य सङ्घीय राज्यहरू र सङ्घीय सरकारबीच विभाजित हुन्छन्। सङ्घीय राज्यहरूको अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको संस्थाहरूको रूपमा स्वचालित स्थिति छैन।[१]

यसको सट्टा, सङ्घीय सङ्घ (महासङ्घ) एकल इकाईको रूपमा अन्तर्राष्ट्रिय कानूनको प्रयोजनको लागि सार्वभौम राज्य हो। एक विशेष महासङ्घको संवैधानिक संरचनाको आधारमा, सङ्घीय राज्यले परिभाषित भौगोलिक क्षेत्रमाथि विधायी, न्यायिक र प्रशासनिक क्षेत्राधिकारका विभिन्न उपगमहरू धारण गर्न सक्दछ जुन क्षेत्रीय सरकारको एक रूप हो।[२] उदाहरणका लागि, व्यापार वा पर्यटनलाई बढावा दिनको लागि एक सङ्घीय राज्यले अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा कार्यालयहरू स्थापना गर्न सक्छ। जलस्रोत वा अन्य साझा मामिलाहरू जस्ता सीमापार स्रोतको संरक्षण गर्न उनीहरूले आफ्नो सङ्घ र राज्यको कानून अन्तर्गत अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रीय सम्झौताहरूमा पनि प्रवेश गर्न सक्दछन्।

कुनै-कुनै अवस्थामा, एक सङ्घ राजनीतिक संस्थाहरूको सङ्घबाट सिर्जना गरिन्छ जुन या त स्वतन्त्र वा अर्को सार्वभौम इकाईको निर्भर क्षेत्रहरू हुन् (सामान्यतया औपनिवेशिक शक्ति)।[टिप्पणीहरू १] अन्य अवस्थामा, सङ्घीय राज्यहरू पहिलेका एकात्मक राज्यहरूको प्रशासनिक विभाजनहरूबाट सिर्जना गरिएका छन्। एक पटक सङ्घीय संविधान बनेपछि, सङ्घीय र क्षेत्रीय शक्तिहरू बीचको सम्बन्धलाई नियन्त्रण गर्ने नियमहरू देशको संवैधानिक कानूनको भाग बन्छन्।[टिप्पणीहरू २]

सङ्घीय संविधान भएका देशहरूमा, केन्द्रीय सरकार र घटक राज्यहरू बीच शक्तिको विभाजन हुन्छ। यी संस्थाहरू - राज्य, प्रान्त, काउन्टी, क्यान्टोन, लान्डर, आदि - आंशिक रूपमा स्व-शासित हुन्छन् र संवैधानिक रूपमा प्रत्याभूत गरिएको स्वायत्तता प्रदान गरिएको हुन्छ जुन एक सङ्घबाट अर्कोमा धेरै भिन्न हुन्छ। शक्तिहरूको विकेन्द्रीकरणले लिने रूपको आधारमा, सङ्घीय राज्यको विधायी शक्तिहरू सङ्घीय सरकारद्वारा खारेज हुन सक्छ। यदि तिनीहरू अवस्थित छन् भने, राज्य संविधानहरू सहित सङ्घीय र क्षेत्रीय शक्तिहरू बीचको सम्बन्धलाई नियन्त्रण गर्ने कानूनहरू राष्ट्रिय वा सङ्घीय संविधान मार्फत संशोधन गर्न सकिन्छ।

आन्तरिक राजनीतिको सन्दर्भमा, सङ्घीय राज्यहरूमा गणतान्त्रिक वा राजशाही शासन प्रणाली हुन सक्छ। गणतान्त्रिक रूप (सङ्घीय गणतन्त्रहरू)लाई सामान्यतया राज्यहरू (संयुक्त राज्य अमेरिकाका राज्यहरू जस्तै) वा गणतन्त्रहरू (पूर्व सोभियत सङ्घमा गणतन्त्रहरू जस्तै) भनिन्छ।

विभिन्न देशहरूमा सङ्घीयताका घटकहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]

तलको तालिकामा सङ्घीय एकाइहरूमा महासंघको संवैधानिक प्रणालीमा अन्तर्निहित सरकारी अधिकार छ, जबकि "अन्य एकाइहरू" सङ्घीय सरकारद्वारा प्रत्यायोजित अधिकार प्रत्यायोजित छन् वा यसलाई प्रत्यक्ष रूपमा प्रशासित गरिन्छ।

