संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय (नेपाल)

मुख्य लेख: संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्री

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय

निकाय विवरण
गठन	सन् १९७८
अधिकार क्षेत्र	नेपाल
प्रधान कार्यालय	सिंहदरबार, काठमाडौँ
मन्त्री	सुदन किराँती
निकाय कार्यकारीहरू	यादव प्रसाद कोइराला, सचिव टोकराज पाण्डे, सहसचिव
वेबसाइट	tourism.gov.np

संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय नेपाल सरकारको पर्यटन, संस्कृति तथा नागरिक उड्डयन सम्बन्धी कार्यहरू गर्ने सर्वोच्च निकाय हो। विभिन्न समयमा विभिन्न मन्त्रालय अन्तर्गत रहेका विभागहरूलाई मिलाएर वि.सं. २०५७ देखि यो मन्त्रालय अस्तित्वमा आएको हो। नेपालमा पर्यटन उद्योगको विकासमा नेतृत्व गर्नु, सांस्कृतिक धरोहरहरूको संरक्षण र प्रचारप्रसार गर्नु तथा हवाई सेवाको प्रवर्द्धन गर्नु यसको प्रमुख कार्यहरू हुन्।

इतिहास

वि.सं. २०१६ सालमा तत्कालिन अधिराजकुमार हिमालय विक्रम शाहको अध्यक्षतामा पर्यटन बोर्डको स्थापना गरिएको थियो। त्यसपछि वि.सं. २०१८ सालमा तत्कालिन श्री ५ को सरकारले निर्माण तथा यातायात मन्त्रालय अन्तर्गत पर्यटन विभागको स्थापना गरेको थियो। पर्यटन क्षेत्रको नियोजित तथा योजनावद्ध विकास तथा प्रवर्द्धन गर्ने उद्देश्यले वि.सं. २०३४ सालमा छुट्टै मन्त्रालयको रूपमा पर्यटन मन्त्रालयको स्थापना गरियो। सुरुमा पर्यटन क्षेत्रलाई मात्र आबद्ध गरि पर्यटन मन्त्रालय नामाकरण गरिएकोमा सन् १९८२ मा निर्माण तथा यातायात मन्त्रालय अन्तर्गतको हवाई विभागलाई समेत गाभेर यसलाई पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय नामाकरण गरिएको थियो। यसका साथै नेपाल सरकार मन्त्रिपरिषद्को वि.सं. २०५७ बैसाख ६ को निर्णयबाट युवा खेलकुद तथा संस्कृति मन्त्रालय विघटन गरेर संस्कृतिको कार्य समेत यस मन्त्रालयमा थपर यसलाई संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालय बनाइएको हो।

मन्त्रालय अन्तर्गतका निकायहरू

• पुरातत्व विभाग (नेपाल)
• नेपाल प्रतिलिपी अधिकार रजिष्ट्रारको कार्यालय
• नेपाल पर्यटन बोर्ड
• नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरण
• नेपाल पर्यटन तथा होटल व्यवस्थापन प्रतिष्ठान
• लुम्बिनी विकास कोष
• पशुपति क्षेत्र विकास कोष
• बृहत्तर जनकपुर क्षेत्र विकास परिषद्
• सांस्कृतिक संस्थान
• नेपाल वायुसेवा निगम
• नेपाल राजकीय प्रज्ञा प्रतिष्ठान
• पर्वतीय प्रशिक्षण प्रतिष्ठान विकास समिति
• बौद्ध दर्शन प्रवर्द्धन तथा गुम्बा विकास समिति