उत्सर्जन

1. वृक्क पिरैमिड • 2. इन्टरलोबर धमनी • 3. वृक्क-धमनिका • 4. वृक्क-शिरा • 5. वृक्क नाइटो • 6. वृक्क श्रोणि • 7. मूत्रवाहिनी • 8. माइनर कैलिक्स • 9. रीनल कैप्सूल • 10. इन्फेरियर रीनल कैप्सूल • 11. सूपिरियर रीनल कैप्सूल • 12. इन्टरलोबर शिरा • 13. नेफ्रान • 14. Minor कलिसेज • 15. मेजर कैलिसेज • 16. रीनल पैपिला • 17. रीनल स्तम्भ

उपापचयी (मेटाबोलिक) क्रियायहरुका फलस्वरूप बने उत्सर्जी पदार्थहरुलाई शरीर भन्दा बाहिर निकालनको क्रियालाई उत्सर्जन भन्दछन्। सजीव कोशिकाहरुका भित्र विभिन्न प्रकारकहरु जैव-रासायनिक क्रियाहरु भइ रहन्छ्न्। यिनी क्रियायहरुका समय केही बेकारी एवं विषैले पदर्थ उत्पन्न छ्दछन् जुन कोशिकाहरु अथवा शरीर को लागि उपयोगी हुँदैनन्। यदि तीलाई शरीरमा एकत्र हुने दियो भने त ती प्राणघातक पनि हुन सक्छन्ं। इनै पदार्थहरुको उत्सर्जनको क्रियामा शरीर बाहिर निकाल दिन्छ। केही हानिकारक एवं उत्सर्जी पदार्थ कार्बन डाईऔक्साइड, अमोनिया, यूरिया, यूरिक अम्ल तथा केही अन्य नाइट्रोजनका यौगिक छन्। यो पदार्थ जस विशेष अंगहरु द्वारा शरीर भन्दा बाहिर निकालिन्छन् तीलाई उत्सर्जन अंग भन्दछन्।

विरुवाहरु एवं प्राणीहरु दुइटैमा उत्सर्जनको क्रिया हुन्छ तर विरुवाहरुमा कुनै विशेष उत्सर्जन-अंग या तन्त्र हुँदैन अतः पौधे आफ्नो उत्सर्जी पदार्थ पत्तीहरु, छालहरु, फलहरु, बीजहरुका माध्यमबाट शरीरबाट निष्कासित गरिदिन्छन्। प्राणीहरुमा सबै उत्सर्जी पदार्थहरुका शरीर भन्दा बाहिर निकालनको लागि उत्सर्जी अंग पाइन्छन्। मेरूदण्डी प्राणीहरुमा मुख्य उत्सर्जी अंग वृक्क (चित्रित) छ जुन गहिरो ला ल रंगको सेमको बीजको आकृतिको हुन्छ। वृक्क आफ्नो ला खहरु वृक्क नलिकाहरुका माध्यमबाट रक्तलाई छानेर शुद्ध गर्दछ एवं छानेका वर्ज्य पदार्थहरुको मूत्रका माध्यमबाट निष्कासित गरिदिन्छ।