गृह मन्त्रालय (भारत)

गृह मन्त्रालय

भारत सरकारको शाखा
गृह मन्त्रालय
गृह मन्त्रालयको भवन
मन्त्रालय विवरण
गठन	१५ अगस्ट १९४७ (१९४७-०८-15)
अधिकार क्षेत्र	भारत सरकार
प्रधान कार्यालय	सचिवालय भवन, नयाँ दिल्ली २८°३६′५०″उ॰ ७७°१२′३२″पू॰
वार्षिक बजेट	₹२०२,८६८.७० करोड (युएस$२८ बिलियन) (२०२४–२५)
मन्त्री	अमित शाह, गृहमन्त्री
वेबसाइट	mha.gov.in

गृह मन्त्रालय, वा केवल गृह, भारत सरकारको एक मन्त्रालय हो। यो मुख्यतया आन्तरिक सुरक्षा र घरेलु नीतिको रखरखावको लागि जिम्मेवार छ। यसको नेतृत्व गृहमन्त्रीले गरेका छन्।

गृह मन्त्रालय पनि भारतीय पुलिस सेवा, दिल्ली, अण्डमान र निकोबार टापु प्रहरी सेवा र दिल्ली, अण्डमान, निकोबार टापुहरू, लक्षदीप, दादरा नगर हवेली र दमन दिउ प्रशासनिक सेवाका लागि क्याडर नियन्त्रण गर्ने अधिकार हो। मन्त्रालयको प्रहरी-१ डिभिजन भारतीय प्रहरी सेवाको सन्दर्भमा क्याडर नियन्त्रण गर्ने अधिकार हो; जबकि, केन्द्र शासित प्रदेश डिभिजन दिल्ली, अण्डमान र निकोबार टापु प्रहरी सेवाको लागि प्रशासनिक विभाजन हो।

वरिष्ठ अधिकारीहरू

गृहसचिव र अन्य वरिष्ठ अधिकारीहरू

गृहसचिव गृह मन्त्रालयको प्रशासनिक प्रमुख हुन्। यो पद भारत सरकारका सचिव स्तरका एक वरिष्ठ आईएएस अधिकारीद्वारा आयोजित गरिन्छ। वर्तमान गृह सचिव अजय कुमार भल्ला, आईएएस र सचिव चन्दु बुरुसु, आईएएस छन्। सबै केन्द्रीय सशस्त्र प्रहरी बलहरू जस्तै सीआरपीएफ, सीआईएसएफ, बीएसएफ आदि र केन्द्र शासित प्रदेश पुलिस बलहरू केन्द्रीय गृह मन्त्रालयको नियन्त्रणमा छन्। केन्द्रीय गृह सचिव नीति निर्माण आदि जस्ता सबै मामिलाहरूमा केन्द्रीय गृहमन्त्रीको मुख्य सल्लाहकार हुन्। केन्द्रीय गृह सचिव को पद एक राज्य को मुख्य सचिव को बराबर छ। केन्द्रीय गृह सचिवले सातौँ केन्द्रीय वेतन आयोगको तलब स्तर १७ मा तलब प्राप्त गर्दछन् अर्थात् २,२५,००० भारु र प्रति महिना लागु हुने अन्य भत्ताहरू जुन मुख्य सचिवको तलब बराबर हो।