सार्वजनिक वित्त

सार्वजनिक  वित्त  भनेको सरकारको आम्दानी र खर्चको अध्ययन गर्ने अर्थशास्त्रको महत्वपुर्ण अङ्ग हो । यसले सरकारको आय व्ययको अध्ययन गर्दछ । अर्थतन्त्रमा सरकारको भूमिकाको अध्ययन हो । यो अर्थशास्त्रको शाखा हो जसले सार्वजनिक प्राधिकरणहरूको सरकारी राजस्व र सरकारी खर्चको मूल्याङ्कन गर्दछ। सार्वजनिक वित्तले अर्थतन्त्रमा सरकारको भुमिकालाई विश्लेषण गर्दछ । सार्वजनिक वित्तले कुनै पनि देशको सरकारले विभिन्न स्रोतबट कसरी आम्दानी प्राप्त गर्छ भन्ने कुराको अध्ययन गर्छ र बिभिन्न क्षेत्र तथा कार्यक्रममा कसरी खर्च गर्छ भन्ने कुराको अध्ययन गर्दछ । शाब्दिक रुपमा जनताको हितमा सरकारी क्षेत्रबाट गरिने वित्तिय साधनको परिचालनलाइ सार्वजनिक वित्त भनिन्छ ।

सरकारले जनताको हितको लागि कुन क्षेत्रमा कति खर्च गर्ने ? त्यसको परिपुर्तिका लागि कुन कुन क्षेत्रबाट आम्दानी प्राप्त गर्ने ? आदि विषयवस्तुको लागि छुट्याइएको रकम तथा हिसाबकिताब सार्वजनिक वित्त हो ।

सार्वजनिक वित्तको प्रकृति Nature of public finance

• सार्वजनिक वित्तको सम्बन्ध आय व्ययसँग हुन्छ ।
• जनता र सरकारसँग प्रत्यक्ष सम्बन्ध हुन्छ ।
• यसले विभिन्न आर्थिक चरणहरुको कारण र असर सम्बन्धको व्याख्याबिश्लेषण गर्दछ ।
• कर र त्यसको आर्थिक,सामाजिक प्रभावको विश्लेषण गर्छ ।
• यो वास्तविक र आदर्श विज्ञान हो ।
• यसले सार्वजनिक वित्त कस्तो थियो ? कस्तो छ ? र कस्तो हुनु पर्छ भन्ने कुराको विश्लेषण गर्दछ ।

सार्वजनिक वित्तका कार्य एवम् भुमिकाहरु

1. बाडँफाडँ
2. वितरण
3. स्थिरता
4. साधन परिचालन
5. पुँजी निर्माण र आर्थिक वृद्धि
6. साधनको पुनःबाडफाड
7. सन्तुलित क्षेत्रिय विकास
8. सामाजिक न्याय
9. रोजगारीमा वृद्धि
10. मानव संसाधनको व्यावस्थापन आदि ।