रामकृष्ण परमहंस

रामकृष्ण परमहंस
जन्म तिथि	(१८३६-०२-०८)८ फेब्रुअरी १८३६
जन्म स्थान	कामारपुकुर, ग्राम, भारत
जन्म	गदाधर
मृत्यु तिथि	१५ अगस्ट १८८६(1886-08-15) (उमेर ५०)
मृत्यु स्थान	बैलूर मठ निकट कोलकाता

रामकृष्ण परमहंस

रामकृष्ण परमहंस भारतका एक महान् सन्त एवं विचारक थिए । उनले सबै धर्महरूको एकतामा जोड दिए। उनलाई बाल्यकालदेखि नै विश्वास थियो ईश्वरकाे दर्शन हुन सक्छ । ईश्वर प्राप्तिका लागि उनले कठोर साधना गर्नुको साथै भक्तिको पथमा जीवन बिताए । स्वामी रामकृष्ण मानवताका पुजारी थिए । साधनाको फलस्वरूप ऊनी यो निष्कर्षमा पुगे कि संसारका सबै धर्महरु सत्य छन् र यिनमा कुनै भिन्नता छैन। ती ईश्वरसम्म पुग्ने भिन्न-भिन्न साधन मात्र हुन्।

जीवनी

जन्म

सन्त रामकृष्ण परमहंसको जन्म १८ फेब्रुअरी, १८३६ मा बङ्गाल प्रान्त स्थित कामारपुकुरभन्ने गाउँमा भएको थियो। उनको बाल्यकालको नाम गदाधर थियो। उनको बुबाको नाम खूदिराम र आमाका नाम चन्द्रमणी देवी थियो। उनको बालसुलभ सरलता र मन्त्रमुग्ध मुस्कानदेखि जो कोही पनि सम्मोहित हुन्थे।

परिवार

सात वर्षको अल्पायुमा नैं गदाधरका बुबाको मृत्यु भयो । यस्तो विषम परिस्थितिमा पूरा परिवारको भरण-पोषण गर्न कठिन थियो। आर्थिक कठिनाइ आयो। बालक गदाधरको साहस कम भने थिएन । उनको दाजु कलकत्तामा एक पाठशालाका सन्चालक थिए। तिनले गदाधरलाई आफु सँँग कलकता लगे । रामकृष्णको अन्तर्मन अत्यन्त निश्चल, सहज र विनयशील थियो। उनी संकीर्णताहरूदेखि धेरै टाढा थिए। उनी सदा आफ्नो कार्यमा लागी रहन्थे।

अध्ययन तथा दक्षिणेश्वर

सतत प्रयास पछि पनि रामकृष्णको मन अध्ययनमा लाग्न सकेन । कलकत्ताको नजीक दक्षिणेश्वर स्थित काली माताको मन्दिरमा उनको दाजुले पुजारीको दायित्व सुम्पिए। रामकृष्ण यसमा पनि रम्न सकेनन्। केही समय पछि दाजुको पनि मृत्यु भयो । भित्रदेखि मन नपरे पनि ऊनी मन्दिरमा अवस्थित काली माताको पुजा अर्चना गर्न थाले । रामकृष्ण माता कालीका आराधक भए । बीस वर्षको अनवरत साधना पश्चात माताको कृपाले उनलाई परम दिव्य ज्ञान प्राप्त भयो। उनको प्रिय शिष्य स्वामी विवेकानन्दले एक पल्ट उनलाई सोघ्नु भयो महाशय के तपाईले ईश्वरलाई देख्नु भएको छ? महान् साधक रामकृष्णले उत्तर दिए हो मैले देखेको छु ।जसरी तिमीलाई देखि रहेको छु ठीक त्यसरी नै । तर त्यो भन्दा झन धेरै स्पष्ट रूपमा । उनी स्वयंको अनुभूतिले ईश्वरको अस्तित्व सम्मको विश्वास दिलाउथे । उनी आध्यात्मिक,सत्यवादी, ज्ञानको प्रखर तेजदेखि भक्ति ज्ञानका प्रदर्शक थिए। काली माताको भक्तिलाई अाह्वान गरेर उनी भक्तहरूलाई मानवताको पाठ पढाउथे ।

स्वभाव तथा विचार

"रामकृष्णका शिष्य नागले गंगातटमा जब दुई मानिसहरूले रामकृष्णलाई गाली गर्दै गरेको सुने तब क्रोधित भए तर पनि उनीहरूको मनमा श्रद्धा जगाएर रामकृष्णको भक्त बनाइदिए । सच्चा भक्तिको कारण दुवैलाई रामकृष्णका चरण छुवाएर माफ माग्न लगाए । रामकृष्ण परमहंसले तिनलाई माफ गरिदिए ।"

"एक दिन उनले अमला मागे। त्यति वेला अमलाको मौसम थिएन। नागले खोज्दै जाँदा वनमा एक रुखको तल्लो भागमा ताजा अमला राखिएको पाए र त्यो अमला रामकृष्णलाई दिए। रामकृष्णले भने मलाई थाह थियो तिमी नै लिएर आउँनेछौ। तिम्रो विश्वास सच्चा छ।"

"रामकृष्ण परमहंस जीवनको अन्तिम दिनहरूमा समाधिको स्थितिमा रहन्थे। असक्त शरीर शिथिल हुन थाल्यो। स्वास्थ्यमा ध्यान दिन प्रार्थना गर्दा अज्ञानता ठानेर उनी हाँसिदिन्थे । उनका शिष्यलाई ठाकुर भनिन्थ्यो। रामकृष्णका परमप्रिय शिष्य स्वामी विवेकानन्द केही समय हिमालयको कुनै एकान्त स्थानमा तपस्या गर्ने इच्छाले आज्ञा लिन जब गुरुको छेउमा पुगे तब उनले भनेका थिए वत्स हाम्रो आश्रम क्षेत्रका मानिसहरू भोकदेखि तडपी रहेका छन् । चारैतर्फ अज्ञानताको अन्धकार छाएको छ। यहाँ मानिस रुँदै छन् तर तिमी भने हिमालयको कुनै गुफामा समाधिको आनन्दमा निमग्न रहँने कुरा के तिम्रो आत्माले स्वीकार्नेछ ? गुरुको यस्तो आदेशबाट स्वामी विवेकानन्द दरिद्र जनको सेवामा लागेका थिए ।" "रामकृष्ण परमहंस महान् योगी उच्चकोटिका साधक अनि विचारक थिए । सेवालाई ईश्वरीय मार्ग मानेर अनेकतामा एकताको दर्शन गर्थे। सेवादेखि समाजको सुरक्षा समेत चाहन्थे । जब डाक्टरहरूले घाँटीको क्यान्सर भएको बताएर समाधि लिन र कुराकानी गर्न निषेध गरे तब पनि उनी मुस्कुराई रहे। रामकृष्णले उपचार गर्नमा रोक लगाएता पनि स्वामी विवेकानन्दले उपचार गराइनै रहे । स्वामी विवेकानन्दले काली माता संग रोग मुक्तिका लागि विन्ती गर्न अनुरोध गर्दा परमहंसले यस शरीरमा माताको अधिकार छ त म के भनौं, माताले मेरो लागि राम्रो नै गर्नुहुनेछ भनी मानवताको लागी मन्त्र दिएका थिए ।"

मृत्यु

सन् १६ अगस्त १८८७ ब्रह्ममुहुर्तको समयमा ५० वर्षको अल्पायुमा महासमाधिद्वारा उनको पञ्चभौतिक शरिर पंचतत्वमा विलीन भयाे ।