"स्तनपान" का संशोधनहरू बिचको अन्तर

अन्तरक्रियात्मक रूपमा इतिहास हेर्नुहोस्

← अघिल्लो भिन्नता पछिल्लो भिन्नता →

Content deleted Content added

दृश्यात्मकविकिपाठ

Inline

१२:३४, १६ अगस्ट २०१५ जस्तै गरी पुनरावलोकन

अन्तरराष्ट्रिय स्तनपानको चिह्न

स्तनपान (Breast Feeding) आमाले शिशुलाई जन्म दिएपछि आफ्नो स्तनबाट निस्कने प्राकृतिक दूध चुसाउने क्रिया हो । गर्भधारणको प्रक्रियासँगै आमाको स्तनमा दूध बहन्न थालेको हुन्छ। पहिलो बिगौते दूध बच्चाको लागि अमृत समान हुन्छ त्यसले बच्चालाई धेरै रोगहरूबाट लड्नसक्ने प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ । स्तनपान र सघनतालाई परिवार नियोजनको माध्मको रूपमा पनि लिइन्छ । जति बढि पटक आमाले दूध चुसाउछिन् त्यतिनै बढि अस्थाइ बाँजोपानको अवधि बढेर जान्छ ।

स्तनपान सबै स्तनधारी प्राणीहरूमा साधारण क्रिया हो । स्तनपान शिशुको लागि संरक्षण र संवर्धनको काम गर्दछ । नवजात शिशुमा रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति हुदैन । आमाको दूधबाट यो शक्ति शिशुलाई प्राप्त हुन्छ । आमाको दूधमा लेक्टोफोर्मिन नामक तत्व हुन्छ, जो बच्चाहरूको शरीरमामा फलाम तत्त्व दिन्छ फलाम तत्त्वको अभावमा शिशुको शरीरमा किटाणु प्रवेश गर्न पाउँदैनन् ।^[१] आमाको दूध देखि आएका साधारण जीवाणु बच्चाहरूको शरीरमा उब्जने रोगसँग प्रतिरोध गरेर उनीहरूको रक्षा गर्दछन्। आमाको दूधमा रोगाणु नाशक तत्त्व हुन्छन्। वातावरण देखि आमाको शरीरमा पुगेको रोगाणु, शरीरमा स्थित विशेष भागको संपर्कमा आउछन्, जो उन रोगाणु-विशेषको बिरुद्ध प्रतिरोधात्मक तत्व बनाछन। यो तत्व एक विशेष नलिका थोरासिक डक्टबाट सीधा आमाको स्तन सम्म पुग्छन र दूध बाट बच्चाहरूको पेट मा। यस तरिकाले बच्चा आमाको दूध खाएर सदा स्वस्थ रहन्छ।

जुन बच्चा बाल्यकालमा पर्याप्त रूपले आमाको दूध खान पाउँदैन बाल्यकालमा शुरू हुने डायबिटीजको रोग अधिक हुन्छ। उनमा अपेक्षाकृत बुद्धि विकास कम हुन्छ। यदि बच्चा महिना नपुगि जन्मेको (प्रीमेच्योर) छ भनेँ त उसलाई शरीरको घातक रोग, नेक्रोटाइजिङ्ग एन्टोरोकोलाइटिस हुन सक्छ। यसैले छ-आठ महिना सम्म बच्चाहरूको लागि आमाको दूध श्रेष्ठ आहार मात्र हैन, जीवन रक्षक पनि हुन्छ।

