एल्मुनियम

एल्युमिनियम,  _१३Al

सामान्य गुणहरू
नाम, संकेत	एल्युमिनियम, Al
उच्चारण	ब्रिटिस: /ˌæljˈmɪniəm/ ( ) AL-ew-MIN-ee-əm; or अमेरिकी: /əˈluːmnəm/ ( ) ə-LOO-mi-nəm
उपस्थिति	चाँदी रङ्गको खैरो धातु
पेरियोडिक टेबलमा एल्युमिनियम
B ↑ Al ↓ Ga म्याग्नेसियम ← एल्युमिनियम → सिलिकन
आणविक संख्या	१३
मानक आणविक भार	२६.९८१५३८६
तत्वको श्रेणी	धातु अन्य
समुह, ब्लक	१३, p-block
पेरियोड	period ३
इलेक्ट्रोन वितरण	&#९१;Ne&#९३; ३s२ ३p१
प्रति सेल	२, ८, ३
भौतिक गुणहरू
अवस्था	solid
पग्लने विन्दु	९३३.४७ K ​(६६०.३२ °C, ​१२२०.५८ °F)
उम्लने विन्दु	२७९२ K ​(२५१९ °C, ​४५६६ °F)
फ्युजनको ताप	१०.७१ kJ·mol−1
Heat of vaporization	२९४.० kJ·mol−1
मोलार ताप क्षमता	२४.२०० J·mol−1·K−1
आणविक गुणहरू
अक्सिडेसन अवस्थाहरू	३, २, १ ​amphoteric oxide
इलेक्ट्रो निगेटिभिटी	Pauling scale: १.६१
Ionization energies
आणविक अर्धव्यास	empirical: १४३ pm
कोभ्यालेन्ट अर्धव्यास	१२१±४ pm
भ्यान डर वाल अर्धव्यास	१८४ pm
विविध
क्रिस्टल बनावट	​face-centered cubic (fcc)
Speed of sound thin rod, at r.t.	(rolled) ५,००० m·s−1
थर्मल कन्डक्टिभिटी	२३७ W·m−1·K−1
Magnetic ordering	paramagnetic
Young's modulus	७० GPa
Shear modulus	२६ GPa
Bulk modulus	७६ GPa
Poisson ratio	०.३५
Mohs hardness	२.७५
Vickers hardness	१६७ MPa
Brinell hardness	२४५ MPa
CAS Registry Number	७४२९-९०-५
Most stable isotopes
iso NA half-life DM DE (MeV) DP २७Al १००% २७Al is stable with १४ neutrons

'एल्युमिनियम' (हलुङ्गो) एक हलुको र चम्किलो धातु हो। यसलाई Al ले जनाइन्छ। यसलाई विभिन्न भाडावर्तन र हवाईजहाज लगायतका सवारीसाधनका पाटपुर्जा निर्माण गर्न उपयोगमा ल्याइन्छ।

प्राकृतिक उपलब्धता

पृथ्वी

समग्रमा, पृथ्वीको १ ।५९% द्रव्यमान एल्युमिनियमको छ (द्रव्यमानको हिसाबद्वारा प्रचुर मात्रामा सातौं) हो।

प्रयोग

एल्युमिनियम को प्रमुख उपयोगहरू निम्न छन् :

• यातायात (अटोमोबाइल, विमान, ट्रक, रेल कार, समुद्री जहाज, साइकल, अन्तरिक्ष यान, आदि)। एल्युमिनियमको कम घनत्वको कारण प्रयोग गरिन्छ;
• प्याकेजिङ (क्यान, पन्नी, फ्रेम, आदि)। एल्युमिनियम प्रयोग गरिन्छ किनभने यो विषाक्त रहित  र स्प्लिन्टर-प्रूफ हुन्छ;
• भवन र निर्माण (झ्याल्, ढोका, साइडिंग, भवन तार, म्यान, छत, आदि)। स्टील भन्दा सस्तो भएकोले, हल्कापन, खिया प्रतिरोध, वा इन्जिनियरिङ कार्यहरूमा महत्त्वपूर्ण हुँदा एल्युमिनियम प्रयोग गरिन्छ;
• बिजुली-सम्बन्धित प्रयोग (कंडक्टर मिश्र धातु, मोटरहरू, र जेनेरेटरहरू, ट्रान्सफर्मरहरू, क्यापेसिटरहरू, आदि)। एल्युमिनियम प्रयोग गरिन्छ किनभने यो तुलनात्मक रूपमा सस्तो, अत्यधिक प्रवाहकीय, पर्याप्त मेकानिकल बल र कम घनत्व छ, र क्षरण प्रतिरोध गर्दछ;
• खाना पकाउने भाँडादेखि फर्निचरसम्मका घरायसी वस्तुहरू। कम घनत्व, राम्रो टिकाउ, निर्माण गर्न सजिलो, र स्थायित्व एल्युमिनियम उपयोग को मुख्य कारक हो;
• मेसिनरी र उपकरण (प्रशोधन उपकरण, पाइप, उपकरण)। एल्युमिनियम यसको खिया प्रतिरोध, गैर-पाइरोफोरिसिटी, र मेकानिकल बलको कारण प्रयोग गरिन्छ।

रसायनिक तत्व

यो पनि हेर्नुहोस्

• रसायन शास्त्र
• भौतिक शास्त्र
• जीव शास्त्र

Bibliography

• Davis, J. R. (१९९९), Corrosion of Aluminum and Aluminum Alloys (अङ्ग्रेजीमा), ASM International, आइएसबिएन 978-1-61503-238-9।