बर्बरीक

यो लेख हिन्दीबाट अनुवाद गरिएको हो। यहाँ क्लिक गरेर यस लेखमा रहेका त्रुटिहरु सुधार्न सक्नुहुन्छ।

बर्बरीकलाई कतै कतै खटुश्यामजीको रूपमा पूजा गरिन्छ

यिनको यो नाम यिनको लामो र बाक्लो कपाल हुनको कारण भएको हो। यी महान पाण्डव भीमका पुत्र घटोत्कच र नाग कन्या अहिलवतीका पुत्र हुन्। बाल्यकालदेखि नैं ती धेरै वीर र महान योद्धा थिए। उनले युद्ध कला आफ्नो सामान्यादेखि सीखी। भगवान शिवको घोर तपस्या गरेर तिनलाई प्रसन्न गरे र तीन अभेध्य बाण प्राप्त गरे र तीन बाणधारीको प्रसिद्ध नाम प्राप्त गरे। अग्नि देवले प्रसन्न भएर तिनलाई धनुष प्रदान गरे, जो कि तिनलाई तीनो लोकहरूमा विजयी बनाउनमा समर्थ थिए।

महाभारतको युद्ध कौरवहरू र पाण्डवहरूका मध्य अपरिहार्य भएको थियो, यो समाचार बर्बरीकलाई प्राप्त हुये त तिनको पनि युद्धमा सम्मिलित हुने इच्छा जाग्रत हुयी। जब ती आफ्नो सामान्यादेखि आशीर्वाद प्राप्त गर्न पहुंचे तब सामान्यालाई हारे हुये पक्षको साथ दिने वचन दिए। ती आफ्नो लीले घोडे, जसको रंग नीलो थियो,मा तीन बाण र धनुषका साथ कुरूक्षेत्रको रणभुमिको र अग्रसर हुये।

सर्वव्यापी कृष्णले ब्राह्मण वेश धारण गर्न बर्बरीकदेखि परिचित हुनका लागि त्यसलाई रोका र यो जानेर तिनको हंसी पनि उडायी कि त्यो मात्र तीन बाणदेखि युद्धमा सम्मिलित हुने आयो छ। यस्तो सुन्नमा बर्बरीकले उत्तर दिए कि मात्र एक बाण शत्रु सेनालाई ध्वस्त गर्नका लागि पर्याप्त छ र यस्तो गर्नका पछि बाण फिर्ता तरकसमा नैं आउँनेछ। यदि तीनो बाणहरूलाई प्रयोगमा लिइएको त तीनो लोकहरूमा हाहाकार मच जानेछ। यसमाकृष्णले तिनलाई चुनौती दीको यस पीपलका पेडका सबै पत्रहरूलाई प्वाल गरि दिओस्खिलाओ, जसका तल दोनो खडे थिए। बर्बरीकले चुनौती स्वीकारको र आफ्नो तुणीरदेखि एक बाण निकालो र इश्वरलाई स्मरण गर्न बाण पेडका पत्तोको र चलाएको।

तीरले क्षण भरमा पेडका सबै पत्तहरूलाई भेद दिए र कृष्णका पैरका इर्द-गिर्द चक्कर लगाने लगा, किनभनें एक पत्ता उन्होनहरू आफ्नो पैरका तल छुपा लिया थियो, बर्बरीकले भने कि तपाईं आफ्नो पैरलाई हटा लीजिये वर्ना यी तपाईंका पैरलाई चोट पुग्यो द्नेछ। कृष्णले बालक बर्बरीकदेखि पूछा कि त्यो युद्धमा कुन रदेखि सम्मिलित हुनेछ त बर्बरीकले आफ्नो सामान्यालाई दिये वचन दोहराये कि त्यो युद्धमा जस रदेखि भाग ल्नेछ जो कि निर्बल हो र हारको र अग्रसर छ। कृष्ण जानन्थे कि युद्धमा हार त कौरवहरूको नैं निश्चित छ, र यसमायदि बर्बरीकले तिनको साथ दिए त परिणाम तिनको पक्षमा नैं हुनेछ।

ब्राह्मणले बालकदेखि दानको अभिलाषा व्यक्त की, यसमावीर बर्बरीकले तिनलाई वचन दिए कि यदि त्यो तिनको अभिलाषा पूर्ण गर्नमा समर्थ हुनेछ त अवश्य गर्नेछ। कृष्णले उनीसित शीशको दान मांगा। बालक बर्बरीक क्षण भरका लागि चकरिएको, परन्तु त्यसले आफ्नो वचनको द्डता जतायी। बालक बर्बरीकले ब्राह्मणदेखि आफ्नो वास्तिवक रूपले अवगत गराने प्रार्थनाको र कृष्णका बारेमा सुन गर्न बालकले तिनको विराट रूपका दर्शनको अभिलाषा व्यक्त की, कृष्णले तिनलाई आफ्नो विराट रूप देखाए।

उन्होनहरू बर्बरीकलाई समझाया कि युद्ध आरम्भ हुनाले पहिला युद्धभूमींको पूजाका लागि एक वीर्यवीर क्षत्रियका शीशका दानको आवश्यक्ता हुन्छ, उन्होनहरू बर्बरीकलाई युद्धमा सबैभन्दा वीरको उपाधिदेखि अलंकृत गरे, अतैव तिनको शीश दानमा मांगा. बर्बरीकले उनीसित प्रार्थनाको कि त्यो अन्तसम्म युद्ध हेर्न पाउनु चाहन्छ, श्री कृष्णले तिनको यो कुरा स्वीकार गर्न ली। फाल्गुन माहको द्वादशीलाई उन्होनहरू आफ्नो शीशको दान दिए। तिनको शीर युद्धभुमिका समीप नैं एक पहाडीमा सुशोभित गरिएको, जहाँदेखि बर्बरीक सम्पूर्ण युद्धको जायजाले सकन्थे।

युद्धको समाप्तिमा पांडवहरूमा नैं आपसी खींचाव-तनाव भयो कि युद्धमा विजयको श्रेय कसलाई जान्छ, यसमाकृष्णले तिनलाई सुझाव दिए कि बर्बरीकको शीश सम्पूर्ण युद्धको साक्षी छ अतैव त्यो भन्दा बेहतर निर्णायक भलाको हुन सक्छ। सबै यस कुरासित सहमत हो गये। बर्बरीकका शीशले उत्तर दिए कि कृष्ण नैं युद्धमा विजय प्राप्त गरानमा सबैभन्दा महान पात्र छन्, तिनको शिक्षा, तिनको उपस्थिति, तिनको युद्धनीति नैं निर्णायक थियो। तिनलाई युद्धभुमिमा मात्र तिनको सुदर्शन चक्र घूमता भयो देखिायी दे रह्यो थियो जो कि शत्रु सेनालाई काट रह्यो थियो, महाकाली दुर्गा कृष्णका आदेशमा शत्रु सेनाका रक्तदेखि भरे प्यालहरूको सेवन गर्न रही थियों।