स्वाहिली भाषा
| स्वाहिली | |
|---|---|
| किस्वाहिली كِسوَحِيلِ | |
| उच्चारण | स्वाहिली |
| मूलभाषी | तान्जानिया, केन्या, युगान्डा, मोजाम्बिक, लोकतान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो को पूर्वी भाग, बाजुनी टापुहरू र ब्राभा, दक्षिणी सोमालिया |
| मातृभाषी वक्ता | पहिलो भाषा: ५० लाख (२०१९–२०२३) दोस्रो भाषा: ९.२ करोड |
नाइजर कङ्गो
| |
| सरकारी दर्जा | |
आधिकारिक भाषा | ४ देशहरू |
अल्पसङ्ख्यक भाषाको रूपमा मान्यता | |
| भाषा सङ्केतहरू | |
| आइएसओ ६३९-१ | sw |
| आइएसओ ६३९-२ | swa |
| आइएसओ ६३९-३ | swa – inclusive codeव्यक्तिगत कोडहरू: swc |
 स्वाहिलीको भौगोलिक-प्रशासनिक विस्तार। गाढा: मूल दायरा (स्वाहिली तट)। मध्यम हरियो: बहुसङ्ख्यकले बोल्ने र आदिवासी भाषाहरू। हल्का हरियो: अल्पसङ्ख्यकले बोल्ने। | |
स्वाहिली, जसलाई किस्वाहिली पनि भनिन्छ, मूल रूपमा स्वाहिली मानिसहरूले बोल्ने बान्टु भाषा हो, जुन मुख्य रूपमा तान्जानिया, केन्या र मोजाम्बिक (पूर्वी अफ्रिकी तट र छेउछाउको तटीय टापुहरूमा) पाइन्छ। स्वाहिली भाषीहरूको सङ्ख्याको अनुमान, जसमा मातृभाषा र दोस्रो भाषा बोल्ने दुवै समावेश छन्, व्यापक रूपमा भिन्न हुन्छन्। तिनीहरू सामान्यतया १५ करोड देखि २० करोड सम्मका हुन्छन्; यसका अधिकांश मातृभाषा बोल्नेहरू तान्जानिया र केन्यामा बसोबास गर्छन्।[२]
स्वाहिलीमा अन्य भाषाहरू, मुख्यतया अरबी, साथै पोर्तगाली, अङ्ग्रेजी र जर्मनबाट उल्लेखनीय सङ्ख्यामा ऋण शब्दहरू छन्। स्वाहिली शब्दावलीको लगभग ४०% मा अरबी ऋण शब्दहरू छन्, जसमा भाषाको नाम पनि समावेश छ (سَوَاحِلي स्वाहिली अरबी शब्दको बहुवचन विशेषण रूप जसको अर्थ 'तटहरूको' हो)। ऋण शब्दहरू अरब व्यापारीहरू र अफ्रिकाको पूर्वी तटका बान्टु बासिन्दाहरू बीचको सम्पर्कको युगको मिति हो, जुन समय अवधि पनि थियो जब स्वाहिली यस क्षेत्रमा सम्पर्क भाषाको रूपमा देखा परेको थियो।[३]
केन्या र तान्जानियाका सरकारहरूको संयुक्त प्रयासका कारण, स्वाहिली पूर्वी अफ्रिकी सामुदायिक देशहरू, बुरुन्डी, प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो, केन्या, रुवाण्डा, सोमालिया, दक्षिण सुडान, तान्जानिया, र युगान्डाका तीन आधिकारिक भाषाहरू (अङ्ग्रेजी र फ्रान्सेलीहरू) मध्ये एक हो। यो अफ्रिकी महान तालहरू र पूर्वी र दक्षिणी अफ्रिकाका अन्य क्षेत्रहरूको सम्पर्क भाषा हो। स्वाहिली अफ्रिकी सङ्घ र दक्षिणी अफ्रिकी विकास समुदायको काम गर्ने भाषाहरू मध्ये एक हो।[४]
इतिहास
[सम्पादन गर्नुहोस्]"स्वाहिली" शब्द यस क्षेत्रको लागि अरबी नामबाट आएको हो, जसको अर्थ "तट" हो:
उत्पत्ति
[सम्पादन गर्नुहोस्]स्वाहिली भाषाको मूल पूर्वी अफ्रिकाको तटमा रहेका बान्टु भाषाहरूबाट उत्पन्न हुन्छ। स्वाहिलीको धेरैजसो बान्टु शब्दावलीमा उन्गुजा, पेम्बा र मिजिकेन्डा भाषाहरू र केही हदसम्म अन्य पूर्वी अफ्रिकी बान्टु भाषाहरू समावेश छन्। विशिष्टताहरूमा राय फरक भए पनि, ऐतिहासिक रूपमा यो अनुमान गरिएको छ कि स्वाहिली शब्दावलीको लगभग १६-२०% ऋण शब्दहरूबाट लिइएको हो, जसमा अरबी भाषाको विशाल बहुमत छ, तर फारसी, हिन्दुस्तानी, पोर्तगाली र मलाय भाषाहरू सहित अन्य योगदानकर्ता भाषाहरू पनि समावेश छन्।[५]
| स्रोत भाषाहरू | प्रतिशत |
|---|---|
| अरबी (मुख्यतया ओमानी अरबी) | ४०% |
| अङ्ग्रेजी | ४.६% |
| पोर्तगाली | ०.९–१.०% |
| हिन्दुस्तानी | ०.७–३.९% |
