यशू ख्रिष्ट

येशु या ईशा मसीह या जिसस क्राइस्ट (la:Iesus Christus, , इब्रानी : येशुआ), ईसाई धर्मका प्रवर्तक मानिन्छन्। क्रिश्चियनहरू उनलाई परमपिता परमेश्वरको पुत्र र ईसाई त्रिमूर्तिको तृतीय सदस्य मान्छन। ईसाको जीवनी र उपदेश बाइबलको नयाँ नियम (खास तरिकामा चार शुभसन्देश -- मत्ती , लूका, युहन्ना र मर्कुस)मा दिइएको छ।

जन्म

ईसा मसीहको जन्म

मानिन्छ कि ईसाको जन्म २ ईसापूर्वमा इस्राइलको नासिरत प्रान्तको एक गाँव बैतलहममा धेरै कठिन परिस्थितिहरूमा भएको थियो। उनको माता मरियम उनको जन्मको समय कुमारी थिए (नाम-मात्रको लागि उनको यूसुफ देखि विवाह भयो थिए)। बाइबिलको बमोजिम़ मारियमको ईश्वर द्वारा सन्देश मिलयो थियो कि उनको गर्भ देखि ईश्वरपुत्र जन्म लेगा। यहूदी धर्मको नबियोंले सदियों पहिले एक उद्धारक या मुक्तिदाता (मसीहा)को आनेको भविष्यवाणी गरेको थियो। ईसा र उनको परिवार जन्मजात यहूदी थिए।

जन्म र बाल्यकाल

पौने दुई हजार वर्ष पहिलेको कुरा हो। फिलिस्तीनमा उन दिनहरू हिरोदको राज थियो। सम्राट आगस्ट्सको हुक्म देखि रोमन जगतको मर्दुमशुमारी हो रही थियो। उनमा शामिल भएको लागि यूसुफ नामको यहूदी बढए नजरथ नगरले बैतलहमको लागि रवाना भयो। वहींमा उनको पत्नी मरियम (मेरी)को गर्भ देखि ईसाको जन्म भयो।

संयोग यस्तो थियो कि उन समय यिनी बेचारहरूलाई कुनै धर्मशालामा पनि ठिकाना न मिल सका। यस लाचार बच्चाहरूको कपडहरूमा लपेटएर चरनी (पशुहरूको नाद)मा राखइयो। आठवें दिन बच्चाहरूको नाम राखियो, यीसु या ईसा। सौरी देखि निकलने पछि मरियम र यूसुफ बच्चाहरू लाई लिएर यरुशलम गए। उन दिनहरू यस्तो प्रथा थियो कि माता-पिता ठूलो छोराको मन्दिरमाले गएर ईश्वरको अर्पित गरेर दिथे। यिनी मान्छेने पनि त्यहि तरिका ईसाको अर्पित गर्यो। ईसा दिन-दिन ठूलो हो रहे थिए। यूसुफ र मरियम हरेक वर्ष यरुशलम जान्थे। ईसा पनि साथ जान्थे।

ईसा जब बाह्र वर्षको हुए, त यरुशलममा दुई दिन रुककर पुजारियों देखि ज्ञान चर्चा गरि रहे। सत्यको खोजन वृत्ति उनमा बाल्यकालले नै थियो।

यूहन्ना इस्तिबगी देखि बपतिस्मा

ईसा जब 30 वर्षको हुए, त एक दिन कुनै देखि उनले सुना कि नजीकैको जंगलमा जर्डन नदीको किनारा एक महात्मा रहछन। उनको नाम हो, यूहन्ना (जन)। धेरै देखि मान्छे उनको उपदेश सुनने जान्थे। ईसाको पनि उत्सुकता भयो। उनि पनि यूहन्नाको उपदेश सुननेको लागि निकल पडे।

