भ्रष्टाचार

भ्रष्टाचार विरुद्ध संयुक्त राष्ट्र सङ्घ

सार्वजनिक जीवनमा स्वीकृत मूल्यहरूको विरुद्ध आचरणलाई भ्रष्ट आचरण अर्थात् भ्रष्टाचार मानिन्छ। साधारण जनजीवनमा यसलाई आर्थिक अपराधहरूसित जोडिन्छ।

परिभाषा

'भ्रष्ट' र 'आचार' दुई शब्दको सन्धिबाट 'भ्रष्टाचार' शब्द बनेको हो जुन शब्दले 'आचार नभएको' वा 'खस्किएको कारोवार' लाई जनाउँदछ।

नेपालमा अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले भ्रष्टाचार विरुद्ध संवैधानिक निकायको रूपमा काम गरिरहेको छ।

Corruption Perception Index (CPI)

ट्रान्सपरेन्सी इन्टरनेशलनले सार्वजनिक गरेको तथ्यांक अनुसार नेपालको सिपीआइ निम्नानुसारको रहेको छ ।

Corruption Perception Index	२०२१
जम्मा अंक	३३/१००
श्रेणी (Rank)	११७/१८०

भ्रष्टाचारका स्वरूपहरू

नेपालको सन्दर्भमा कानुनले परिभाषित गरेका भ्रष्टाचार र पहिचान नगरिएका भ्रष्टाचार

==आर्थिक विकासमा बाधा हो भ्रष्टाचार== आर्थिक विकास संवन्धित क्षेत्रका विभिन्न पक्षहरूमा हुने गुणात्मक परिवर्तन हो। आर्थिक विकासलाई सामाजिक, राजनितिक, आर्थिक, प्राविधिक, पर्यावरणीय आदि विविध पक्षहरुमा हुने विभिन्न पुर्वाधारहरुको निर्माण एवं यिनिहरुमा निरन्तर सुधारको प्रयासको समग्रताको रुपमा परिभाषित गर्न सकिन्छ । आर्थिक विकास निरन्तर चलिरहने प्रकृया हो । आर्थिक विकासको प्रक्रिया संचालन गर्दा सुरुमा कानुन, नियमावली, कार्ययोजना निर्माण कार्य सम्पन्न गर्नुपर्ने हुन्छ त्यसपछी सोही बमोजिम कार्य गर्नको लागि काम गर्ने कर्मचारी नियुक्त गरिन्छ। यदि देशमा भ्रष्टाचार व्याप्त छ भने एकातिर कानुन, नियमावली, कार्ययोजना निर्माण गर्दा नितिगत भ्रष्टाचार भएको हुन सक्छ जसले गर्दा यथार्थमा आधारित कानुन, नियमावली, कार्ययोजना बन्नुपर्नेमा कसैको निहित स्वार्थमा आधारित बनिदिन्छ भने अर्कोतिर काम गर्ने कर्मचारिहरुले आर्थिक अपचलन एवम् सामाजिक तथा नैतिक मूल्यमान्यता विरुद्ध हुने कार्य गरेका हुन सक्तछन फलस्वरूप त्यस देशमा आर्थिक बिकासका कार्यहरु प्रभावकारी एवम् पारदर्शी तवरले सम्पादन हुन सक्दैनन र त्यस्ता देशहरु भ्रष्टाचार नहुने अन्य देशभन्दा सधैं आर्थिक विकासको हिसाबले पिछडिएका देशमा गनिन बाध्या हुन्छन यसरी हामी भन्न सक्छौ भ्रष्टाचार आर्थिक विकासको महान शत्रु हो ।

देश कसरी बन्छ?

अर्थतन्त्रलाई देश बनाउने आधारसित जोडेर हेर्ने हो भने नेपालमा भ्रष्टाचारले देशको राष्ट्रिय अर्थतन्त्रलाई नराम्ररी पछाडि धकालिरहेको पाइन्छ। देश बन्नको लागि राष्ट्र र राष्ट्रिय राजनीति सक्षम हुनुपर्छ। विश्वमा आर्थिक रूपले कम विकसित देशहरूलाई हेर्दा ती देशहरूमा भ्रष्टाचार एउटा जटिल समस्याको रूपमा देखिएको छ जसलाई त्यहाँको राष्ट्रिय राजनीतिले निवारण गर्न सकिरहेको पाईंदैन। नेपालको वर्तमान अवस्था पनि यस्तै छ त्यसैले देश बनाने सवालमा भ्रष्टाचारको समस्यालाई निवारण नगरेसम्म देशको आर्थिक उन्नति गर्ने आधारहरू बलियो बन्न सक्दैन।

यो पनि हेर्नुहोस्

• पारदर्शिता
• सूचनाको अधिकार
• केन्द्रीय सतर्कता आयोग
• भ्रष्टाचार निवारण ऐन, २०५९
• अख्तियार दुरूपयोग अनुसन्धान आयोग