सडक कर
सार्वजनिक सडकहरूमा सवारी साधन प्रयोग गरेबापत सरकारले वार्षिक रुपमा लिइने करलाई सवारी कर भनिन्छ। नेपालमा वार्षिक सवारी कर भनिन्छ भने विश्वका कतिपय देशमा वार्षिक सडक कर पनि भनिन्छ।
नेपालमा हाल विद्यमान वार्षिक सवारी कर र जरिवाना
[सम्पादन गर्नुहोस्]नेपालमा यातायात व्यवस्था कार्यालय र यातायात व्यवस्था सेवा कार्यालयले सवारी कर उठाउने गरेको छ । यी कार्यालयहरू प्रदेश सरकारहरू मातहत आउँछन्। त्यसैले विभिन्न प्रदेशमा फरक–फरक दरमा सवारी कर लिइन्छ । तर, आधारभूत मापदण्डहरू संघीय कानुनले तोकेका छन्, जुन सबै प्रदेशका लागि समान छ। त्यस आर्थिक वर्षको लागि प्रदेश सभाले पारित गरेको आर्थिक ऐनले तोकेको दरअनुसार प्रत्येक आर्थिक वर्षमा धनीले कर तिर्नुपर्नेछ ।
नेपालमा बाग्मती प्रदेशमा हाल विद्यमान प्रावधान अनुसार सवारी धनीले नवीकरण मिति वा प्रत्येक आर्थिक वर्षको अप्रिल 15 अघि, जुन पहिले आउँछ, कर तिर्नुपर्छ। म्याद सकिएको ३ महिनाभित्र कर बुझाएमा कुनै जरिवाना लाग्दैन । त्यसपछि एक महिनाभित्र ५ प्रतिशत, त्यसपछिको डेढ महिनामा १० प्रतिशत, आर्थिक वर्ष भित्र २० प्रतिशत र आर्थिक वर्ष कटेपछि ३२ प्रतिशत जरिवाना लागु हुन्छ । अन्य प्रदेशमा करको दर, जरिवाना अवधि र प्रतिशत सो प्रदेशले लागू गरेको प्रावधान अनुसार हन्छ।
सवारी साधन कर दर इन्जिन, सवारी साधनको प्रकार (निजी वा सरकारी वा भाडामा लिएको वा कर्पोरेट वा पर्यटक प्रयोग) र सवारी साधनको आकार (मोटरसाइकल, कार, जीप, डेलिभरी भ्यान र यस्तै अन्य) को विस्थापन क्षमता (सीसी) मा निर्भर गर्दछ।
भाडामा दर्ता भएका सवारी साधनबाट पनि प्रत्येक वर्ष आयकर उठ्ने गरेको छ । दर आयकर ऐनले निर्धारण गरेको छ। सवारी साधन दर्ता शुल्क, नवीकरण शुल्क, सवारीसाधनको फिटनेस परीक्षण शुल्क, प्रदूषण परीक्षण शुल्क, रुट परमिट शुल्क र अन्य लाग्ने शुल्क पनि सम्बन्धित प्रदेशको सवारी साधन तथा यातायात व्यवस्था ऐन बमोजिम असुल गरिन्छ।[१]
भारत लगायत अन्य देशहरूमा वार्षिक सवारी कर
[सम्पादन गर्नुहोस्]भारत
[सम्पादन गर्नुहोस्]भारतमा, सडक कर सम्बन्धित राज्य सरकारहरू (आजीवन र व्यावसायिक सवारीहरूको लागि वार्षिक) द्वारा पनि लगाइएको छ, त्यहाँ सडकको विशिष्ट प्रयोगको लागि टोल लाग्न सक्छ (शुल्क दूरी, प्रकार, आदिमा निर्भर गर्दछ)।
सवारी साधन खरिद गर्दा सरकारले २८% को दरले GST (वस्तु तथा सेवा कर) लगाउँछ र सवारी साधनको इन्जिनको घन क्षमताको आधारमा अतिरिक्त उपकर लगाइन्छ (CC सहित साना कारका लागि १%< 1200 CC, 1200 र 1500 CC बीचको CC को लागि 3%, 1500 CC भन्दा माथिको लागि 15%)। विद्युतीय कारमा ५ प्रतिशत कम कर लगाइएको छ ।