यूहन्ना भन्थे- अब धरतीमा प्रभु पछिशाहतको समय आ गएको छ। प्रभु पछिशाहतमा हरेक मान्छे यो जान लेगा कि सबै मान्छे बराबर हो न कुनै कुनै देखि अग्लो छ, न कुनै कुनै देखि नीचा। सबै मान्छेको आपसमा मिल-जुलकर प्यार देखि रहनु पर्छ र सबसँग राम्रो बर्ताव गर्नु पर्छ। यस तरिका रहन र बुरे काम छोड दिनले नै धरतीमा प्रभुको बादशाहत आ सकेगा। सैनिक उनको नजीकै जाते, त उनी उनबाट कहते, अरूहरूको माल मत छीनो। जुन केही तिमीलाई मिलएको छ , त्यसैमा खु़श रहो। कुनै देखि गाली-गलौज मत करो। मान्छे पूछते, तब हामी गर्नुहोस क्या? यूहन्ना कहते, जसको नजीकै दुई कोट छन्, त्यो एक कोट उसलाई दे दे, जसको नजीकै एक पनि छैन। जसको नजीकै भोजन छ, त्यो उसलाई खिला दे, जसको नजीकै खानेको लागि केही छैन।

अमीर मान्छे यूहन्नाको नजीकै जाते, त उनी उसलाई कहते, तिमी गरीबहरूलाई सताओ मत। उनलाई लूटो मत। यूहन्ना मान्छेसे कहते, राम्रो करनी करो। आफ्नो जीवन बदल डालो, हैन त तुम्हारी पनि गति उन बिना फल वाला पेडको तरिका होगी, जुन ईंन्धनको लागि काट दिइन्छ। जुन मान्छे उनबाट कहते कि हामी आफ्नो जीवन बदलेंगे, बदी छोडेर नेकी गर्नेछन्, उनलाई उनी यर्दन नदीमा नहलाते र कहते, मैले तिमीलाई पानी देखि पवित्र गरेको छ। तुम्हारी अन्तरात्मामा प्रभुको जुन शक्ति भरी छ, त्यो तिमीलाई पुरा तरिका देखि पवित्र करेगी।

ईसाको यूहन्नाको कुराहरू धेरै जँचीं। उनले यूहन्ना देखि बपतिस्माले ली। उनको कुराहरूमा गहरा विचार गर्नको लागि उनि घर फर्कनुको सट्टा जंगलमा नै रहए। यूहन्नाको कुराहरूमा ईसाले गहिराईले चिंतन र मनन गरे र अन्तमा निश्चय गरे कि हामीलाई प्रभुको इच्छाको अनुसार प्रभुको सेवा गर्नु पर्छ।

प्रभु पछिशाहतको उपदेश

यसपछि प्रभु ईसा जगह-जगह प्रवचन गर्न लगे। उनि मान्छेसे कहते, प्रभुको बादशाहत कहीं टाढा छैन त्यो हाम्रो भित्र नै छ। हाम्रो आत्माको नै भीत छ। हामीलाई नै उनको स्थापना करनी हुनेछ। हामी आफ्नो तपाईंलाई बदलएर, आफ्नोमा परिवर्तन गरेर प्रभुको बादशाहत ला सकते छन्।

उनको लागि हामीलाई सबसँग प्रेम गर्न हुनेछ। सबैको सुखमा सुखी हुनु हुनेछ। सबैको दुःखमा दुःखी हुनु हुनेछ। हामी अलग-अलग छैनन्, हामी सबै एक छं- यस तरिका हामीलाई सोचना हुनेछ बढी एक-दोश्रो सँग त्यहि तरिकाको व्यवहार गर्न हुनेछ।

प्रभु पछिशाहतमा अहंकार र घमण्डको लागि स्थान छैन। अमीरहरूको वहाँ प्रवेश छैन। जुन नाजुक छन्, विनीत छन्, गरीब हो, दीन छन्, सच्चे छन्, ईमानदार छन्, दयालु छन्, उन्हींको उन बादशाहतमा प्रवेश मिलेगा।

