"ऋग्वेद" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

Content deleted Content added

Inline

१३:२३, १७ अगस्ट २०१२ जस्तै गरी पुनरावलोकन

ऋग्वेद सनातन धर्म अथवा हिन्दू धर्मको स्रोत छ। यसमा १०२८ सूक्त छन्, जसमा देवताहरूको स्तुति गरिएको छ। यसमा देवताहरूको यज्ञमा आह्वान गर्नका लागि मन्त्र छन्, यही सर्वप्रथम वेद हो। ऋग्वेदलाई संसारका सबै इतिहासकार हिन्द-यूरोपीय भाषा-परिवारको सबैभन्दा पहिलो रचना मान्दछन्। यी संसारका सर्वप्रथम ग्रन्थहरू मध्येको एक हो। ऋक् संहितामा १० मण्डल, बालखिल्य सहित १०२८ सूक्त छन्। वेद मंत्रहरूका समूहलाई सूक्त भनिन्छ, जसमा एकदैवत्व तथा एकार्थको नैं प्रतिपादन रहन्छ। कात्यायन प्रभति ऋषिहरूको अनुक्रमणीका अनुसार ऋचाहरूको संख्या १०,५८०, शब्दहरूको संख्या १५३५२६ तथा शौनक कृत अनुक्रमणीका अनुसार ४,३२,००० अक्षर छन्। ऋग्वेदको जिन २१ शाखाहरूको वर्णन मिल्दछ, उनमादेखि चरणव्युह ग्रन्थका अनुसार पाँच नैं प्रमुख छन्- १. शाकल, २. वाष्कल, ३. आश्वलायन, ४. शांखायन र माण्डूकायन। ऋग्वेदमा ऋचाहरूको बाहुल्य हुनको कारण यसलाई ज्ञानको वेद भनिन्छ। ऋग्वेदमा नैं मृत्युनिवारक त्र्यम्बक-मंत्र वा मृत्युञ्जय मन्त्र (७/५९/१२) वर्णित छ, ऋग्विधानका अनुसार यस मंत्रका जपका साथ विधिवत व्रत तथा हवन गर्नको लागि दीर्घ आयु प्राप्त हुन्छ तथा मृत्यु टाड़ा हो गर्न सब प्रकारको सुख प्राप्त हुन्छ। विश्वविख्यात गाईत्री मन्त्र (ऋ० ३/६२/१०) पनि यसैमा वर्णित हो। ऋग्वेदमा अनेक प्रकारका लोकोपयोगी-सूक्त, तत्त्वज्ञान-सूक्त, संस्कार-सुक्त उदाहरणतः रोग निवारक-सूक्त (ऋ०१०/१३७/१-७),श्री सूक्त वा लक्ष्मी सुक्त (ऋग्वेदका परिशिष्ट सूक्तको खिलसूक्तमा), तत्त्वज्ञानका नाशताव्दीय-सूक्त (ऋ० १०/१२९/१-७) तथा हिरण्यगर्भ-सूक्त (ऋ०१०/१२१/१-१०) र विवाह आदिका सूक्त (ऋ० १०/८५/१-४७) वर्णित छन्, जसमा ज्ञान विज्ञानको चरमोत्कर्ष देखिलाई दिन्छ। ऋग्वेदका विषयमा केही प्रमुख कुराहरू निम्नलिखित छ-

यो सबैभन्दा प्राचीनतम वेद मानिन्छ।
ॠग्वेदका धेरै सूक्तहरूमा विभिन्न वैदिक देवताहरूको स्तुति गर्ने मंत्र छन्। यद्यपि ॠग्वेदमा अन्य प्रकारका सूक्त पनि छन्, परन्तु देवताहरूको स्तुति गर्ने स्तोत्रहरूको प्रधान्दछ।
ॠग्वेदमा कुल दस मण्डल छन् र उनमा १०२८ सूक्त छन् र कुल १०,५८० ॠचाहरू छन्।
ॠग्वेदका दस मण्डलहरूमा केही मण्डल साना छन् र केही मण्डल ठूला छन्।