गलत धारणा

केही मानिसमा स्तनपान गराउँदा सौन्दर्यमा ह्रास आउने, शरीरको तौल घट्ने, स्तनको आकार बिग्रने आदि कारण रहेको पाइन्छ। तर यो कुरा साँचो होइन। आधुनिक विज्ञानले यो कुरा गलत साबित गरेको छ। बरू यसले शिशुको उपचार तथा खाना खर्चमा ५० प्रतिशत कम गरेको पाइएको छ। आमाले शिशुलाई स्तनपान गराउँदा आत्मीयता, भावनात्मक सुखानुभूति, गौरव, मानसिक रूपमा स्वस्थ एवं आत्मसन्तुष्टि प्राप्त हुन्छ। यिनै कुरालाई मनन गरेर चीनले शिशुहरूलाई बट्टाको दूध सेवनमा कानूनी रूपमै रोक लगाएको छ।^[२]

स्तनपानको फाइदा

आमाको दूध मात्रै पोषणको लागी नभएर जीवनको धारा हो । यसले आमा र बच्चाहरूको स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्दछ । शिशुलाई जन्मेको छ महिना सम्म मात्र स्तनपानमा नै निर्भर राख्नु पर्छ । यो शिशुको जीवनको लागि जरूरी छ, किनकी आमाको दूध सुपाच्य हुन्छ र यसले पेटको गडबडीको पनि डर हुँदैन । आमाको दूध शिशुको प्रतिरोधक क्षमता बढाउनमा पनि सहायक हुन्छ। स्तनपानले दम र कानको रोगमा नियन्त्रण कायम हुन्छ, किनकी आमाको दूध शिशुको नाक र घाँटीमा प्रतिरोधी छाला बनाइदिन्छ। केही शिशुलाई गाईको दूधले एलर्जी हुन सक्छ। यसको विपरीत आमाको दूध शत-प्रतिशत सुरक्षित छ। अनुसन्धानबाट प्रमाणित भएको छ कि स्तनपान गर्ने बच्चाहरू त्यस पछि अन्न खुवाउँदा पनि असुहाउँदो मोटो हुँदैनन्। यो शायद यस कारण बाट हुन्छ कि तिनीहरूलाई शुरू देखि नै आवश्यकता भन्दा अधिक खानेको बानी पर्दैन। स्तनपानबाट देखि जीवनका पछिको चरणहरूमा रक्त क्यान्सर, मधुमेह र उच्च रक्तचापको खतरा कम हुन्छ। स्तनपानले शिशुको बौद्धिक क्षमता पनि बृद्धि हुन्छ। यसको कारण यो हो कि स्तनपान गराउने आमा र उनको शिशुको बीच भावनात्मक सम्बन्ध धेरै मजबुत हुन्छ। यस वाहेक आमाको दूधमा धेरै प्रकारको प्राकृतिक रसायन पनि हुन्छन्।^[३]

स्तनपानलाई प्रोत्साहन

विश्वका विभिन्न देशहरूले स्तनपानका लागि प्रोत्साहन गरेका हुन्छन् । विगत १९ वर्षदेखि स्तनपानलाई प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्यका साथ हरेक वर्ष अगस्ट महिनाको पहिलो हप्तालाई स्तनपान हप्ताको रूपमा मनाइने गरिएको छ।

सन्दर्भ सामग्रीहरू

↑ स्तनपान जरूरी छ।पत्रिका.कम
↑ http://www.ekantipur.com/nari/article/?id=545
↑ स्तनपान भारत विकास गेटवे

थप अध्ययनका लागि

Baumslag N, Michels DL (१९९५), Milk, money, and madness: the culture and politics of breastfeeding, Westport, Conn.: Bergin & Garvey, आइएसबिएन 0-89789-407-3।
Hausman B (२००३), Mother's milk: breastfeeding controversies in American culture, New York: Routledge, आइएसबिएन 0-415-96656-6।
Huggins K (१९९९), The nursing mother's companion (4th संस्करण), Boston, Mass.: Harvard Common Press, आइएसबिएन 1-55832-152-7।
Pryor G (१९९७), Nursing mother, working mother: the essential guide for breastfeeding and staying close to your baby after you return to work, Boston, Mass.: Harvard Common Press, आइएसबिएन 1-55832-116-0।
Wiessinger, D., West, D., Pitman, T. (२०१०), The Womanly Art of Breastfeeding (8th संस्करण), New York, NY: Ballantine Books।
Weiss R (२०१०), Better Way to Breastfeed Your Baby, Beverly, MA: Fair Winds, आइएसबिएन 978-1-59233-422-3।
Palmer G (२००९), The Politics of Breastfeeding: when breasts are bad for business, 3rd edition, London: Pinter & Martin, आइएसबिएन 978-1-905177-16-5।