स्वर्ग पछिशाहत मा, प्रभु पछिशाहतमा उनि नै मान्छे जा सकेंगे, जुन ईश्वरको आदेशको मानएर उसलाई अमलमा लाकर दिखाएँगे।

ईसाको पाँच आदेश

ईसाले पाँच आदेश दिए। उनले कहा, 1. पुराना धर्मग्रंथमा भन्यो छ कि कुनैको हत्या मत करो र जुन मान्छे हत्या गर्दछ, त्यो गुनहगार छ। तर म तुमसे कहता हूँ कि जुन मान्छे आफ्नो भाइमा गु़स्सा गर्दछ, त्यो परमात्माको नजरमा गुनहगार छ। जुन मान्छे आफ्नो भाइको गालियाँ दिइन्छ, कडवी कुराहरू भन्इन्छ, त्यो र ज्यादा गुनहगार छ। आफ्नो भाइमा मनमा जुन क्रोध हो, उसलाई प्रार्थना गर्नको पहिले निकाल दो। उससे सुलह गरेर लो।

2. पुराना धर्मग्रंथहरूमा भन्यो छ कि व्यभिचार मत करो र पत्नी भन्दा अलग होते हो, त उसलाई तलाक दे दो। तर म तुमसे कहता हूँ कि व्यभिचार त गर्न नै हैन चाहिए। कुनैमा बुरी नजर हालन वाला पनि ईश्वरको अगाडी गुनहगार छ। जुन मान्छे पत्नीको तलाक दिइन्छ, त्यो खु़द व्यभिचार गर्दछ र पत्नी भन्दा पनि व्यभिचार गराउने कारण बनता छ। जुन मान्छे उससे विवाह गर्दछ, उसलाई पनि त्यो गुनहगार बनाइन्छ।

3. पुराना धर्मग्रंथमा भन्यो छ कि कसम न खाओ, तर परमात्माको अगाडी आफ्नो प्रतिज्ञाहरूमा डटे रहो। तर म तुमसे कहता हूँ कि तिमीलाई कुनै पनि हालतमा कसम हैन खानी चाहिए। कुनैको बारेमा पूछा जाए, त 'हाँ' या 'न'मा नै जवाब दे दिनु पर्छ।

4. पुराना धर्मग्रंथमा भन्यो छ कि 'आँखको बदले आँखा फोड दो, दाँतको बदले दाँत तोड दो।'मा म तुमसे कहता हूँ कि बुराईको बदलयो बुराई देखि मत दो। कुनै तिम्रो दाहिने गालमा चाँटा मारे, त तिमी बायाँ गाल पनि उनको अगाडी गरेर दो।

5. पुराना धर्मग्रंथमा भन्यो छ कि 'केवल आफ्नो नै नस्लको मान्छेसे प्रेम करो। तर म तुमसे कहता हूँ क तिमीलाई हरेक मान्छेले प्रेम गर्नु पर्छ। जुन तिमीलाई दुश्मन मानते हो, उनबाट पनि प्रेम गर्नु पर्छ। सबै मनुष्य एक नै पिताको सन्तान छन्। सबै भाई-भाई छन्। सबसँग तिमीलाई प्रेमको व्यवहार गर्नु पर्छ।

पवित्र जीवन

'सत्यमय जीवन बिताओ। सबैमा प्रेम करो। सबैमा दया करो। दान करो। क्रोध मत करो। लोभ मत करो। विषय वासनाको फेरमा मत पडो। अपराधीको पनि क्षमा करो। पाप देखि नफरत करो, पापी देखि हैन। जुन सत्य हो, उसलाई प्रकट गर्नमा झिझको मत। न अन्याय करो, न अत्याचार न दिखावा करो, न प्रदर्शन। ईश्वरमा विश्वास करो। गरीबोंको सेवा करो।'

यही थियो ईसाको संदेश, जसलाई उनले जनताको अगाडी राखयो र आफ्नो जीवनमा चरितार्थ गरेर दिखा दिए। उनको सारा जीवन त्याग, सेवा र समर्पणको भावनाले भरा पर्यो छ।