सङ्घीय राज्य सङ्घीयताका घटकहरू अन्य एकाईहरू
 अर्जेन्टिना[३] २३ प्रदेशहरू: १ स्वशासित सहर:
 अस्ट्रेलिया[४] ६ राज्यहरू: ३ आन्तरिक क्षेत्रहरू:
उत्तरी क्षेत्र
७ बाह्य क्षेत्रहरू:
 अस्ट्रिया[५] ९ राज्यहरू:
 बेल्जियम[६] ३ क्षेत्रहरू:[टिप्पणीहरू ४]
३ समुदायहरू:[टिप्पणीहरू ५]
 बोस्निया र हर्जगोभिना २ क्षेत्रहरू:[upper-alpha २]
१ स्वशासित जिल्ला:
बोस्निया र हर्जगोभिनाको महासङ्घ आफैमा १० क्यान्टनको महासङ्घ हो:
 ब्राजिल[८] २६ राज्यहरू:
१ सङ्घीय जिल्ला:
क्यानडा[९] १० प्रदेशहरू: ३ क्षेत्रहरू:
 कोमोरोस ३ टापुहरू:[upper-alpha २]
 इथियोपिया[१०] १२ क्षेत्रहरू: २ सहरहरू:
 जर्मनी[११] १६ राज्यहरू:
 भारत[१२] २८ राज्यहरू: ८ केन्द्र शासित प्रदेशहरू:
 इराक[१३] १८ (आधिकारिक) प्रान्तहरू: १ सङ्घीय क्षेत्र:
 मलेसिया[१४] १३ राज्यहरू: ३ सङ्घीय क्षेत्रहरू:
 मेक्सिको[१५] ३१ राज्यहरू:
१ स्वशासित सहर:
 माइक्रोनेसिया[१६] ४ राज्यहरू:
 नेपाल ७ प्रदेशहरू:
 नाइजेरिया[१७] ३६ राज्यहरू: १ क्षेत्र:
 पाकिस्तान[१८] ४ प्रदेशहरू:
२ स्वायत्त क्षेत्र:[upper-alpha २]
१ सङ्घीय क्षेत्र:

इस्लामाबाद राजधानी क्षेत्र इस्लामाबाद राजधानी क्षेत्र [upper-alpha १]

 रुस[१९][२०] ४८ ओब्लास्तहरू:
२४ गणतन्त्रहरू:[upper-alpha २]
९ क्रायहरू:
४ स्वायत्त ओक्रुग:[upper-alpha २]
३ सङ्घीय सहरहरू:
१ स्वायत्त ओब्लास्त:[upper-alpha २]
 सेन्ट किट्स र नेभिस १ स्वायत्त टापु:
सेन्ट किट्स:
 सोमालिया[२१][२२] ६ सङ्घीय सदस्य राज्यहरू:[टिप्पणीहरू ८]
 दक्षिण सुडान १० राज्यहरू:[२३] ३ प्रशासनिक क्षेत्रहरू:[२३]
 सुडान[२४] १८ राज्यहरू: १ विशेष प्रशासनिक स्थिति भएको क्षेत्र:[२५]
 स्विट्जरल्यान्ड[२६] २६ क्यान्टनहरू:
 संयुक्त अरब इमिरेट्स[२७] ७ अमीरातहरू:
 संयुक्त राज्य अमेरिका[२८] ५० राज्यहरू:
१ सङ्घीय जिल्ला:
१ आन्तरिक क्षेत्र:
१३ बाह्य क्षेत्रहरू:
 भेनेजुएला[२९] २३ राज्यहरू: १ राजधानी जिल्ला:
१ सङ्घीय आश्रित क्षेत्र:

टिप्पणीहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  1. ↑ १.०० १.०१ १.०२ १.०३ १.०४ १.०५ १.०६ १.०७ १.०८ १.०९ १.१० १.११ १.१२ १.१३ १.१४ १.१५ १.१६ १.१७ सङ्घीय राजधानी जिल्ला, क्षेत्र तथा इलाकाहरू।
  2. ↑ २.० २.१ २.२ २.३ २.४ २.५ २.६ स्वायत्त क्षेत्र
  3. ↑ ३.० ३.१ ३.२ ३.३ ३.४ ३.५ ३.६ ३.७ अर्को सार्वभौम राष्ट्र वा अन्तर्राष्ट्रिय समुदायद्वारा सक्रिय रूपमा विवादित क्षेत्रमाथिको सार्वभौमिकता दवी गरिएको छ।
  4. ↑ ४.० ४.१ ४.२ ४.३ ४.४ ४.५ युक्रेनद्वारा दावी गरिएको र अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा युक्रेनको भागको रूपमा मान्यता पाएको।
  1. ↑ उदाहरणहरू अस्ट्रेलिया, क्यानडा र संयुक्त राज्य अमेरिका।
  2. ↑ यो घटना सन् १९९३ मा बेल्जियममा भएको थियो। बेल्जियमका क्षेत्रहरूले पहिले शक्तिहरू हस्तान्तरण गरेका थिए।
  3. ↑ सङ्घीय राजधानी जिल्ला, क्षेत्र वा इलाका।
  4. ↑ फ्लान्डर्स र वालोनी क्षेत्र प्रत्येकमा पाँच प्रदेशहरूमा विभाजित छ। प्रादेशिक शासन क्षेत्रीय सरकारहरूको जिम्मेवारी हो।
  5. ↑ बेल्जियमका समुदाय र क्षेत्रहरू जिम्मेवारीका विभिन्न क्षेत्रहरूसँग अलग-अलग सरकारी संस्थाहरू हुन्। समुदायहरू भाषिक सीमाहरूको आधारमा सङ्गठित हुन्छन्, जुन क्षेत्रीय सीमाहरू भन्दा फरक छन्।
  6. ↑ ब्राजिलको सङ्घीय जिल्लामा अन्य मुख्य सङ्घीय एकाइहरूको बराबर स्व-शासनको स्तर छ।
  7. ↑ यसको आन्तरिक मामिलाहरू व्यवस्थापन गर्ने अधिकार छ र यो इराकको संविधान र / वा सङ्घीय सरकारको विशेष क्षेत्राधिकारको प्रावधानहरूसँग बाझिएको छैन। (हलाब्जा प्रान्त सहित दुहोक, एरबिल र सुलेमानियाको इलाकालाई समेटेको छ)
  8. ↑ अङ्गीकार गरिएको संविधानले विद्यमान क्षेत्रीय सरकारहरूलाई समायोजित गर्दछ, सङ्घीय सदस्य राष्ट्रहरूको अन्तिम सङ्ख्या र सीमाहरू सङ्घीय संसदको जन सदनले निर्धारण गर्नेछ।