बाह्य लिङ्कहरू

Human Milk Secretion: An Overview US National Institute of Health
Breastfeeding Resources La Leche League International
Breast-Feeding Past Infancy ABC News
Breast-Feeding Content Resources WHO reports on Breast Feeding
Health risks of not breastfeeding US Department of Health & Human Services
The World Alliance for Breastfeeding Action (WABA) is a global network of individuals & organisations concerned with the protection, promotion & support of breastfeeding worldwide.
Breastfeeding: NHS Choices
Center for Disease Control and Prevention Breastfeeding CDC
"How Can Breast Not Be Best?" posting on NY Times Latitude blog, February १०, २०१२. Re: New Zealand controversy.
Breastfeeding support Photos and captions of celebrities promoting breastfeeding.

[1] स्तनपान जरूरी छ।पत्रिका.कम

[nari1-2] ttp://www.ekantipur.com/nari/article/?id=545

[गेटवे-3] स्तनपान भारत विकास गेटवे

[१]

[२]

[३]

@@ पङ्क्ति १: / पङ्क्ति १: @@
-{{delete|श्रेणी:NWT मा रहेकोले}}
 [[File:breastfeeding infant.jpg|right|thumb|आमाको दूध चुसिरहेको नवजात शिशु]]
-[[File:Madre Guarani.JPG|thumb|Guarani mother in Yiriapu breastfeeding]]
+[[File:Madre Guarani.JPG|thumb|आमा स्तनपान गराउदै]]
 [[File:Breastfeeding-icon-med.svg|thumb|अन्तरराष्ट्रिय स्तनपानको चिह्न]]
-'''स्तनपान''' ([[:en:Breast Feeding|Breast Feeding]]) आमाले शिशुलाई जन्म दिएपछि आफ्नो स्तनबाट निस्कने प्राकृतिक दूध चुसाउने क्रिया हो। गर्भधारणको प्रकृयासँगै आमाको स्तनमा दूध बहन्न थालेको हुन्छ। पहिलो बिगौते दूध बच्चाको लागि अमृत समान हुन्छ त्यसले बच्चालाइ धेरै रोगहरूबाट लड्नसक्ने प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ। स्तनपान र सघनतालाई [[परिवार नियोजन]]को माध्मको रूपमा पनि लिइन्छ। जति बढि पटक आमाले दूध चुसाउछिन् त्यतिनै बढि अस्थाइ बाँजोपानको(lactational amenorrhea) अवधि बढेर जान्छ।
+'''स्तनपान''' ([[:en:Breast Feeding|Breast Feeding]]) आमाले शिशुलाई जन्म दिएपछि आफ्नो स्तनबाट निस्कने प्राकृतिक दूध चुसाउने क्रिया हो । गर्भधारणको प्रक्रियासँगै आमाको स्तनमा दूध बहन्न थालेको हुन्छ। पहिलो बिगौते दूध बच्चाको लागि अमृत समान हुन्छ त्यसले बच्चालाई धेरै रोगहरूबाट लड्नसक्ने प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ । स्तनपान र सघनतालाई [[परिवार नियोजन]]को माध्मको रूपमा पनि लिइन्छ । जति बढि पटक आमाले दूध चुसाउछिन् त्यतिनै बढि अस्थाइ बाँजोपानको अवधि बढेर जान्छ ।