चमत्कार

'विश्वास : फलदायकः'- विश्वासको फल हुन्छ। कति नै रोगी विश्वास भन्दा राम्रा भए। ईसाको प्रसिद्धि चारै ओर फैलन लगी बाह्र मान्छे ईसाको शिष्य बने।

ईसाको विरोध

'पैसे वालाहरूको स्वर्ग पछिशाहतमा प्रवेश हैन हो सकता। सूईको छेद देखि ऊँट भले निकल जाए, धनवान व्यक्ति प्रभु पछिशाहतमा हैन पहुँच सकता। आफ्नो सारा दौलत गरीबहरूमा बाँडएर, किंन बनेर मेरो साथ आओ। यस्तो कुराहरू सुनेर पैसा वाला मान्छे ईसाको विरोधी बन गए।

पुरानी गलत प्रथाओंको पनि ईसाले विरोध गर्यो। सत्यको लागि उनि कुनैको परवाह हैन गर्थे। नतीजा यो भयो कि दिन-दिन उनको विरोध बढन लाग्यो।

ईसाको बलिदान

सन्‌ 29 ई.को लगभग प्रभु ईसा गधामा चढकर यरुशलम पहुँचे। त्यहि उनको पकडने र दण्डित गर्ने साजिश रची गई।

पिलातुस बोला, 'यो निर्दोष है'।

विरोधी बोले, 'यो आफुलाई 'ईश्वरको पुत्र' भन्इन्छ। यसलाई क्रूस (सलीब)मा लटकाना चाहिए।'

आखिर विरोधिहरूको नै कुरा माने गई।

ईसाले क्रूसमा लटकते समय भगवान देखि प्रार्थना गर्यो, 'हे प्रभु, क्रूसमा लटकानहरू वाला यिनी मान्छेको क्षमा कर। उनि हैन जानते कि उनि के गर्दै छन्।

ईसाको संदेश

प्रभु ईसाले जब देखि होश सँभाला, त्यतिखेर देखि उनलाई लाग्यो कि उनको यहूदी समाजमा नाना प्रकारको गलत मान्यताहरू फैली छन्। उनले उनको विरोध करको मनुष्य लाई सही बाटोहरूमा चलनेको सीख दी। उन समयको समाजमा मान्छे आफ्नो तपाईंलाई धेरै नीच, पापी र अपवित्र मानएर आत्मग्लानि देखि पीडित रहता थियो। आदम-हौवाको गलतीको मान्यता उनको टाउकोमा चढकर बोलती थियो।

ईसाको यो चीज बुरी तरिका खटकी। उनले मनुष्यको संदेश दिए कि तिमी त पृथ्वीको नुन हो। विश्वको प्रकाश हो। तिमी किसलिए आफुलाई अपवित्र र पापी समझते हो? परम पवित्र प्रभुको सन्तानको यस्तो मान्यता शोभा हैन देती तिमी आफुलाई नीच र अपवित्र मत समझो। आफ्नो आदर करो। आफ्नो आत्मसम्मान जगाओ। तिमी सबै परमपिताको सन्तान हो। सबै बराबर हो। कुनै नीचा हैन, कुनै अग्लो हैन।

रिस नगर

क्रोध सारा उत्पातको जड छ। दुनियाभरको बुराइयाँ क्रोधमा भरी छन्, यसैले क्रोधको टाढा गर्न जरूरी छ। सारा लडाइयाँ जरा-जरा सी कुराहरू लाई लेकर हुन्छ। ईसाले यसलाई रोकनको लागि कहा-

1. जुन कुनै आफ्नो कुनै भाइमा क्रोध गर्दछ, उसलाई ईश्वरको तरफ देखि सजा़ भोगनी पडेगी। 2. तिमी दोस्रोको सामना हमला देखि मत करो। चाहे जति गुस्सा भरा रहे, दोस्रोमा वार न करो। बुराईको बदलयो बुराई देखि मत दो। 3. मित्रको नै हैन, दुश्मनको पनि प्यार करो।

जो तोकू काँटा बुवै, ताहि बोउ तू फूल!