सम्बन्धित कडीहरू

ऋग्वेद / संस्कृत: Wikisource

यी पनि हेर्नुहोस्

बाह्य कडीहरू

वेद-पुराण - यहाँ चारहरू वेद एवं दस भन्दा अधिक पुराण नेपाली अर्थ सहित उपलब्ध छन्। पुराणहरूलाई यहाँ सुना पनि जा सक्छ।
महर्षि प्रबंधन विश्वविद्यालय-यहाँ सम्पूर्ण वैदिक साहित्य संस्कृतमा उपलब्ध छ।
ज्ञानामृतम् - वेद, अरण्यक, उपनिषद् आदिमा सम्यक जानकारी
वेद एवं वेदांग - आर्य समाज, जामनगरका जालघरमा सबै वेद एवं तिनको भाष्य दिये भए छन्।
जसको उदेश्य छ - वेद प्रचार
वेद-विद्या_डट_कम

ढाँचा:Link FA

@@ पङ्क्ति १: / पङ्क्ति १: @@
 {{हिन्दुधर्म}}
-'''ऋग्वेद ''' [[हिन्दू धर्म|सनातन धर्म]] अथवा [[हिन्दू धर्म]]को  स्रोत छ। यसमा  १०२८ [[सूक्त]] छन्, जसमा [[देवता|देवताहरू]]को [[स्तुति]]  गरिएको छ। यसमा  देवताहरूको  यज्ञमा  आह्वान गर्नका लागि मन्त्र छन्, यही सर्वप्रथम वेद हो।  ऋग्वेदलाई संसारका सबै इतिहासकार [[हिन्द-यूरोपीय भाषा-परिवार]]को सबैभन्दा पहिलो रचना मान्दछन्। यी संसारका सर्वप्रथम  ग्रन्थहरू मध्येको एक हो। ऋक् संहितामा  १० मण्डल, बालखिल्य सहित १०२८ सूक्त छन्। वेद मंत्रहरूका समूहलाई सूक्त भनिन्छ, जसमा  एकदैवत्व तथा एकार्थको  नैं प्रतिपादन रहन्छ। कात्यायन प्रभति ऋषिहरूको अनुक्रमणीका अनुसार ऋचाहरूको संख्या १०,५८०, शब्दहरूको संख्या १५३५२६ तथा शौनक कृत अनुक्रमणीका अनुसार ४,३२,००० अक्षर छन्।  ऋग्वेदको जिन २१ शाखाहरूको  वर्णन मिल्दछ, उनमादेखि चरणव्युह ग्रन्थका अनुसार पाँच नैं प्रमुख छन्- १. शाकल, २. वाष्कल, ३. आश्वलायन, ४. शांखायन र माण्डूकायन। ऋग्वेदमा  ऋचाहरूको  बाहुल्य हुनको कारण यसलाई ज्ञानको  वेद भनिन्छ। ऋग्वेदमा  नैं मृत्युनिवारक त्र्यम्बक-मंत्र वा मृत्युञ्जय मन्त्र (७/५९/१२) वर्णित छ, ऋग्विधानका अनुसार यस  मंत्रका जपका साथ विधिवत व्रत तथा हवन गर्नको लागि दीर्घ आयु प्राप्त हुन्छ तथा मृत्यु टाड़ा हो गर्न सब प्रकारको  सुख प्राप्त हुन्छ। विश्वविख्यात गाईत्री मन्त्र (ऋ० ३/६२/१०) पनि यसैमा  वर्णित हो। ऋग्वेदमा  अनेक प्रकारका लोकोपयोगी-सूक्त, तत्त्वज्ञान-सूक्त, संस्कार-सुक्त उदाहरणतः रोग निवारक-सूक्त (ऋ०१०/१३७/१-७),श्री सूक्त वा लक्ष्मी सुक्त (ऋग्वेदका परिशिष्ट सूक्तको खिलसूक्तमा), तत्त्वज्ञानका नाशताव्दीय-सूक्त (ऋ० १०/१२९/१-७) तथा हिरण्यगर्भ-सूक्त (ऋ०१०/१२१/१-१०) र विवाह आदिका सूक्त (ऋ० १०/८५/१-४७) वर्णित छन्, जसमा ज्ञान विज्ञानको  चरमोत्कर्ष देखिलाई दिन्छ। ऋग्वेदका विषयमा  केही प्रमुख कुराहरू निम्नलिखित छ-
+'''ऋग्वेद ''' [[हिन्दू धर्म|सनातन धर्म]] अथवा [[हिन्दू धर्म]]को स्रोत छ। यसमा १०२८ [[सूक्त]] छन्, जसमा [[देवता|देवताहरू]]को [[स्तुति]] गरिएको छ। यसमा देवताहरूको यज्ञमा आह्वान गर्नका लागि मन्त्र छन्, यही सर्वप्रथम वेद हो। ऋग्वेदलाई संसारका सबै इतिहासकार [[हिन्द-यूरोपीय भाषा-परिवार]]को सबैभन्दा पहिलो रचना मान्दछन्। यी संसारका सर्वप्रथम ग्रन्थहरू मध्येको एक हो। ऋक् संहितामा १० मण्डल, बालखिल्य सहित १०२८ सूक्त छन्। वेद मंत्रहरूका समूहलाई सूक्त भनिन्छ, जसमा एकदैवत्व तथा एकार्थको