-स्तनपान सबै स्तनधारी प्राणीहरूमा साधारण क्रिया हो। स्तनपान शिशुको लागि संरक्षण र संवर्धनको काम गर्दछ। नवजात शिशुमा रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति हुदैन। आमाको दूधबाट यो शक्ति शिशुलाई प्राप्त हुन्छ। आमाको दूधमा लेक्टोफोर्मिन नामक तत्व हुन्छ, जो बच्चाहरूको शरीरमामा फलाम तत्त्व दिन्छ फलाम तत्त्वको अभावमा शिशुको शरीरमा कीटाणु प्रवेश गर्न पाउँदैनन्।<ref>[http://www.patrika.com/article.aspx?id=11428 स्तनपान जरूरी छ]।पत्रिका.कम</ref> आमाको दूध देखि आएका साधारण जीवाणु बच्चाहरूको शरीरमा उब्जने रोगसँग प्रतिरोध गरेर उनीहरूको रक्षा गर्दछन्। आमाको दूधमा रोगाणु नाशक तत्त्व हुन्छन्। वातावरण देखि आमाको शरीरमा पुगेको रोगाणु, शरीरमा स्थित विशेष भागको संपर्कमा आउछन्, जो उन रोगाणु-विशेषको बिरुद्ध प्रतिरोधात्मक तत्व बनाछन। यो तत्व एक विशेष नलिका थोरासिक डक्टबाट सीधा आमाको स्तन सम्म पुग्छन र दूध बाट बच्चाहरूको पेट मा। यस तरिकाले बच्चा आमाको दूध खाएर सदा स्वस्थ रहन्छ।
+स्तनपान सबै स्तनधारी प्राणीहरूमा साधारण क्रिया हो । स्तनपान शिशुको लागि संरक्षण र संवर्धनको काम गर्दछ । नवजात शिशुमा रोग प्रतिरोधात्मक शक्ति हुदैन । आमाको दूधबाट यो शक्ति शिशुलाई प्राप्त हुन्छ । आमाको दूधमा लेक्टोफोर्मिन नामक तत्व हुन्छ, जो बच्चाहरूको शरीरमामा फलाम तत्त्व दिन्छ फलाम तत्त्वको अभावमा शिशुको शरीरमा किटाणु प्रवेश गर्न पाउँदैनन् ।<ref>[http://www.patrika.com/article.aspx?id=11428 स्तनपान जरूरी छ]।पत्रिका.कम</ref> आमाको दूध देखि आएका साधारण जीवाणु बच्चाहरूको शरीरमा उब्जने रोगसँग प्रतिरोध गरेर उनीहरूको रक्षा गर्दछन्। आमाको दूधमा रोगाणु नाशक तत्त्व हुन्छन्। वातावरण देखि आमाको शरीरमा पुगेको रोगाणु, शरीरमा स्थित विशेष भागको संपर्कमा आउछन्, जो उन रोगाणु-विशेषको बिरुद्ध प्रतिरोधात्मक तत्व बनाछन। यो तत्व एक विशेष नलिका थोरासिक डक्टबाट सीधा आमाको स्तन सम्म पुग्छन र दूध बाट बच्चाहरूको पेट मा। यस तरिकाले बच्चा आमाको दूध खाएर सदा स्वस्थ रहन्छ।
 जुन बच्चा बाल्यकालमा पर्याप्त रूपले आमाको दूध खान पाउँदैन बाल्यकालमा शुरू हुने डायबिटीजको रोग अधिक हुन्छ। उनमा अपेक्षाकृत बुद्धि विकास कम हुन्छ। यदि बच्चा महिना नपुगि जन्मेको (प्रीमेच्योर) छ भनेँ त उसलाई शरीरको घातक रोग, नेक्रोटाइजिङ्ग एन्टोरोकोलाइटिस हुन सक्छ। यसैले छ-आठ महिना सम्म बच्चाहरूको लागि आमाको दूध श्रेष्ठ आहार मात्र हैन, जीवन रक्षक पनि हुन्छ।
