साक्षरता

साक्षरता भन्नाले अक्षर चिनेको वा जानेको, लिपि चिनेको वा अलिअलि लेखपढ गर्न सक्ने वा अल्पशिक्षितलाई जनाउँदछ।^[१] व्यापक अर्थमा भन्नु पर्दा साक्षरता भन्नाले साक्षरताले प्रयोगको कुनै विशिष्ट सन्दर्भमा लिखित रूपमा विचारहरू बुझ्ने वा व्यक्त गर्ने उद्देश्यका साथ "पढ्न र लेख्न जानेको" भन्ने बुझिन्छ।^[२]^[३] अर्को शब्दमा भन्ने हो भने, साक्षर समाजका मानिसहरूसँग लेखन उत्पादन र उपभोगका लागि धेरै अभ्यासहरू छन्।^[४] यस दृष्टिकोणमा, पढ्नु भनेको सधैँ कुनै न कुनै उद्देश्यका लागि केही न केही पढ्नु हो; लेखन भनेको जहिले पनि कुनै विशेष उद्देश्यको लागि कसैको लागि केहि लेख्नु हो।^[५] पढ्ने र लेख्ने बारेमा रहेको विश्वासले समाज र व्यक्तिको लागि यसको मूल्यले जीवनकालमा साक्षरतालाई अभिवृद्धि गर्दछ भने यसले सिकाइने कुरा र अभ्यास गर्ने तरिकाहरूलाई सधैँ प्रभाव पार्दछ। ^[६]नेपालको साक्षरता दर ६७.९१% रहेको छ।^[७]

केही अनुसन्धाताहरूले "साक्षरता" को अवधारणामा चासोको इतिहासलाई दुई अवधिहरूमा विभाजित गर्न सकिन्छ भनेर सुझाव दिएका छन्। पहिलो, सन् १९५० अघिको समय हो, जब साक्षरतालाई वर्णानुक्रमीय साक्षरता (शब्द र अक्षर पहिचान) को रूपमा मात्र बुझिन्थ्यो।^[८] दोस्रो, सन् १९५० पछिको समय हो, जब साक्षरतालाई बिस्तारै व्यापक अवधारणा र प्रक्रियाको रूपमा लिन थालियो, जसमा पठन र लेखनको सामाजिक र सांस्कृतिक पक्षहरू र कार्यात्मक साक्षरता समावेश छ। ^[९]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

↑ नेपाली बृहत शब्दकोस, नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान, २०७१/७२, आइएसबिएन 978-99933-71-10-6।
↑ Street, Brian (२००१), "Introduction", Literacy and Development: Ethnographic Perspectives, लन्डन: रुटलेज, पृ: 11।
↑ Rowsell, Jennifer; Pahl, Kate (२०२०), The Routledge Handbook of Literacy Studies, आइएसबिएन 9780367501723।
↑ Calvet, Louis-Jean (१९९९), Towards an Ecology of World Languages, Cambridge: Polity, आइएसबिएन 0-7456-2956-3।
↑ Lankshear, Colin; Knobel, Michelle (२००७), "Sampling the 'New' in New Literacies", A New Literacies Sampler, न्युयोर्क: Peter Lang, पृ: 2, आइएसबिएन 978-0-8204-9523-1।
↑ Lindquist, Julie (२०१५), "Literacy", Keywords in Writing Studies, लोगन: Utah State UP, पृ: 99–102।
↑ "नेपालले साक्षरताका क्षेत्रमा हासिल गरेको अलौकिक सफलता !", एडु खबर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २३ भदौ २०७९।
↑ Gee, J. (1991), Socio-Cultural Approaches to Literacy (Literacies). Annual Review of Applied Linguistics 12, पृ: 31–48, डिओआई:10.1017/S0267190500002130।
↑ Réka, Vágvölgyi; Bergström, Aleksandar; Bulajić, Maria Klatte;Falk, Huettig (मे २०१९), "Understanding functional illiteracy from a policy, adult education, and cognition point of view: Towards a joint referent framework, researchgate.net", पृ: १११।
↑ "Adult literacy rates, 2015 or most recent observation", Our World in Data, अन्तिम पहुँच १५ फेब्रुअरी २०२०।

[1] नेपाली बृहत शब्दकोस, नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठान, २०७१/७२, आइएसबिएन 978-99933-71-10-6।

[2] Street, Brian (२००१), "Introduction", Literacy and Development: Ethnographic Perspectives, लन्डन: रुटलेज, पृ: 11।

[3] Rowsell, Jennifer; Pahl, Kate (२०२०), The Routledge Handbook of Literacy Studies, आइएसबिएन 9780367501723।

[4] Calvet, Louis-Jean (१९९९), Towards an Ecology of World Languages, Cambridge: Polity, आइएसबिएन 0-7456-2956-3।

[5] Lankshear, Colin; Knobel, Michelle (२००७), "Sampling the 'New' in New Literacies", A New Literacies Sampler, न्युयोर्क: Peter Lang, पृ: 2, आइएसबिएन 978-0-8204-9523-1।

[6] Lindquist, Julie (२०१५), "Literacy", Keywords in Writing Studies, लोगन: Utah State UP, पृ: 99–102।

[7] "नेपालले साक्षरताका क्षेत्रमा हासिल गरेको अलौकिक सफलता !", एडु खबर (नेपालीमा), अन्तिम पहुँच २३ भदौ २०७९।

[8] Gee, J. (1991), Socio-Cultural Approaches to Literacy (Literacies). Annual Review of Applied Linguistics 12, पृ: 31–48, डिओआई:10.1017/S0267190500002130।

[9] Réka, Vágvölgyi; Bergström, Aleksandar; Bulajić, Maria Klatte;Falk, Huettig (मे २०१९), "Understanding functional illiteracy from a policy, adult education, and cognition point of view: Towards a joint referent framework, researchgate.net", पृ: १११।

[10] "Adult literacy rates, 2015 or most recent observation", Our World in Data, अन्तिम पहुँच १५ फेब्रुअरी २०२०।

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]

[७]

[८]

[९]

[१०]