पश्चिमी चालुक्य साम्राज्य

पश्चिमी चालुक्य साम्राज्य
सन् ९७५–११८४
वस्तु-स्थिति	साम्राज्य
राजधानी	गुलबर्ग जिल्ला
आम भाषाहरू	कन्नड भाषा संस्कृत
धर्म	हिन्दु धर्म जैन धर्म
सरकार	राजतन्त्र
इतिहास
• स्थापित	सन् ९७५
• विस्थापित	११८४
पूर्ववर्ती उत्तरवर्ती राष्ट्रकुट वंश होयसल वंश काकतीय वंश सेवुण यादव वंश

पश्चिमी चालुक्य साम्राज्यले १०औँ र १२औँ शताब्दीको बीचमा पश्चिमी डेक्कन, दक्षिण भारतको अधिकांश भागमा शासन गरेको थियो। यस कन्नडिगा राजवंशलाई कहिलेकाहीँ कर्नाटक राज्यको आधुनिक बिदार जिल्लाको बसवकल्याण, कल्याणीमा यसको शाही राजधानी पछि कल्याणी चालुक्य भनिन्छ।

इतिहास

एक शताब्दी भन्दा बढीको लागि, दक्षिणी भारतका दुई साम्राज्यहरू, पश्चिमी चालुक्यहरू र तन्जोरको चोल राजवंशले भेंगीको उर्वर क्षेत्रलाई नियन्त्रण गर्न धेरै भीषण युद्धहरू लडे। यी द्वन्द्वहरूका क्रममा भेंगीका पूर्वी चालुक्यहरू, पश्चिमी चालुक्यहरूका टाढाका भतिजाहरू तर विवाहद्वारा चोलहरूसँग सम्बन्धित भएकाले स्थितिलाई थप जटिल बनायो। विक्रमादित्य छैटौंको शासनकालमा, ११औँ शताब्दीको उत्तरार्ध र १२औँ शताब्दीको प्रारम्भमा, पश्चिमी चालुक्यहरूले चोलहरूसँग दृढतापूर्वक विवाद गरे र उत्तरमा नर्मदा नदी र दक्षिणमा कावेरी नदीको बीचमा डेक्कनको अधिकांश भागमा फैलिएको शिखर शासक इलाकामा पुगेका थिए।

संस्कृति

पश्चिमी चालुक्यहरूले एक वास्तुकला शैलीको विकास गरे जुन आज संक्रमणकालीन शैलीको रूपमा चिनिन्छ, प्रारम्भिक चालुक्य वंश र पछिको होसला साम्राज्यको शैली बीचको वास्तुशिल्प सम्बन्ध गर्छ। यसका अधिकांश स्मारकहरू मध्य कर्नाटकको तुङ्गभद्रा नदीको सिमानामा रहेका जिल्लाहरूमा छन्। प्रसिद्ध उदाहरणहरू लक्कुंडीको काशिविश्वेश्वर मन्दिर, कुरुवट्टीको मल्लिकार्जुन मन्दिर, बगालीको कलेश्वर मन्दिर र इटगीको महादेव मन्दिर हुन्। यो दक्षिणी भारतमा ललित कलाको विकासको एक महत्त्वपूर्ण अवधि थियो, विशेष गरी साहित्यमा किनभने पश्चिमी चालुक्य राजाहरूले आफ्नो मातृभाषा कन्नड र संस्कृतमा लेखकहरूलाई प्रोत्साहन दिए।