 ==गलत धारणा==
+केही मानिसमा स्तनपान गराउँदा सौन्दर्यमा ह्रास आउने, शरीरको तौल घट्ने, स्तनको आकार बिग्रने आदि कारण रहेको पाइन्छ। तर यो कुरा साँचो होइन। आधुनिक विज्ञानले यो कुरा गलत साबित गरेको छ। बरू यसले शिशुको उपचार तथा खाना खर्चमा ५० प्रतिशत कम गरेको पाइएको छ। आमाले शिशुलाई स्तनपान गराउँदा आत्मीयता, भावनात्मक सुखानुभूति, गौरव, मानसिक रूपमा स्वस्थ एवं आत्मसन्तुष्टि प्राप्त हुन्छ।  यिनै कुरालाई मनन गरेर [[जनबादी गणतन्त्र चीन|चीन]]ले शिशुहरूलाई बट्टाको दूध सेवनमा कानूनी रूपमै रोक लगाएको छ।<ref name=nari1>http://www.ekantipur.com/nari/article/?id=545</ref>
+== स्तनपानको फाइदा ==
-केही मानिसमा स्तनपान गराउँदा सौन्दर्यमा ह्रास आउने, शरीरको तौल घट्ने, स्तनको आकार बिग्रने आदि कारणा रहेको पाइन्छ। तर यो कुरा पनि साँचो होइन। आधुनिक विज्ञानले यो कुरा गलत साबित गरेको छ। बरु यसले शिशुको उपचार तथा खाना खर्चमा ५० प्रतिशत कम गरेको पाइएको छ। आमाले शिशुलाई स्तनपान गराउँदा आत्मीयता, भावनात्मक सुखानुभूति, गौरव, मानसिक रूपमा स्वस्थ एवं आत्मसन्तुष्टि प्राप्त हुन्छ।  यिनै कुरालाई मनन गरेर [[जनबादी गणतन्त्र चीन|चीन]]ले शिशुहरूलाई बट्टाको दूध सेवनमा कानूनी रूपमै रोक लगाएको छ।<ref name=nari1>http://www.ekantipur.com/nari/article/?id=545</ref>
+आमाको दूध मात्रै पोषणको लागी नभएर जीवनको धारा हो । यसले आमा र बच्चाहरूको स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्दछ । शिशुलाई जन्मेको छ महिना सम्म मात्र स्तनपानमा नै निर्भर राख्नु पर्छ । यो शिशुको जीवनको लागि जरूरी छ, किनकी आमाको दूध सुपाच्य हुन्छ र यसले पेटको गडबडीको पनि डर हुँदैन । आमाको दूध शिशुको प्रतिरोधक क्षमता बढाउनमा पनि सहायक हुन्छ। स्तनपानले दम र कानको रोगमा नियन्त्रण कायम हुन्छ, किनकी आमाको दूध शिशुको नाक र घाँटीमा प्रतिरोधी छाला बनाइदिन्छ। केही शिशुलाई गाईको दूधले एलर्जी हुन सक्छ। यसको विपरीत आमाको दूध शत-प्रतिशत सुरक्षित छ। अनुसन्धानबाट प्रमाणित भएको छ कि स्तनपान गर्ने बच्चाहरू त्यस पछि अन्न खुवाउँदा पनि असुहाउँदो मोटो हुँदैनन्। यो शायद यस कारण बाट हुन्छ कि तिनीहरूलाई शुरू देखि नै आवश्यकता भन्दा अधिक खानेको बानी पर्दैन। स्तनपानबाट देखि जीवनका पछिको चरणहरूमा रक्त क्यान्सर, मधुमेह र उच्च रक्तचापको खतरा कम हुन्छ। स्तनपानले शिशुको बौद्धिक क्षमता पनि बृद्धि हुन्छ। यसको कारण यो हो कि स्तनपान गराउने आमा र उनको शिशुको बीच भावनात्मक सम्बन्ध धेरै मजबुत हुन्छ। यस वाहेक आमाको दूधमा धेरै प्रकारको प्राकृतिक रसायन पनि हुन्छन्।<ref name="गेटवे">[http://www.indg.in/health/child-health/93894d92492892a93e928 स्तनपान] भारत विकास गेटवे</ref>
