लोकतान्त्रिक समाजवाद
लोकतान्त्रिक समाजवाद एक वामपन्थी आर्थिक र राजनीतिक दर्शन हो जसले राजनीतिक प्रजातन्त्र र सामाजिक स्वामित्वको अर्थव्यवस्थाको कुनै रूपलाई समर्थन गर्दछ। यसले बजार समाजवादी, विकेन्द्रीकृत योजनाबद्ध, वा प्रजातान्त्रिक केन्द्रीय योजनाबद्ध समाजवादी अर्थव्यवस्था भित्र रहेर आर्थिक प्रजातन्त्र, कार्यस्थल लोकतन्त्र, र श्रमिकहरूको आत्म-व्यवस्थापनमा विशेष जोड दिन्छ।[१] प्रजातान्त्रिक समाजवादीहरूको तर्क अनुसार पूँजीवाद स्वतन्त्रता, समानता र ऐक्यबद्धताका मूल्यहरूसँग स्वाभाविक रूपमा असङ्गत छ र यी आदर्शहरू समाजवादी समाजको प्राप्तिद्वारा मात्र प्राप्त गर्न सकिन्छ। यद्यपि अधिकांश प्रजातान्त्रिक समाजवादीहरू समाजवादमा क्रमिक रूपान्तरण चाहन्छन्, जनवादी समाजवादले समाजवाद स्थापना गर्न क्रान्तिकारी वा सुधारवादी राजनीतिलाई समर्थन गर्न सक्छ। २०औँ शताब्दीको बेलामा सोभियत सङ्घ र अन्य देशहरूमा एक-दलीय राज्यतर्फको पश्चगमनको विरोध गर्ने समाजवादीहरूले प्रजातान्त्रिक समाजवादलाई लोकप्रिय बनाएका थिए।[२]
प्रजातान्त्रिक समाजवादको इतिहास १९औँ शताब्दीका युरोपका समाजवादी चिन्तकहरू र बेलायतको चार्टर आन्दोलनबाट पत्ता लगाउन सकिन्छ, जसले आफ्ना लक्ष्यहरूमा केही भिन्नता देखाए पनि उत्पादनका साधनहरूमा लोकतान्त्रिक निर्णय र सार्वजनिक स्वामित्वको साझा मागहरू साझेदारी गर्दै यसलाई उनीहरूले वकालत गरेको समाजको आधारभूत विशेषताको रूपमा हेरेका थिए।[३] उन्नाइसौँ शताब्दीको उत्तरार्धदेखि २०औँ शताब्दीको सुरुसम्म ब्रिटिस फेबियन समाज र एडुवार्ड बेर्नस्टाइनको जर्मनीमा विकासवादी समाजवादले प्रवर्धन गरेको समाजवादको क्रमिक रूपबाट प्रजातान्त्रिक समाजवाद धेरै प्रभावित भएको थियो।[४]
मार्क्सवाद–लेनिनवाद र अधिनायकवादलाई अस्वीकार गर्ने सबै प्रकारका समाजवादलाई सङ्केत गर्ने व्यापक अर्थसहित जनवादी समाजवादको प्रयोग बहुआयामिक अर्थमा गरिएको छ।[५] प्रजातान्त्रिक समाजवादको व्यापक व्याख्या मुक्तिवादी समाजवादको ऐतिहासिक समझसँग बढी मिल्दोजुल्दो छ।[६] व्यापक अर्थमा, लोकतान्त्रिक समाजवादमा सामाजिक जनवाद, उदार समाजवाद, कल्पनालोकीय समाजवाद, बजार समाजवाद, सुधारवादी समाजवाद, क्रान्तिकारी समाजवाद, राज्य समाजवाद, वाम लोकलुभावनवाद, ट्रोट्स्कीवाद, र युरो वामपन्थका अधिनायकवादी विरोधी रूपहरू समावेश छन्।[७] सङ्कीर्ण अर्थमा, प्रजातान्त्रिक समाजवादले सामाजिक लोकतन्त्रको पूँजीवाद विरोधी पक्षलाई बुझाउँछ[८], जसले कल्याणकारी राज्यभन्दा छिटो अगाडि बढ्न खोज्छ।[९]
सन्दर्भ सामग्रीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ Anderson & Herr 2007, पृष्ठ 448.
- ↑ Williams 1985, p. 289; Foley 1994, p. 23; Eatwell & Wright 1999, p. 80; Busky 2000, pp. 7–8.
- ↑ Busky 2000, p. 10.
- ↑ Bernstein 1907; Cole 1961; Steger 1997.
- ↑ Busky 2000, pp. 7–8; Prychitko 2002, p. 72.
- ↑ Draper 1966, pp. 57–84; Hain 1995; Hain 2000, p. 118.
- ↑ "Raya Dunayevskaya's Marxist Humanism and the Alternative to Capitalism", jacobin.com (en-USमा), अन्तिम पहुँच २०२४-०५-१४।
- ↑ Weber, Henri (१९७८-०८-०१), "Eurocommunism, Socialism and Democracy", New Left Review (I/110): 3–14।
- ↑ Hamilton 1989; Pierson 2005; Page 2007.
बाह्य कडीहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]

Library resources about लोकतान्त्रिक समाजवाद |
- लोकतान्त्रिक समाजवाद इन्साइक्लोपिडिया ब्रिटानिकामा