विकिपिडिया:भिडियोविकी/क्षयरोग
| भिडियोविकी/क्षयरोग (ट्यूटोरियल) | |
|---|---|
| चित्र:En.Video-क्षयरोग.webm | |
| विकिमिडिया कमन्सको लिङ्क | |
| भिडियो निर्माण गर्ने चरण | |
| चरण १ | पूर्वावलोकन हेर्नुहोस् (१० सेकेन्ड) |
| चरण २ | कमन्समा अपलोड गर्नुहोस् (१० मिनेट) |
अभिभूत
[सम्पादन गर्नुहोस्]क्षयरोग (वा टिबी ) एक संक्रामक रोग हो, सामान्यतया माइकोब्याक्टेरियम ट्युबरकुलोसिस ब्याक्टेरिया द्वारा हुन्छ। [१] टिबीले सामान्यतया फोक्सोलाई असर गर्छ,[१] तर शरीरका अन्य भागहरूमा पनि असर गर्न सक्छ।
लक्षणहरू
[सम्पादन गर्नुहोस्]क्षयरोगबाट प्रभावित अधिकांश मानिसहरूमा लक्षणहरू हुँदैनन्, र रोग सक्रिय हुँदैन। यसलाई अव्यक्त क्षयरोग भनिन्छ।[१] यद्यपि, लगभग १०% सुप्त संक्रमणहरू सक्रिय रोगमा जान्छ, जसलाई उपचार नगरी छोडियो भने, आधा प्रभावितहरूको मृत्यु हुन्छ।
क्रोनिक खोकी
[सम्पादन गर्नुहोस्]सक्रिय क्षयरोगका सामान्य लक्षणहरू क्रोनिक हुन्, रगतमा थुक हुने, र ज्वरो आउने, राति उज्यालो हुने र तौल घट्ने।[१]
वजन घट्नु
[सम्पादन गर्नुहोस्]टिबीको अन्तिम लक्षण वजन घट्नु यति स्पष्ट थियो कि यसको ऐतिहासिक नाम नै वजन उपभोग भएको थियो । [२]
अन्य संक्रमण
[सम्पादन गर्नुहोस्]अन्य अंगहरूको संक्रमणले कमजोरी, राती पसिना, र लिम्फ नोडहरू सुन्निने जस्ता लक्षणहरूको विस्तृत श्रृंखला निम्त्याउन सक्छ। [३]
कारण
[सम्पादन गर्नुहोस्]फोक्सोमा सक्रिय टिबी धेरै संक्रामक हुन्छ । वास्तवमा, यो यति संक्रामक हुन्छ कि एक व्यक्तिले यसलाई हावा मार्फत खोक्दा, थुक्ने, बोल्ने वा हाछ्युँ गर्ने जस्ता साधारण चीजबाट फैलाउन सक्छ । [१][४]
सक्रिय संक्रमण
[सम्पादन गर्नुहोस्]यसको सक्रिय संक्रमण एचआईभी वा एडीएस भएका व्यक्तिहरूलाई, इम्युनो कम्प्रोमाइज भएकाहरूलाई र धुम्रपान गर्नेहरूलाई बढी हुन्छ।
अव्यक्त टिभी
[सम्पादन गर्नुहोस्]अर्कोतर्फ, सुप्त क्षयरोग भएका मानिसहरूमा यो रोग सर्दैन।
निदान
[सम्पादन गर्नुहोस्]सक्रिय टिबीको निदान एक्स-रे, साथै सूक्ष्म जाँच प्रणाली तथा शरीर तरल पदार्थ जाँचमा आधारित हुन्छ ।
सुप्त टिभीको निदान
[सम्पादन गर्नुहोस्]सुप्त टिभीको निदान ट्युबरकुलिन छाला परीक्षण (जसलाई मोन्टौक्स छाला परीक्षण पनि भनिन्छ), वा रक्त परीक्षण प्रयोग गरी गरिन्छ। [५]
रोकथाम
[सम्पादन गर्नुहोस्]क्षयरोगको रोकथाममा उच्च जोखिममा भएका व्यक्तिहरूको परीक्षण, केसहरूको प्रारम्भिक पहिचान र त्यसको उपचार गर्न सकिन्छ । सक्रिय क्षयरोग भएका व्यक्तिहरूको घरपरिवार, कार्यस्थल र सामाजिक सम्पर्कमा समावेश हुने व्यक्तिहरू क्षयरोग उच्च जोखिममा रहेका हुन्छन ।[६][७][८][८]
उपचार
[सम्पादन गर्नुहोस्]उपचारको लागि लामो समयसम्म धेरै एन्टिबायोटिकको प्रयोग आवश्यक हुन्छ ।[१] एन्टिबायोटिक प्रतिरोधले क्षयरोगको उपचार गर्न कठिन बनाउँदै जान्छ , धेरै औषधि-प्रतिरोधी क्षयरोग (एमडीआर-टीबी भनिन्छ), र व्यापक रूपमा औषधि प्रतिरोधी क्षयरोग (एक्सडीआर-टीबी भनिन्छ)। [१]
References
[सम्पादन गर्नुहोस्]- ↑ १.० १.१ १.२ १.३ १.४ १.५ १.६ "Tuberculosis Fact sheet N°104", WHO, अक्टोबर २०१५, मूलबाट २३ अगस्ट २०१२-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ फेब्रुअरी २०१६।
- ↑ The Chambers Dictionary., New Delhi: Allied Chambers India Ltd., १९९८, पृ: ३५२, आइएसबिएन 978-81-86062-25-8, मूलबाट ६ सेप्टेम्बर २०१५-मा सङ्ग्रहित।
- ↑ Mandell, Gerald L. (२०१०), Gerald L. Mandell; Raphael Dolin; Robert Gordon Douglas, सम्पादकहरू, Mandell, Douglas, and Bennett's principles and practice of infectious diseases (7th संस्करण), Philadelphia, PA: Churchill Livingstone/Elsevier, पृ: Chapter २५०, आइएसबिएन 978-0-443-06839-3।
- ↑ "Basic TB Facts", CDC, मार्च १३, २०१२, मूलबाट ६ फेब्रुअरी २०१६-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ११ फेब्रुअरी २०१६।
- ↑ Konstantinos A (२०१०), "Testing for tuberculosis", Australian Prescriber 33 (1): 12–18, डिओआई:10.18773/austprescr.2010.005, मूलबाट ४ अगस्ट २०१०-मा सङ्ग्रहित।
- ↑ "Tuberculosis vaccines and prevention of infection", Microbiology and Molecular Biology Reviews 78 (4): 650–71, डिसेम्बर २०१४, डिओआई:10.1128/MMBR.00021-14, पिएमआइडी 25428938, पिएमसी 4248657।
- ↑ Harris, Randall E. (२०१३), Epidemiology of chronic disease: global perspectives, Burlington, MA: Jones & Bartlett Learning, पृ: ६८२, आइएसबिएन 978-0-7637-8047-0।
- ↑ ८.० ८.१ Organization, World Health (२००८), Implementing the WHO Stop TB Strategy: a handbook for national TB control programmes, Geneva: World Health Organization, पृ: १७९, आइएसबिएन 978-92-4-154667-6।