-== स्तनपानको लाभ ==
-आमाको दूध केवल पोषण मात्र हैन, जीवनको धारा हो। यसले आमा र बच्चाहरूको स्वास्थ्यमा सकारात्मक प्रभाव पार्दछ। शिशु लाई जन्मेको छ महिना सम्म केवल स्तनपानमा नै निर्भर राख्नु पर्छ। यो शिशुको जीवनको लागि जरूरी छ, किनकी आमाको दूध सुपाच्य हुन्छ र यसले पेटको गडबडीको पनि डर हुँदैन। आमाको दूध शिशुको प्रतिरोधक क्षमता बढाउनमा पनि सहायक हुन्छ। स्तनपानले दम र कानको रोगमा नियन्त्रण कायम हुन्छ, किनकी आमाको दूध शिशुको नाक र घाँटीमा प्रतिरोधी छाला बनाइदिन्छ। केही शिशुलाई गाईको दूधले एलर्जी हुन सक्छ। यसको विपरीत आमाको दूध शत-प्रतिशत सुरक्षित छ। अनुसन्धानबाट प्रमाणित भएको छ कि स्तनपान गर्ने बच्चाहरू त्यस पछि अन्न खुवाउँदा पनि असुहाउँदो मोटो हुँदैनन्। यो शायद यस कारण बाट हुन्छ कि तिनीहरूलाई शुरू देखि नै आवश्यकता भन्दा अधिक खानेको बानी पर्दैन। स्तनपानबाट देखि जीवनका पछिको चरणहरूमा रक्त क्यान्सर, मधुमेह र उच्च रक्तचापको खतरा कम हुन्छ। स्तनपानले शिशुको बौद्धिक क्षमता पनि बृद्धि हुन्छ। यसको कारण यो हो कि स्तनपान गराउने आमा र उनको शिशुको बीच भावनात्मक सम्बन्ध धेरै मजबुत हुन्छ। यस वाहेक आमाको दूधमा धेरै प्रकारको प्राकृतिक रसायन पनि हुन्छन्।<ref name="गेटवे">[http://www.indg.in/health/child-health/93894d92492892a93e928 स्तनपान] भारत विकास गेटवे</ref>
-{{hindi}}
-नयी आमाहरू द्वारा स्तनपान गराउन देखि उनलाई गर्भावस्था पछि हुनेवाला शिकायतबाट मुक्ति मिल जान्छ। यसले तनाव कम हुन्छ र प्रसव पछि होनेवाले रक्तस्रावमा नियंत्रण पाया जान सक्छ।स्तनपान करानेवाला आमाहरूको स्तन या गर्भाशयको क्यान्सरको खतरा न्यूनतम हुन्छ। स्तनपान एक प्राकृतिक गर्भनिरोधक छ।स्तनपान सुविधाजनक, मुफ्त (शिशुको बाहिरको दूध खुवाउनेको लागि दुग्ध मिश्रण, बोतल र अन्य खर्चीले सामान गर्‍यो आवश्यकता हुन्छ) र सबै भन्दा बढएर आमा तथा शिशुको बीच भावनात्मक सम्बन्ध मजबूत गर्ने सुलभ साधन हो। आमा संग शारीरिक रू प देखि जुडे भएको एहसास शिशुहरूको आरामदायक माहौल दिइन्छ।
-==स्तनपान कहिलेदेखि सुरू गराउने?==
-शिशु जन्मको लगत्तै पछि स्तनपान शुरू गरेर दिनु पर्छ। जन्मको तत्काल पछि नग्न शिशुको (उसको शरीर लाई कोमलता देखि सुखाने पछि) उनको आमाको गोदमा दिनु पर्छ। आमा उसलाई आफ्नो स्तनको नजीकैले जाये, ताकि छालाले संपर्क हो सके। यसले दूधको बहाव ठीक हुन्छ र शिशुको गर्मी मिलती छ। यसले आमा र शिशुको बीच भावनात्मक सम्बन्ध विकसित हुन्छ।
