विकिपिडिया:भाषा प्रयोगमा नेपाली विकिपीडियाको धारणापत्र
नेपाली भाषा लेखनको विषयमा इन्टरनेट-शब्दकर्मीहरूको आवाज चैत्र ११ गते ललितपुरमा भएको भाषाकर्मीहरूको भेलामा नेपाली विकिपिडियाले पनि सहभागिता जनाएको थियो। त्यस भेलाले नेपाली भाषा लेखन सम्बन्धि अन्योल सम्वोधन गर्नका लागि ललितपुर घोषणापत्र, २०६८ जारी गरेको छ जसमा नेपाली विकिपिडियाले आलोचनात्मक समर्थन गरेको छ। भाषाको प्रयोगलाई यसका आधारभूत मूल्य मान्यतालाई आघात नपुर्याई सरल र सजिलो बनाउँदै लैजानुपर्छ भन्ने मान्यता नेपाली विकिपिडियाले राख्दछ। तथापी सर्वमान्य मानक तयार नहुन्जेल इतिहास देखि प्रचलनमा रहेका र जनजीभ्रोमा भिजिसकेका शब्दहरूको हिज्जे प्रचलित मान्यता अनुसार नै गर्नेछ। त्यसका लागि यो ललितपुर घोषणापत्र, २०६८लाई पनि आधार मान्न सकिनेछ।
घोषणा पछि त्यस अभियानका अभियन्ताहरूलाई नेपाली विकिपिडियाले निम्नानुसारको प्रतिकृया/पृष्ठपोषण पठाएको छ।
प्रतिकृया[सम्पादन गर्नुहोस्]
सूचना प्रवधिको बलियो माध्यम इन्टरनेटमा आधारित भएर भाषाका सामग्री पस्किनेहरूको अस्तित्त्व नेपाली भाषाका कागजी लेखकहरूले अझसम्म स्वीकारेका छैनन्। उक्त भेलामा सबैको कुरा सुनेर हाम्रो कुरा नसुन्नु यसको एउटा उदाहरण हो।
नेपाली भाषामा साधनारत लेखक हरूको जत्तिको भाषाको ज्ञान त हामीमा नहोला, स्वीकार्छौं तर हामीलाई पनि तपाइँलाई जत्तिकै भाषाको माया छ त्यसैले हामी तपाइँहरूको यो आन्दोलनमा साथ दिँदैछौं।
हामी खुलापनमा विश्वास गर्छौं। खुला स्रोत, खुला सामग्री, खुला लेखन। यस्तो लेखन जुन सबैले आफ्नो भाषामा निःशुल्क पढ्न पाउन्। त्यसो भन्दैमा मनपरी गर्ने भन्ने होइन। श्रवण मुकारुङले भेलामा उल्लेख गर्नुभएजस्तै ‘माछोसरी’ स्वच्छन्द विचरण गर्नसक्ने भाषा सबैलाई सजिलो हुन्छ भन्नेमा हामी पनि विश्वस्त छौं। यस कार्यका लागि हामी स्वयंसेवी ढंगले लागेका छौं।
नेपाली विकिपिडिया खुला विश्वकोष हो जोसुकैले लेख्न र सम्पादन गर्नसक्छन्। त्यसैले यसमा हिज्जे सम्बन्धि बग्रेल्ती गल्तिहरू छन्। यसका प्रवन्धकहरूले सच्याउनुपर्छ र सच्याइरहेका पनि छन्। प्रवन्धकहरू भाषाकर्मी भन्दा बढी प्रविधिकर्मी भएकोले तपाइँहरूको जस्तो उत्कृष्ट नभएको हुनसक्छ। कतिपय परिक्षणहरूमा मेशिनले अनुवाद गरेका सामग्रीहरू पनि प्रयोग हुन्छन्। त्यसलाई मानिसले सम्पादन गर्नुपर्ने हुन्छ।
आफू संलग्न नहुने, गर्नेलाई गाली मात्र गर्ने प्रबृत्तिमा परिवर्तन ल्याउनुपर्यो। यदि ‘छोइछिटो’ लाग्दैन भने विकिपिडिया, ब्लग जस्ता अनलाइनमा सामग्री पस्किने हामीहरू तपाइँहरूसँग हातेमालो गर्न तयार छौं ।
सहभागी हुनुहोस्, छलफलमा सरिक गराउनुहोस्, अनि हामी सबै मिलेर सुध्रिन र सुधार्न मौका दिनुहोस्।
प्राध्यापक अभि सुवेदीले स्पेलर (कम्प्युटरमा आधारित हिज्जे सम्पादक प्रोग्राम भन्नुभएको होला)को विषयमा कुरा उठाउनुभयो तर वहाँले गाली गरेको हो अथवा वहाँ तर्सेको वा त्यस अभियानमा भाषाकर्मीहरू पनि सहभागी हुन औंल्याउनुभएको हो प्रष्ट भएन।
गुगलले नेपाली अनुवादक बनाउने तयारी गर्दैछ। नेपाली विकिपिडिया पनि यस कार्यमा प्रत्यक्ष/परोक्ष सहभागी हुँदैछ। भाषाकर्मीहरूको पनि यसमा सहभागीता हुनसके उत्कृष्ट अनुवादक मेशिन बन्न सक्ला। हाम्रो विचारमा तर्सेर अथवा छोइछिटो गरेर समाधान हुँदैन। काम गर्न दिनुपर्छ र सहयोग गर्नुपर्छ।
अन्त्यमा भाषाको प्रयोगका लागि नेपाली भाषाका जानकारहरूले सुरू गरेको यो ब्लग सर्वपक्षीय छलफलका लागि खुला रहने आश गर्दछौं अनि यसले आफ्नो लक्ष्यप्राप्ति गरोस् भन्ने शुभकामना व्यक्त गर्दछौं। धन्यवाद।
नेपाली विकिपिडियाको तर्फबाट
गणेश पौडेल- प्रवन्धक, प्रशासक (नेपाली विकिपिडिया)