नैं प्रतिपादन रहन्छ। कात्यायन प्रभति ऋषिहरूको अनुक्रमणीका अनुसार ऋचाहरूको संख्या १०,५८०, शब्दहरूको संख्या १५३५२६ तथा शौनक कृत अनुक्रमणीका अनुसार ४,३२,००० अक्षर छन्। ऋग्वेदको जिन २१ शाखाहरूको वर्णन मिल्दछ, उनमादेखि चरणव्युह ग्रन्थका अनुसार पाँच नैं प्रमुख छन्- १. शाकल, २. वाष्कल, ३. आश्वलायन, ४. शांखायन र माण्डूकायन। ऋग्वेदमा ऋचाहरूको बाहुल्य हुनको कारण यसलाई ज्ञानको वेद भनिन्छ। ऋग्वेदमा नैं मृत्युनिवारक त्र्यम्बक-मंत्र वा मृत्युञ्जय मन्त्र (७/५९/१२) वर्णित छ, ऋग्विधानका अनुसार यस मंत्रका जपका साथ विधिवत व्रत तथा हवन गर्नको लागि दीर्घ आयु प्राप्त हुन्छ तथा मृत्यु टाड़ा हो गर्न सब प्रकारको सुख प्राप्त हुन्छ। विश्वविख्यात गाईत्री मन्त्र (ऋ० ३/६२/१०) पनि यसैमा वर्णित हो। ऋग्वेदमा अनेक प्रकारका लोकोपयोगी-सूक्त, तत्त्वज्ञान-सूक्त, संस्कार-सुक्त उदाहरणतः रोग निवारक-सूक्त (ऋ०१०/१३७/१-७),श्री सूक्त वा लक्ष्मी सुक्त (ऋग्वेदका परिशिष्ट सूक्तको खिलसूक्तमा), तत्त्वज्ञानका नाशताव्दीय-सूक्त (ऋ० १०/१२९/१-७) तथा हिरण्यगर्भ-सूक्त (ऋ०१०/१२१/१-१०) र विवाह आदिका सूक्त (ऋ० १०/८५/१-४७) वर्णित छन्, जसमा ज्ञान विज्ञानको चरमोत्कर्ष देखिलाई दिन्छ। ऋग्वेदका विषयमा केही प्रमुख कुराहरू निम्नलिखित छ-
 *यो सबैभन्दा प्राचीनतम वेद मानिन्छ।
-*ॠग्वेदका धेरै सूक्तहरूमा  विभिन्न वैदिक [[देवता|देवताहरू]]को स्तुति गर्ने मंत्र छन्। यद्यपि ॠग्वेदमा  अन्य प्रकारका सूक्त पनि छन्, परन्तु देवताहरूको स्तुति गर्ने स्तोत्रहरूको प्रधान्दछ।
+*ॠग्वेदका धेरै सूक्तहरूमा विभिन्न वैदिक [[देवता|देवताहरू]]को स्तुति गर्ने मंत्र छन्। यद्यपि ॠग्वेदमा अन्य प्रकारका सूक्त पनि छन्, परन्तु देवताहरूको स्तुति गर्ने स्तोत्रहरूको प्रधान्दछ।
-*ॠग्वेदमा  कुल दस मण्डल छन् र उनमा १०२८ सूक्त छन् र कुल १०,५८० ॠचाहरू छन्।
+*ॠग्वेदमा कुल दस मण्डल छन् र उनमा १०२८ सूक्त छन् र कुल १०,५८० ॠचाहरू छन्।
-*ॠग्वेदका दस मण्डलहरूमा  केही मण्डल साना छन् र केही मण्डल ठूला छन्।
+*ॠग्वेदका दस मण्डलहरूमा केही मण्डल साना छन् र केही मण्डल ठूला छन्।
 == सम्बन्धित कडीहरू ==
@@ पङ्क्ति १९: / पङ्क्ति १९: @@
 ==बाह्य कडीहरू==
 * [http://www.vedpuran.com/# '''वेद-पुराण'''] - यहाँ चारहरू वेद एवं दस भन्दा अधिक पुराण नेपाली अर्थ सहित उपलब्ध छन्। पुराणहरूलाई यहाँ सुना पनि जा सक्छ।
-*[http://is1.mum.edu/vedicreserve/puran.htm महर्षि प्रबंधन विश्वविद्यालय]-यहाँ सम्पूर्ण वैदिक साहित्य संस्कृतमा  उपलब्ध छ।
+*[http://is1.mum.edu/vedicreserve/puran.htm महर्षि प्रबंधन विश्वविद्यालय]-यहाँ सम्पूर्ण वैदिक साहित्य संस्कृतमा उपलब्ध छ।
 *[http://www.tdil.mit.gov.in/vedicjan04/hDefault.html ज्ञानामृतम्] - वेद, अरण्यक, उपनिषद् आदिमा सम्यक जानकारी
 *[http://www.aryasamajjamnagar.org/vedang.htm वेद एवं वेदांग] - आर्य समाज, जामनगरका जालघरमा सबै वेद एवं तिनको भाष्य दिये भए छन्।
@@ पङ्क्ति ४५: / पङ्क्ति ४५: @@
 {{Link FA|sl}}
 [[ar:ريجفدا]]
 [[be:Рыг-Веда]]