-स्तनपान चाडै आरंभ गर्नको चार प्रारंभिक कारण हो <ref name="गेटवे"/>-
-* शिशु पहिले 30 देखि 60 मिनेटको समयमा सर्वाधिक सक्रिय रहन्छ।
-* उन समय उनको चूसनेको शक्ति सबै भन्दा अधिक रहन्छ।
-* चाडै शुरू गर्न देखि स्तनपानको सफलताको संभावना बढ जान्छ। स्तन देखि निकलनेवाला पहेलो रंगको द्रव, जसलाई कोलोस्ट्रम भन्छन्, शिशुको संक्रमणले बचान र उनको प्रतिरोधक क्षमताको मजबूत गर्ने सबै भन्दा राम्रो उपाय हो। यो एक टीका छ।
-* स्तनपान तत्काल शुरू गर्न देखि स्तनहरूमा सुनिंनु या प्रसवोत्तर रक्तस्रावको शिकायत हुदैन।
-शल्यचिकित्सा देखि शिशु जन्म देनेवाला आमाहरू पनि स्तनपानकरा सकती छन्। यो शल्य क्रिया सफल स्तनपानको तपाईँंको क्षमतामा असर हालउदैन।
-* शल्य क्रियाको चार घन्टा पछि या एनीस्थीसियाको प्रभावले बाहिर आने पछि तपाईँं स्तनपान गराउन सक्छं।
-* स्तनपान गराउनको लागि तपाईँं आफ्नो शरीरको एक करवटमा झुकयो सकती हो या फेरि आफ्नो शिशुको आफ्नो पेटमा लिटा गरेर स्तनपान गराउन सक्छं।
-* सीजेरियन विधिले शिशुको जन्म देनेवाला आमाहरू पहिले केही दिन सम्म बाहिरी मदद देखि आफ्नो शिशुको सफलतापूर्वक स्तनपान गराउन सक्छं।
-==कहिले सम्म ==
-साधारणतया कम से कम छ महिना सम्म शिशुको स्तनपान गराउन पर्छ र उसपछि दुइ साल या उसपछि सम्म पनि स्तनपान गराए जान सक्छ। आमाको बीमार होनेपर पनि शिशुको स्तनपान गराउन जरूरी हुन्छ। सामान्यतया साधारण रोगहरू संग स्तनपान गर्नेवाले शिशुको कुनै नोकसान हैन पहुंचता। यहाँ सम्म कि टायफायड, मलेरिया, यक्ष्मा, पीलिया र कुष्ठरोग रोगमा पनि स्तनपानमा रोक लगान सल्लाह हैन दी जान्छ।
-== कति पटक ==
-दिनको समय दुवै स्तन भन्दा कम से कम १०-१५ मिनेट सम्म हरेक दुइ या ती घन्टे पछि गराउन पर्छ।दिनमा हुन सक्छ कि बच्चाहरूको जगाना परोस (डयपर बदलन या बच्चाहरूको सीधा गर्न अथवा उन देखि कुराहरू गर्न देखि बच्चाहरूको जगानेमा मदद मिलती है)। जब बच्चाहरूको पोषण परक आवश्यकताहरू दिनको समय ठीक देखि पूरी हुन्छ त फेरि त्यो रातको पल्ट बार हैन जगता। कहिले काँही यस्तो पनि हुन्छ कि स्तन रातको भर जान्छन् र शिशु सुति रहेको हुन्छ, तब आमा चाहती हो कि उसलाई जगाकर दूध पिला दें। जति जति बच्चा ठूलो हुन्छ, दूध खुवाउनेको अवधि बढती जान्छ।<ref name="बिहार">[http://www.brandbihar.com/hindi/women/stanpaan.html स्तनपान र प्रसवोपरान्त स्तन इन्फैक्शन]।ब्रांड बिहार</ref>
-==स्तनमा गिर्खा==
