सङ्घीय गणतन्त्र
सङ्घीय गणतन्त्र भनेको गणतान्त्रिक शासन प्रणाली भएको राज्यहरूको सङ्घ हो। यसको मूलमा, गणतन्त्र शब्दको शाब्दिक अर्थ सरकारको एक रूपलाई सन्दर्भित गर्न प्रयोग गरिन्छ। गणतन्त्रात्मक देशहरू जुन निर्वाचित प्रतिनिधिहरू र निर्वाचित नेताद्वारा शासित हुन्छ। त्यस्ता राज्यहरूमा राजा जस्ता कुनै वंशानुगत अभिजात वर्गद्वारा नभई राष्ट्रपतिद्वारा शासित हुन्छ।
सङ्घीय गणतन्त्रमा, सङ्घीय सरकार र व्यक्तिगत उपविभागहरू जस्तै प्रदेश सरकारबीच शक्तिको विभाजन अवस्थित हुन्छ। जबकि प्रत्येक सङ्घीय गणतन्त्रले शक्तिको यो विभाजनलाई फरक तरिकाले व्यवस्थापन गर्दछन्। अन्तर्राष्ट्रिय मामिला र सन्धिहरू, सुरक्षा र रक्षा, अन्तर-राज्य सम्बन्ध, र मौद्रिक नीतिसँग सम्बन्धित सामान्य विषयहरू सामान्यतया सङ्घीय स्तरमा हेरिन्छ, जबकि पूर्वाधार हेरचाह र शिक्षा नीति जस्ता विषयहरू सामान्यतया क्षेत्रीय वा स्थानीय स्तरमा हेरिन्छ। तथापि, कुन मुद्दाहरूमा सङ्घीय क्षमता हुनुपर्दछ भन्ने कुरामा विचारहरू भिन्न हुन्छन्, र उपविभाजनहरूमा सामान्यतया केही मामिलाहरूमा सार्वभौमिकता हुन्छ जहाँ सङ्घीय सरकारको क्षेत्राधिकार हुँदैन। यसरी सङ्घीय गणतन्त्रलाई एकात्मक गणतन्त्रको विपरीत सबैभन्दा राम्रो तरिकाले परिभाषित गरिएको छ, जहाँ केन्द्रीय सरकारको राजनीतिक जीवनका सबै पक्षहरूमा पूर्ण सार्वभौमिकता छ। यो अधिक विकेन्द्रीकृत संरचनाले अधिक जनसङ्ख्या भएका देशहरूले सङ्घीय गणतन्त्रको रूपमा काम गर्ने प्रवृत्तिको व्याख्या गर्न मद्दत गर्दछ।[१]
धेरै सङ्घीय गणतन्त्रहरूले सरकारका आदेशहरू बीचको शक्तिको विभाजनलाई लिखित संविधानिक दस्तावेजमा संहिताबद्ध गर्छन्। सङ्घीय गणतन्त्र र अन्य सङ्घीय राज्यहरू, विशेष गरी संसदीय सरकारको प्रणाली अन्तर्गतका सङ्घीय राजतन्त्रहरू बीचको राजनीतिक भिन्नताहरू प्रायः राजनीतिक सामग्रीको सट्टा कानूनी रूपको विषय हो। सङ्घीय राज्यहरू मुख्यतया एकात्मक राज्यहरूको विपरीत छन्, जहाँ केन्द्रीय सरकारले सङ्घीय राज्यका उपविभाजनहरूमा प्रत्यायोजित धेरै शक्तिहरू कायम राख्छ। अपवादहरू भए तापनि समग्र प्रवृत्ति सङ्घीय गणतन्त्रहरू एकात्मक राज्यहरूको तुलनामा ठूलो, अधिक जनघनत्व र अधिक आन्तरिक रूपले विषम हुनु हो, यस्तो ठूलो आकार र आन्तरिक विविधता एकात्मक प्रणालीमा भन्दा सङ्घीय प्रणालीमा अधिक व्यवस्थापन योग्य हुन्छ।
हालका सङ्घीय राज्यहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Forum of Federations: [१], Schram, Sanford. Handbook of Federal Countries: United States, pp. 373–391, 2005.
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Austria, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Bosnia and Herzegovina, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Brazil, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Ethiopia, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Germany, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: India, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Mexico, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Nepal, 14 May 2009
- ↑ "UNTERM", unterm.un.org, अन्तिम पहुँच २०२२-०७-०३।
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Nigeria, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Pakistan, 14 May 2009
- ↑ "Text of the Russian constitution in English", Constituteproject.org।
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Switzerland, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: United राज्यहरू, 14 May 2009
- ↑ द वर्ल्ड फ्याक्टबुक: Venezuela, 14 May 2009
बाह्य कडीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- गणतन्त्र मेरियम-वेबस्टरमा