| फारसी | ०.४–३.४% |
| मालागासी | ०.२–०.४% |
वर्तमान अवस्था
[सम्पादन गर्नुहोस्]पहिलो र दोस्रो भाषा स्वाहिली बोल्नेहरूको कुल सङ्ख्याको अनुमान व्यापक रूपमा भिन्न हुन्छ, कम्तीमा ५ करोडदेखि २० करोडसम्म, तर सामान्यतया ६ करोडदेखि १५ करोडसम्म हुन्छ।
स्वाहिली पाँच अफ्रिकी महान तालहरू देशहरू (केन्या, प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो, रुवाण्डा, युगान्डा र तान्जानिया) मा करोडौँ मानिसहरूले बोल्ने दोस्रो भाषा बनेको छ, जहाँ यो आधिकारिक वा राष्ट्रिय भाषा हो। यो तान्जानियाका धेरै मानिसहरूको लागि पहिलो भाषा पनि हो, विशेष गरी टांगा, प्वानी, दार एस सलाम, मटवारा र लिन्डीका तटीय क्षेत्रहरूमा। तान्जानियाको भित्री क्षेत्रहरूमा, स्वाहिली अन्य स्थानीय भाषाहरू र बोलीहरूबाट प्रभावित उच्चारणको साथ बोलिन्छ। त्यहाँ, यो सहरहरूमा जन्मेका अधिकांश मानिसहरूको लागि पहिलो भाषा हो, जबकि ग्रामीण क्षेत्रहरूमा दोस्रो भाषाको रूपमा बोलिन्छ।[७]
धार्मिक महत्व
[सम्पादन गर्नुहोस्]पूर्वी अफ्रिकामा ईसाई धर्म र इस्लाम दुवै फैलाउन स्वाहिलीले प्रमुख भूमिका खेलेको थियो। पूर्वी अफ्रिकामा आफ्नो आगमनदेखि, अरबहरूले इस्लाम ल्याए र मदरसाहरू स्थापना गरे, जहाँ उनीहरूले आदिवासीहरूलाई इस्लाम सिकाउन स्वाहिली भाषा प्रयोग गरे। अरब जनसङ्ख्या र प्रभाव विस्तार हुँदै जाँदा, बढ्दो सङ्ख्यामा आदिवासीहरूले इस्लाम धर्म अपनाउन थाले र स्वाहिली भाषामा धार्मिक र सांस्कृतिक निर्देशन प्राप्त गर्न थाले, जसले अरबी शब्दावलीलाई बढ्दो रूपमा अवशोषित गर्यो।[८]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ "Sadc Adopts Kiswahili as 4th Working Language", European Commission, ३० अगस्ट २०१९, मूलबाट १८ अक्टोबर २०२०-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २१ फेब्रुअरी २०२१।
- ↑ Mugane, John (२१ जुन २०२२), "The Story of Swahili", Center for International Studies, Ohio University, अन्तिम पहुँच २१ जुन २०२२। वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २ जुलाई २०२२ मिति
- ↑ "Swahili language", Encyclopaedia Britannica, मूलबाट २३ जुलाई २०१९-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३० जनवरी २०२१।
- ↑ "UNESCO declares July 7 World Kiswahili Language Day", unesco.org (अङ्ग्रेजीमा), २०२१-११-२४, मूलबाट ३० जुलाई २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२२-०८-०९।
- ↑ "UNESCO declares July 7 World Kiswahili Language Day", unesco.org (अङ्ग्रेजीमा), २०२१-११-२४, मूलबाट ३० जुलाई २०२२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २०२२-०८-०९।
- ↑ "1. Loanwords in Swahili", T. Schadeberg, in Tadmor, Uri. Loanwords in the World's Languages: A Comparative Handbook. Germany: De Gruyter, 2009.
- ↑ Kharusi, N. S. (२०१२), "The Ethnic Label Zinjibari: Politics and Language Choice Implications Among Swahili Speakers in Oman", Ethnicities (अङ्ग्रेजीमा) 12 (3): 335–353, डिओआई:10.1177/1468796811432681।
- ↑ Dzahene-Quarshie, Josephine (२०१४), "The Development of Kiswahili as an Academic Discipline", Journeys through the Modern Languages at the University of Ghana, Ayebia Clarke Publishing Ltd, पृ: 63–72, अन्तिम पहुँच अप्रिल ३, २०२५।