सिन्धिया

रणोजीसिंधिया

शिन्दे/सिंधिया राजवंशको स्थापना रानोजी सिन्धियाले गरेका थिए, जो महाराष्ट्रको सतारा जिल्लाको कन्हेरखेड गाउँका पाटिल जानकोजीरावका छोरा थिए।

इतिहास

सिन्धिया राजवंशको स्थापना महाराष्ट्रको सतारा जिल्लाको कन्हेरखेड गाउँका पाटिल जानकोजीरावका छोरा रानोजी सिन्धियाले गरेका थिए। १८१८ को तेस्रो एङ्ग्लो-मराठा युद्धमा अंग्रेजहरूको हातमा मराठा राज्यहरूको पराजय पछि, दौलतराव सिन्धियालाई ब्रिटिश भारत भित्र एक रियासत राज्यको रूपमा स्थानीय स्वायत्तता स्वीकार गर्न र अजमेरलाई अंग्रेजहरूलाई सुम्पन बाध्य पारियो। दौलतरावको मृत्युपछि महारानी बैज़ा बाईले साम्राज्य चलाइन् र अंग्रेज शासनबाट बचिन् ,त्यसपछि उनका धर्मपुत्र जानकोजी रावले सत्ता संभाले। १८४३ मा जानकोजीको मृत्यु भयो र उनकी विधवा ताराबाई राजे सिन्धियाले यथास्थितिलाई सफलतापूर्वक कायम राखे र जयाजीराव नामको केटालाई धर्मपुत्र ग्रहण गरे। सिन्धिया परिवारले सन् १९४७ मा भारतको स्वतन्त्रतासम्म ग्वालियरमा शासन गरेको थियो। त्यसपछि महाराजा जिवाजीराव सिन्धियाले भारतसँग विलयको स्वीकृति दिए ।ग्वालियर अन्य रियासतहरु संग विलय गरी मध्य भारत को नयाँ राज्य बन्यो। जिवाजीरावले २८ मे १९४८ देखि ३१ अक्टोबर १९५६ सम्म राज्यको प्रमुखको रूपमा सेवा गरे, जब मध्य भारत मध्य प्रदेशमा विलय भयो।

१९६२ मा, महाराजा जिवाजीरावकी विधवा राजमाता विजयराजे सिन्धिया लोकसभामा निर्वाचित भइन् र यसरी चुनावी राजनीतिमा सिन्धिया परिवारको जीवन यात्रा सुरु भयो।

उत्पत्ति

सिन्धिया परिवारलाई परम्परागत रूपमा राजा (सेन्द्रक) सिन्धिया र पुरानो कुर्मी/मराठा राजवंशको वंशज मानिन्छ। सिन्धियाले छत्रपति शिवाजी महाराजका वंशजको रक्षा गरे र डेक्कनको बहमनी सल्तनतसंग पनि सम्बन्ध बनाए।

शाखाहरू

आप्तेकर, भुसे, देसाई, कुल्हार, कोल्हे, कुर्वासिन्दे, जटायु, जडबुद्धे, जाडे, जैसिन्धिया, डबले, दोर्गे, दुर्देसिंढिया, नागवाडे, नेकुलसिंढिया, नेकनामदार, नेभाले, प्रतापसिन्धिया, भागलकर, भुरे, बडे मुकेड, बडे मुके मुंगेकर, मुगुल, टिंगरे, विजयसिन्धिया, वालेकर, वाबले, शिशुपालसिन्धिया, सक्तपलसिन्धिया, सीताजसिन्धिया, भैरवसिन्धिया, महाकालसिन्धिया, मूलसिन्धिया, मुंडे, पैगुडे, घुले, जेधे र माटे आदि।

उपवंश

• पायगुडे - पुणे प्रान्तको ३५ गाउँका देशमुख र करंजवणे देशमुख।
• देसाई – पाटन, सातारा जिल्लाका धेरै गाउँका देशमुखहरूको उपनाम।
• सिंधिया- तोरगल वंश, जसले कोल्हापुरको छत्रपति भोंसले वंशसँग वैवाहिक सम्बन्ध स्थापित गर्यो।
• सिंधिया- मलंगाउको एक राजवंश, जो बीजापुर सल्तनतको समय देखि मलंगाउका सरनजामदार थिए।
• सिंधिया- सुभेदार, खोर, तालुका, धौंड/दौंड, श्रीगोंडा (अहमदनगर) पुणे जिल्ला।
• वाबले- कोपरगाउँ (अहमदनगर) जिल्लाका देशमुख ।
• सिंधेः- नासिक र खान्देशका देशमुख र सरदारहरू ।