हे वा स पुराण
वैष्णव पुराण	विष्णु पुराण · भागवत पुराण · नारद पुराण · गरुड़ पुराण · पद्म पुराण · वाराह पुराण
शैव पुराण	शिव पुराण • वायु पुराण · लिङ्ग पुराण · स्कन्द पुराण · अग्नि पुराण · मत्स्य पुराण · कूर्म पुराण
ब्रह्मा पुराण	ब्रह्म पुराण · ब्रह्माण्ड पुराण · ब्रह्मवैवर्त पुराण · मार्कण्डेय पुराण · भविष्य पुराण · वामन पुराण
अन्य पुराण	देवीभागवत पुराण · गणेश पुराण · हरिवंश पुराण · सौरपुराण

हे वा स तुलसीदासको रामचरितमानस तथा वाल्मीकिको रामायण
काण्डहरू	बालकाण्ड · अयोध्याकाण्ड · अरण्यकाण्ड · किष्किन्धाकाण्ड · सुन्दरकाण्ड · लंकाकाण्ड · उत्तरकाण्ड · खंडकाव्य
पात्रहरू	दशरथ · कौशल्या · सुमित्रा · कैकेयी · जनक · मन्थरा · राम · भरत · लक्ष्मण · शत्रुघ्न · सीता · उर्मिला · मांडवी · श्रुतिकीर्ति · विश्वामित्र · अहिल्या · जटायु · सम्पाति · हनुमान · सुग्रीव · बालि · अंगद · जामवंत · विभीषण · ताड़का · त्रिजटा · शूर्पणखा · मारीच · सुबाहु · खर-दूषण · रावण · कुम्भकर्ण · मंदोदरी · मायासुर · सुमाली · मेघनाद · प्रहस्त · अक्षयकुमार · अतिकाय · लव · कुश · वेदवती
स्थानहरू	अयोध्या · मिथिला · लंका · सरयू · त्रेतायुग · रघुवंश · लक्ष्मणरेखा · औषधिपर्वत · वानर · अशोकवाटिका · ऋंगवेरपुर · ऋष्यमूक · चित्रकूट · दण्डक वन · ब्रह्मलोक · रामेश्वर
अन्य	अग्निदेव · अत्रि · अध्यात्म रामायण · अन्त्येष्टि क्रिया · ऋंगी ऋषि · काकभुशुण्डि · कोपभवन · चूड़ामणि · जनकप्रतिज्ञा · दूत · धनुषयज्ञ · नागपाश · पातिव्रत धर्म · पुत्रकामेष्टि · पुष्पकविमान · पुलस्त्य · मुद्रिका · राक्षस · राज्याभिषेक · रामराज्य · वानरसेना · शक्तिबाण · शिवधनुष · संजीवनी · स्वयंवर · स्वर्णमृग • रामशलाका