सत्य बोल

ईसाले देख्यो कि मान्छे सत्य हैन बोलते, झूठ बोल्छन नुन-मिर्च लागाएर बताको बतंगड बना दिछन र खू़ब झूठी कसमें काया गर्छन। यो बानी ठीक हैन। उनले कहा, 'तिमीलाई जुन भन्न हो, 'हाँ' या 'न'मा कह दो। ज्यादा शब्द मुख देखि निकालोगे, त उनी तिम्रो भित्र भरे कुनै पापको कारण देखि नै निकलेंगे।' किसीमा बुरी नजर न डालो ईसाले मनको पवित्रतामा धेरै जोर दिए। उनले कहा, 'जो मान्छे मन भन्दा पनि कुनै स्त्रीमा बुरी नजर हालइन्छ, उनले मानो उससे बदचलनी गरेर नै ली!'

नेकी गरेर र दरियामा डाल

ईसा ढोंग र दिखाएको धेरै बुरा मानथे। उनले यसको कडी निंदा गर्यो। उनको भन्न थियो कि 'नेकी गरेर र दरियामा डाल।' ईमानदार रहो। मान्छेसँग भला व्यवहार करो र कसूर गर्नेको संधै क्षमा गरि रहो।

ईश्वरमा विश्वास गर

हम मुख देखि त भन्छन् कि हामी ईश्वरको मानछन, तर भित्र देखि आफ्नोमा नै भरोसा राखछन। ईसाले कहा, जीवनको जरूरतोंको चिंता तिमी व्यर्थ नै करते हो।

अघि-पछि हरियो खडे, जब माँगूँ तब देय। माँगो, मिलेगा। दरवाजा खटखटाओ, खुलेगा। यो छ, ईसाको पवित्र संदेश! सत्य, प्रेम र करुणा देखि ओतप्रोत!

जो कुनै यसको पालन गर्नेछ, उनको कल्याण भएका बिना हैन रहेगा। आवश्यकता हो, सच्चे जीसे, ईमानदारी देखि यसमा चलने गर्यो। काश, हामी यस पवित्र मार्गमा हिड सकें!

धर्म-प्रचार

तीस वर्षको उमेरमा ईसाले इस्राइलको जनताको यहूदी धर्मको एक नया रूप प्रचारित गर्न शुरु गर्‍यो। उनले भन्यो कि ईश्वर (जो केवल एक नै है) साक्षात प्रेमरूप छ र उन वक्तको वर्त्तमान यहूदी धर्मको पशुबलि र कर्मकाण्ड चाहँदैन । यहूदी ईश्वरको परमप्रिय नस्ल छैन, ईश्वर सबै मुल्कहरूलाई प्यार गर्दछ। मान्छेको क्रोधमा बदलयो हैन लेना चाहिए र क्षमा गर्न सिकनु पर्छ। उनले स्पष्ट रूपले भन्यो कि उनि नै ईश्वरको पुत्र हो, उनि नै मसीह हो र स्वर्ग र मुक्तिको मार्ग हो। यहूदी धर्ममा कयामतको दिनको कुनै खास जिक्र या महत्त्व थिएन, तर ईसाले कयामतको दिनमा खास जोर दिए - किन भनें त्यसै वक्त स्वर्ग या नर्क इंसानी आत्माको मिलेगा। ईसाले धेरै चमत्कार पनि गरे।