सन्दर्भ सामग्रीहरू

[सम्पादन गर्नुहोस्]
  1. ↑ The Australian National Dictionary: Fourth Edition, pg 1395. (2004) Canberra. आइएसबिएन ९७८-०-१९-५५१७७१-२.
  2. ↑ Crawford, J. (2006). The Creation of States in International Law. Oxford, Clarendon Press.
  3. ↑ Daniel, Kate; Special Broadcasting Service Corporation (२००८), SBS World Guide: The Complete Fact File on Every Country, 16th ed., Prahran, Victoria, Australia: Hardie Grant Books, पृ: ८२७, आइएसबिएन 978-1-74066-648-0, p26, मूलबाट २०२१-०७-२७-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२०-११-११। 
  4. ↑ SBS World Guide 2008, p38
  5. ↑ SBS World Guide 2008, p46
  6. ↑ SBS World Guide 2008, p74
  7. ↑ "Decision of the Constitutional Court of the Federation of Bosnia and Herzegovina on Canton 10", Constitutional Court of the Federation of Bosnia and Herzegovina, मूलबाट ३१ जुलाई २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३ फेब्रुअरी २०२०। 
  8. ↑ SBS World Guide 2008, p101
  9. ↑ SBS World Guide 2008, p132
  10. ↑ SBS World Guide 2008, p239
  11. ↑ SBS World Guide 2008, p275
  12. ↑ SBS World Guide 2008, p328
  13. ↑ SBS World Guide 2008, p346
  14. ↑ "CONSTITUTION (AMENDMENT) ACT 2022", Attorney General's Chambers of Malaysia, जनवरी २५, २०२२, मूलबाट सेप्टेम्बर २८, २०२३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच अप्रिल २४, २०२४। 
  15. ↑ SBS World Guide 2008, p481
  16. ↑ SBS World Guide 2008, p486
  17. ↑ SBS World Guide 2008, p537
  18. ↑ SBS World Guide 2008, p549
  19. ↑ SBS World Guide 2008, p600
  20. ↑ "Chapter 3. The Federal Structure: Article 65", The Constitution of the Russian Federation, मूलबाट २०१८-१२-२५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०१०-०७-११। 
  21. ↑ "The Federal Republic of Somalia – Harmonized Draft Constitution", Federal Republic of Somalia, मूलबाट २० जनवरी २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१२।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २० जनवरी २०१३ मिति
  22. ↑ "Guidebook to the Somali Draft Provisional Constitution", मूलबाट २० जनवरी २०१३-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २ अगस्ट २०१२। 
  23. ↑ २३.० २३.१ Mednick, Sam (२०२०-०२-२३), "After 6 years of war, will peace finally come to South Sudan? | News", Al Jazeera, मूलबाट २०२०-०८-२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-१२-०७। 
  24. ↑ SBS World Guide 2008, p687
  25. ↑ "Sudan: Protocol on the resolution of Abyei conflict – Sudan", ReliefWeb, २६ मे २००४, मूलबाट २०२१-१०-२१-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२१-१०-२१। 
  26. ↑ SBS World Guide 2008, p700
  27. ↑ SBS World Guide 2008, p760
  28. ↑ SBS World Guide 2008, p774
  29. ↑ SBS World Guide 2008, p798 


"https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=सङ्घबद्ध_राज्य&oldid=1281144" बाट अनुप्रेषित