हे वा स हिन्दु धर्म विषयहरू
श्रुति	वेद • उपनिषद • श्रुति
स्मृति	इतिहास • (रामायण • महाभारत • श्रीमद्भगवद गीता) • पुराण • सूत्र • आगम • (तन्त्र, यन्त्र) • वेदान्त
विचार	अवतार • आत्मा • ब्राह्मण • धर्म • कर्म • मोक्ष • माया • इष्ट-देव • मूर्ति • पुनर्जन्म • संसार • तत्त्व • त्रिमूर्ति • कतुर्थ • गुरु
दर्शन	साँख्य • न्याय • वैशेषिक दर्शन • योग दर्शन • मीमांसा दर्शन • वेदान्त दर्शन • तन्त्र • भक्ति • चार्वाक दर्शन • बौद्ध दर्शन • जैन दर्शन
गुरु	शंकर • रामानुज • निम्बार्काचार्य • मध्वाचार्य • रामकृष्ण • शारदा देवी • स्वामी विवेकानन्द • यामुनाचार्य • स्वामीनारायण
विभाजन	वैष्णव • शैव • शक्ति • स्मृति
देवता	देवता • हिन्दु कथा
युग	सत्य युग • त्रेता युग • द्वापर युग • कलियुग
वर्ण	ब्राह्मण • क्षत्रीय • वैश्य • शूद्र • वर्णाश्रम धर्म
परम्परा	ज्योतिष • आयुर्वेद • आरति • भजन • दर्शन • दीक्षा • मन्त्र • पूजा • श्राद्ध • सत्संग • स्तोत्र • विवाह • यज्ञ
श्रेणी पोर्टल विकिपरियोजना

हे वा स हिन्दु धर्म विषयहरू
श्रुति	वेद • उपनिषद • श्रुति
स्मृति	इतिहास • (रामायण • महाभारत • श्रीमद्भगवद गीता) • पुराण • सूत्र • आगम • (तन्त्र, यन्त्र) • वेदान्त
विचार	अवतार • आत्मा • ब्राह्मण • धर्म • कर्म • मोक्ष • माया • इष्ट-देव • मूर्ति • पुनर्जन्म • संसार • तत्त्व • त्रिमूर्ति • कतुर्थ • गुरु
दर्शन	साँख्य • न्याय • वैशेषिक दर्शन • योग दर्शन • मीमांसा दर्शन • वेदान्त दर्शन • तन्त्र • भक्ति • चार्वाक दर्शन • बौद्ध दर्शन • जैन दर्शन
गुरु	शंकर • रामानुज • निम्बार्काचार्य • मध्वाचार्य • रामकृष्ण • शारदा देवी • स्वामी विवेकानन्द • यामुनाचार्य • स्वामीनारायण
विभाजन	वैष्णव • शैव • शक्ति • स्मृति
देवता	देवता • हिन्दु कथा
युग	सत्य युग • त्रेता युग • द्वापर युग • कलियुग
वर्ण	ब्राह्मण • क्षत्रीय • वैश्य • शूद्र • वर्णाश्रम धर्म
परम्परा	ज्योतिष • आयुर्वेद • आरति • भजन • दर्शन • दीक्षा • मन्त्र • पूजा • श्राद्ध • सत्संग • स्तोत्र • विवाह • यज्ञ
श्रेणी पोर्टल विकिपरियोजना