विरोध, मृत्यु र पुनरुत्थान

ईसा आफ्नो नै क्रूस उठाये हुए

यहूदियोंको कट्टरपन्थी रब्बियों (धर्मगुरुओं)ले ईसाको भारी विरोध गरे। उनलाई ईसामा मसीहा जस्तो केही खास हैन लाग्यो। उनलाई आफ्नो कर्मकाण्डों देखि प्रेम थियो। खुदको ईश्वरपुत्र बतान उनको लिये भारी पाप थियो। यसैले उनले उन वक्तको रोमन गवर्नर पिलातुसको यसको शिकायत गरेर दी। रोमनहरू लाई संधै यहूदी क्रान्तिको डर रहता थियो। यसैले कट्टरपन्थियहरूलाई प्रसन्न गर्नको लागि पिलातुसले ईसाको क्रूस (सलीब)मा मृत्युको दर्दनाक सजा सुनाई।

बाइबलको बमोजिम़, रोमी सैनिकहरूले ईसाको कोडों देखि मारा। उनलाई शाही कपडे पहनाए ,उनको सरमा कांटहरूको ताज सजाया र उनपर थूका, र यस्तो उनलाई तौहीनमा "यहूदियहरूको बादशाह" बनाया। पीठमा आफ्नो नै क्रूस उठवाके, रोमियोंले उनलाई गल्गता सम्म लिया, जहांमा उनलाई क्रूसमा लटकाना थियो। गल्गता पुगए पछि, उनलाई मदिरा र पित्तको मिश्रण पेश भएको थियो। उन युगमा यो मिश्रण मृत्युदण्डको अत्यंत दुखाइको कम गर्नको लागि दिए जान्थ्यो। ईसाले यसलाई इंकार गर्यो। बाइबलको बमोजिम़, ईसा दुई रको बीच क्रूसमा झुन्डिायाइयो थियो।

ईसाइयहरूको मानन छ कि क्रूसमा मरते समय ईसा मसीहले सबै मान्छेहरूको पाप स्वयंमाले लागि थिए र यसैले जुन पनि ईसामा विश्वास गर्नेछ, उसलाई नै स्वर्ग मिलेगा। मृत्युको तीन दिन पछि ईसा फिर्ता जी उठे र 40 दिन पछि सीधा स्वर्ग गए। ईसाको 12 शिष्योंले उनको नयाँ धर्मको सबै ठाँउ फैलाया। यही धर्म ईसाई धर्म कहलाया।

इस्लाम र यहूदी मत

इस्लाममा ईसाको एक आदरणीय नबी (मसीहा) मानिन्छ, जुन ईश्वरले इस्राइलियहरूलाई उनको संदेश फैलानेको पठायो थियो। कुरानमा ईसाको नामको जिक्र मुहम्मद भन्दा पनि ज्यादा छ, र मुसुल्मान ईसाको कुंआरी द्वारा जन्ममा मानछन।

इस्लाममा ईसा महज एक नश्वर मान्छे मानिन्छ, सबै नबियों जस्तै, र ईश्वर-पुत्र या त्रिमूर्तिको सदस्य हैन , र उनको पूजामा मनाही छ। उनलाई चमत्कार गर्ने क्षमता ईश्वर देखि मिली थियो, र खुद ईसामा यस्तो शक्तिहरू हैन मौजूद थिए। यो पनि हैन मानिन्छ कि उनि क्रूसमा लटके। इस्लामी परंपराको बमोजिम़, क्रूसमा मरनको ब-वजूद, ईश्वरले उनलाई सीधा स्वर्गमा उठायाइयो थियो। सब नबियों जस्तै, ईसा पनि कुरानमा एक मुस्लिम भनिन्छ। कुरानको बमोजिम़, ईसाले आफैलाई ईशवर-पुत्र कहिल्यै हैन मानयो र उनी कयामतको दिनमा यस कुराको इंकार गर्नेछन्। मुसुल्मानोंको मान्यता हो कि कयामतको दिन मा, ईसा पृथ्वीमा लौटएगा र न्याय कैयाम गर्नेछ।

यहूदी ईसाको न त मसीहा मानछन न ईश्वर-पुत्र। उनि आफ्नो मसीहाको आज पनि इंतजार गर्छन।