-स्तनपानको समयमा स्तनहरूमा लम्प सामान्य कुरा हो जो कि कुनै छिद्रको बन्द हुन बाट बन जान्छ। दूध खुवाउने भन्दा पहिले (गर्म पानी देखि स्नान या सेक) सेक र स्तनको मालिश गर्नुहोस (छाती देखि निप्पल तिर गोल गोल कोमलता देखि अंगुलीको पोरों देखि गर्नुहोस या पम्प द्वारा निकाल दें। बन्द छिद्र या नलीको खोल लेना महत्वपूर्ण छ हैन त स्तनहरूमा इन्फैक्शन हुन सक्छ। यदि यस सबै देखि लम्प न निस्किएका या फ्लूको लक्षण दिखाई दिनुहोस त चिकित्सकको परामर्श लें।<ref name="बिहार"/>
 ==स्तनपानलाई प्रोत्साहन==
-विश्वका विभिन्न देशहरूले स्तनपानका लागि प्रोत्साहन गरेका हुन्छन्। विगत १९ वर्षदेखि स्तनपानलाई प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्यका साथ हरेक वर्ष अगष्ट महिनाको पहिलो सप्ताहलाई स्तनपान सप्ताहको रूपमा मनाइने गरिएको छ।
+विश्वका विभिन्न देशहरूले स्तनपानका लागि प्रोत्साहन गरेका हुन्छन् । विगत १९ वर्षदेखि स्तनपानलाई प्रोत्साहन गर्ने उद्देश्यका साथ हरेक वर्ष अगस्ट महिनाको पहिलो हप्तालाई स्तनपान हप्ताको रूपमा मनाइने गरिएको छ।
-==सन्दर्भ सामग्री==
+==सन्दर्भ सामग्रीहरू==
+{{reflist}}
-<references/>
 ==थप अध्ययनका लागि==
@@ पङ्क्ति ७८: / पङ्क्ति ३१: @@
 *{{Cite book | author = Palmer G | title = The Politics of Breastfeeding: when breasts are bad for business, 3rd edition | year = 2009 |publisher = Pinter & Martin | location = London | isbn = 978-1-905177-16-5 }}
-==बाह्य सूत्र==
+==बाह्य लिङ्कहरू==
-{{Commons category|Breastfeeding}}
+{{Commonscat|Breastfeeding|स्तनपान}}
-{{Wiktionary}}
-*{{DMOZ|Home/Family/Babies/Breastfeeding/}}
 *[http://mammary.nih.gov/reviews/lactation/Neville001/ Human Milk Secretion: An Overview] US National Institute of Health
 *[http://www.llli.org/resources.html/ Breastfeeding Resources] La Leche League International
@@ पङ्क्ति ९२: / पङ्क्ति ४३: @@
 *[http://latitude.blogs.nytimes.com/2012/02/10/breast-feeding-controversy-hits-new-zealand-press/ "How Can Breast Not Be Best?"] posting on ''NY Times'' Latitude blog, February १०, २०१२. Re: New Zealand controversy.
 *[http://www.foxnews.com/slideshow/health/2010/08/03/celebrities-promote-breastfeeding/?intcmp=features#slide=1 Breastfeeding support] Photos and captions of celebrities promoting breastfeeding.
-{{Commonscat|Breastfeeding}}
 [[श्रेणी:जनस्वास्थ्य]]
-[[श्रेणी:मातृशिशु स्वास्थ्य]]
-[[श्रेणी:NWT]]
-[[श्रेणी:बाल अधिकार]]