न्यायसूत्र

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
पुरातन न्यायसूत्रका अनुसार ज्ञानलाई सुधार्ने उपाय।

न्यायसूत्रहरू अक्षपद गौतम रचिएको एक प्राचीन भारतीय संस्कृत पाठ हो, र हिन्दु दर्शनको न्याय स्कूलको आधारभूत पाठ हो।[१][२] मिति जब पाठ रचना गरिएको थियो, र यसको लेखकको जीवनी अज्ञात छ, तर ६औँ शताब्दी ईसा पूर्व र दोस्रो शताब्दी ईस्वी बीचमा विभिन्न अनुमान गरिएको छ।[३][४] पाठ एक भन्दा बढी लेखक द्वारा रचना गरिएको हुन सक्छ, समय को अवधि मा।[३]

न्याय सूत्रहरू एक हिन्दु पाठ हो,[६] ज्ञान र तर्कमा ध्यान केन्द्रित गर्नका लागि, र वैदिक अनुष्ठानहरूको कुनै उल्लेख नगरी।[७] पहिलो पुस्तकलाई सोह्र वर्गको ज्ञानको सामान्य परिचय र विषयवस्तुको तालिकाको रूपमा संरचित गरिएको छ।[८] पुस्तक दुईमा प्रमण (ज्ञानशास्त्र), पुस्तक तेस्रोमा प्रमेय वा ज्ञानका वस्तुहरूका बारेमा छ, र बाँकी पुस्तकहरूमा पाठमा ज्ञानको प्रकृतिबारे चर्चा गरिएको छ।[८] यसले वैधता र सत्यको अनुभवजन्य सिद्धान्तको न्याय परम्पराको लागि आधारशिला स्थापित गर्‍यो, अन्तर्ज्ञान वा धर्मशास्त्रीय अधिकारको लागि अनालोचनात्मक अपीलको विरोध गर्दै।[९]

न्याय-सूत्रको श्रेय गौतमलाई दिइएको छ, जो कम्तिमा प्रमुख लेखक थिएँ।[१०] कार्ल पोटरका अनुसार, यो नाम एक धेरै सामान्य भारतीय नाम भएको छ, र लेखकलाई सम्मानपूर्वक गोतमा, दिर्घतापस र अक्सपाद गौतम पनि भनिन्छ।[१०] गौतम वा कुन शताब्दीमा बसेका थिएँ भन्ने बारेमा कमै थाहा छ।[१०] केही विद्वानहरूले यस सिद्धान्तको पक्षमा छन् कि क्रिप्टिक पाठ न्याय-सूत्रहरू समयसँगै धेरै लेखकहरूद्वारा विस्तार गरिएको थियो,[१०] ईसापूर्व मध्य-पहिलो सहस्राब्दीको सबैभन्दा प्रारम्भिक तह जुन गौतमद्वारा रचना गरिएको थियो। प्रारम्भिक तह पाठको पुस्तक 1 र 5 हुन सक्छ, जबकि पुस्तक 3 र 4 अन्तिम थपिएको हुन सक्छ, तर यो निश्चित छैन।

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. ↑ Klaus K Klostermaier (1998), A concise encyclopedia of Hinduism, Oneworld, आइएसबिएन ९७८-१८५१६८१७५४, page 129
  2. ↑ Jeaneane Fowler (2002), Perspectives of Reality: An Introduction to the Philosophy of Hinduism, Sussex Academic Press, आइएसबिएन ९७८-१८९८७२३९४३, pages vii, 33, 129
  3. ↑ ३.० ३.१ Jeaneane Fowler (2002), Perspectives of Reality: An Introduction to the Philosophy of Hinduism, Sussex Academic Press, आइएसबिएन ९७८-१८९८७२३९४३, page 129
  4. ↑ B. K. Matilal "Perception. An Essay on Classical Indian Theories of Knowledge" (Oxford University Press, 1986), p. xiv.
  5. ↑ Francis X Clooney (2001), Hindu God, Christian God: How Reason Helps Break Down the Boundaries between Religions, Oxford University Press, आइएसबिएन ९७८-०१९९७३८७२४, page 18
  6. ↑ Francis Clooney states, "Nyaya is the traditional school of Hindu logic. In the early centuries BCE the Nyaya logicians undertook the project of describing the world in a coherent rational fashion and without reliance on revelation or a commitment to any particular deity. Nyaya's primary text, the Nyaya Sutras of Gautama, can be read as a neutral analysis neither favoring nor opposing the idea of God".[५]
  7. ↑ Jeaneane Fowler (2002), Perspectives of Reality: An Introduction to the Philosophy of Hinduism, Sussex Academic Press, आइएसबिएन ९७८-१८९८७२३९४३, page 129; Quote: "In focusing on knowledge and logic, Gautama's Sutras made no mention of Vedic ritual".
  8. ↑ ८.० ८.१ Jeaneane Fowler (2002), Perspectives of Reality: An Introduction to the Philosophy of Hinduism, Sussex Academic Press, आइएसबिएन ९७८-१८९८७२३९४३ISBN 978-1898723943, page 129
  9. ↑ Karl Potter (2004), The Encyclopedia of Indian Philosophies: Indian metaphysics and epistemology, Volume 2, Motilal Banarsidass, आइएसबिएन ९७८-८१२०८०३०९१, pages 3, 1–12
  10. ↑ १०.० १०.१ १०.२ १०.३ Jeaneane Fowler (2002), Perspectives of Reality: An Introduction to the Philosophy of Hinduism, Sussex Academic Press, आइएसबिएन ९७८-१८९८७२३९४३ISBN 978-1898723943, page 129 
"https://ne.wikipedia.org/w/index.php?title=न्यायसूत्र&oldid=1146532" बाट अनुप्रेषित