मोटर वाहन कर (सडक कर भनिन्छ) इन्जिन क्षमता, सिट क्षमता, भाररहित वजन र लागत मूल्य लगायतका विभिन्न कारकहरूको आधारमा गणना गरिन्छ। प्रत्येक राज्यमा सडक कर चार्ज गर्नका लागि फरक-फरक नियम र नियमहरू छन्।
‘एक राष्ट्र–एक कर’ भन्ने सरकारको पहलअनुसार देशभर समान नियम र भन्सार लाग्ने प्रस्ताव छ । यी दिनहरूमा, भारतमा "डिजिटल इन्डिया" नामक आन्दोलन चलिरहेको छ जसमा प्रत्येक विभागसँग सम्बन्धित हरेक प्रकारका कामहरू डिजिटलाइज हुँदैछन् र "सडक यातायात तथा राजमार्ग मन्त्रालय" ले अनलाइन सडक कर भुक्तानीको लागि "वाहन" नामक पोर्टल बनाएको छ।
अफलाइन मोडमा सरकारलाई कर तिर्नु कठिनाई कम गरी निकै सरल र सहज गर्नू हो। घरमै बसेरै कर तिर्नु र समय बचत गर्नु एकदमै सहज अनुभव हो।[२]
अमेरिका
[सम्पादन गर्नुहोस्]प्रत्येक राज्यलाई वार्षिक दर्ता शुल्क तिर्नु जुन राज्य अनुसार फरक हुन्छ। थप रूपमा, केही राज्यहरूमा, काउन्टीहरू र/वा नगरपालिकाहरूलाई पनि सवारी कर असुल गर्न अनुमति दिइएको छ। उदाहरणका लागि, इलिनोइसमा, कुक काउन्टीले असंगठित क्षेत्रहरूमा दर्ता भएका सवारी साधनहरूलाई कर लगाउँछ, र धेरै नगरपालिकाहरूको आफ्नै वार्षिक सवारी दर्ता शुल्क छ।[जुन, सवारी साधन दर्ता भएको सहर वा सहर द्वारा, र प्रस्ताव 2½ भनिने 1980 कानून द्वारा राज्यव्यापी 2.5% को निश्चित दरमा सेट गरिएको थियो।
केही राज्यहरूमा, शुल्कहरू काउन्टी काउन्टी अनुसार भिन्न हुन सक्छन्, किनकि केही काउन्टीहरूमा प्रति वाहन अधिभार छ; यसको एउटा उदाहरण भर्जिनियाको व्यक्तिगत सम्पत्ति कर हो।
अर्कोतर्फ, न्युयोर्क राज्यले सवारी साधनको तौलको आधारमा कर लिन्छ, यसको मूल्यमा नभई दर्ता नवीकरणको समयमा शुल्क लगाइन्छ।
क्यालिफोर्नियामा र न्यू ह्याम्पशायरमा, दर्ता कर वाहनको हालको मूल्य द्वारा तय गरी गणना गरिन्छ। फलस्वरुप पुराना र अधिक सस्तो सवारी साधनहरूको दर्ता शुल्क कम हुनेछ, जबकि नयाँ र अधिक महँगो सवारी साधनहरूको शुल्क सयौं डलरमा हुनेछ।
त्यहाँ ट्रक, ट्रक ट्र्याक्टर र बसहरू सहित 55,000 पाउण्ड वा सोभन्दा बढी तौल भएका सवारी साधनहरूको लागि संघीय भारी सवारी उपयोग कर (HVUT-Heavy Vehicle Union Tax) वा ट्रक कर पनि छ। सामान्यतया, भ्यान, पिकअप ट्रक, प्यानल ट्रक र जस्तै यो कर को अधीनमा छैन। कर अवधिमा सार्वजनिक राजमार्गहरूमा 5,000 माइल वा सोभन्दा कम (कृषि सवारीका लागि 7,500 माइल वा कम) प्रयोग हुने सवारीहरूमा कर लागू हुँदैन।
थप रूपमा, "न्यूयोर्क राज्यले न्यूयोर्क राज्यका सार्वजनिक राजमार्गहरूमा (न्यूयोर्क राज्य थ्रुवेको टोल-भुक्तानी गरिएका भागहरू बाहेक) मोटर वाहकहरूमा राजमार्ग प्रयोग कर (HUT) लगाउँछ। करको दर वजनमा आधारित छ।[३]