सिकन्दर महान

अलेक्जेन्डर द ग्रेट
बासिलेउस
एक दार्शनिकसँग कुरा गर्दै, अलेक्जेन्डर द ग्रेट
मेसोडोनका राजा
शासनकाल	ईसापूर्व ३३६–३२३
पूर्वाधिकारी	फिलिप द्वितीय
उत्तराधिकारी	अलेक्जेन्डर चौथा मेसोडोन का फिलिप तृतीय
मिश्र का फरोह
शासनकाल	ईसापूर्व ३३२-३२३
पूर्वाधिकारी	डरियस तृतीय
उत्तराधिकारी	अलेक्जेन्डर चौथा फिलिप तृतीय
पर्सिया का राजा
शासनकाल	ईसापूर्व ३३० - ३२३
पूर्वाधिकारी	डरियास तृतीय
उत्तराधिकारी	अलेक्जेन्डर चौथा फिलिप तृतीय
जन्म	२० वा २१ जुलाई ई.स. ३५६ पेला, मेसोडोन
मृत्यु	१० वा ११ जुन ई.स. ३२३ बेबिलन
जीवनसाथी	रोक्ज्यान स्ट्याटेरा द्वितीय प्यारीसेट
सन्तान	अलेक्जेन्डर चौथा
नाम अलेक्जेन्डर तृतीय
युनानी	Μέγας Ἀλέξανδρος (Mégas Aléxandros, Great Alexander) Ἀλέξανδρος ὁ Μέγας (Aléxandros ho Mégas, Alexander the Great)
वंश	अरगियड वंश
बाबु	फिलिप द्वितीय
आमा	एपिरस कि ओलम्पियास
धर्म	ग्रिक बहुदेवता

एलेक्ज़ेन्डर तृतीय (प्राचीन यूनानी: Ἀλέξανδρος, रोमनकृत: Alexandros; 20/21 जुलाई 356 ईसा पूर्व – 10/11 जून 323 ईसा पूर्व), जसलाई सामान्यत: सिकन्दर महानका नामले चिनिन्छ, प्राचीन यूनानी राज्य मेसेडनका राजा थिए। उनले 336 ईसा पूर्वमा आफ्नो पिता फिलिप द्वितीय को निधन पछि 20 वर्षको उमेरमा सिंहासन सम्हाले र आफ्नो शासनको अधिकांश समय पश्चिमी एसिया, मध्य एसिया, दक्षिण एसियाको केही भाग र मिस्रमा लामो सैनिक अभियान चलाए। 30 वर्षको उमेरसम्ममा, उनले ग्रीसदेखि उत्तर पश्चिमी भारतसम्म फैलिएको इतिहासका सबैभन्दा ठूलो साम्राज्यहरूमध्ये एक स्थापना गरेका थिए। उनी युद्धमा कहिल्यै पराजित भएनन् र इतिहासका सबैभन्दा महान र सफल सैन्य कमाण्डरहरूमध्ये एक मानिन्छन्।

16 वर्षको उमेरसम्म सिकन्दरलाई अरस्तूले शिक्षा दिएका थिए। 335 ईसा पूर्वमा, मकदूनियाका राजा बनेको केहि समयपछि नै, उनले बाल्कनमा अभियान चलाए र थ्रास र इलिरीयाका केही भागहरूमा पुनः नियन्त्रण स्थापना गरे, त्यसपछि थेब्स सहरतिर अघि बढे, जुन पछि युद्धमा नष्ट भयो। त्यसपछि उनले कोरिन्थको लीगको नेतृत्व गरे र आफ्नो पिताले कल्पना गरेको सर्व-हेलेनिक परियोजना सुरु गर्न आफ्नो अधिकार प्रयोग गरे, सबै यूनानीहरूको नेता भई फारसको विजयको लागि अभियान सुरु गरे।

334 ईसा पूर्वमा, उनले हख़ामनी फारसी साम्राज्यमा आक्रमण गरे र 10 वर्षसम्म चल्ने अभियानहरूको श्रृंखला सुरु गरे। एशिया माइनरको विजय पछि, सिकन्दरले इस्सस र गौगामेलाका निर्णायक लडाईहरूमा हख़ामनी फारसको शक्ति तोडे; त्यसपछि उनले दारा तृतीयलाई हटाए र पुरै हख़ामनी साम्राज्यलाई जिते। फारसको पतन पछि, मेसेडनी साम्राज्यले एड्रियाटिक सागरदेखि सिंधु नदीसम्मको विशाल क्षेत्रलाई समेटेको थियो। सिकन्दरले "दुनियाँको अन्त र महान बाह्य सागर" सम्म पुग्न प्रयास गरे र 326 ईसा पूर्वमा भारतमा आक्रमण गरे, प्राचीन भारतीय राजा पोरसलाई हाइडस्पेसको लडाईमा महत्वपूर्ण विजय प्राप्त गरे। आफ्ना थकित सैनिकहरूको मागका कारण, उनी अन्ततः ब्यास नदीमा फर्के र पछि 323 ईसा पूर्वमा उनको बेबिलनमा निधन भयो , उही मेसोपोटामियाको सहर जुन उनले आफ्नो साम्राज्यको राजधानी बनाउने योजना गरेका थिए। सिकन्दरको मृत्यु पछि उनीद्वारा योजनाबद्ध धेरै सैन्य र वाणिज्यिक अभियानहरूको श्रृंखला अधूरो रह्यो, जसमा अरबको यूनानी आक्रमणबाट सुरु हुने थियो। उनको मृत्यु पछि वर्षौंसम्म, मकदूनियाई साम्राज्यमा धेरै गृहयुद्धहरू भए, जसले अन्ततः डिआडोचीका हातबाट साम्राज्यको विघटन गरायो।

उनको मृत्युले हेलेनिस्टिक कालको सुरुवात गरायो। एलेक्ज़ेन्डरको विरासतमा उनका विजय अभियानहरूका कारण सांस्कृतिक प्रसार र मिश्रण समावेश छ, जस्तै ग्रीको-बौद्ध धर्म र हेलेनिस्टिक यहूदी धर्म। उनले 20 भन्दा बढी सहरहरूको स्थापना गरे, जसमा सबैभन्दा प्रमुख मिस्रको अलेक्जेन्ड्रिया सहर थियो। यूनानी उपनिवेशहरूको स्थापना र यसको परिणामस्वरूप यूनानी संस्कृतिको प्रसारले हेलेनिस्टिक सभ्यता र प्रभावलाई भारतीय उपमहाद्वीपसम्म फैलायो। हेलेनिस्टिक कालले रोमन साम्राज्यको माध्यमबाट आधुनिक पश्चिमी संस्कृतिमा विकास गर्यो; यूनानी भाषा क्षेत्रको साझा भाषा बन्यो र पन्ध्रौं शताब्दी सम्म बीजान्टिन साम्राज्यको प्रमुख भाषा रह्यो।