औँसी
लेखक: श्रीराम खड्का
औँसी के हो?
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसी चन्द्रमाको एक खगोलीय घटना हो, जसलाई 'नयाँ चन्द्रमा' पनि भनिन्छ। यस दिन पृथ्वी र सूर्यको बीचमा चन्द्रमा आउँछ। यस दिन चन्द्रमा पृथ्वीबाट देखिन्न, किनभने चन्द्रमा आफ्नो अन्धकार पक्ष पृथ्वी तर्फ देखाउँछ। औँसी प्राचीन वैदिक परम्परादेखि धार्मिक तथा खगोलीय दृष्टिले महत्त्वपूर्ण मानिन्छ।
औँसीको खगोलीय परिभाषा
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसी चन्द्रमाको कक्षीय स्थितिको एउटा विशेष अवस्था हो। जब सूर्य, चन्द्रमा र पृथ्वी लगभग एउटै रेखामा हुन्छन्, चन्द्रमा पूर्ण रूपमा अन्धकार देखिन्छ। यो घटना सिनोडिक मासको हिस्सा हो, जुन चन्द्रमाको नयाँ अवस्थाबाट अर्को नयाँ अवस्थासम्मको समय हो।
हिन्दू धर्ममा औँसीको महत्त्व
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसीलाई हिन्दू धर्ममा अत्यन्त पवित्र दिन मानिन्छ। यो दिन पितृ तर्पण र श्राद्ध कर्मका लागि महत्त्वपूर्ण छ। पौराणिक कथाहरू अनुसार, औँसीको दिनमा गरिएका धार्मिक अनुष्ठानहरूले पितृ आत्माहरूलाई शान्ति मिल्छ।
औँसी र चन्द्रग्रहण
[सम्पादन गर्नुहोस्]चन्द्रग्रहण प्रायः औँसीकै दिनमा हुने सम्भावना हुन्छ, किनभने चन्द्रमा, पृथ्वी र सूर्य एउटै रेखामा आउँछन्। यद्यपि, औँसीको दिन सबै पटक चन्द्रग्रहण हुँदैन। यो पृथ्वीको कक्षीय झुकावका कारण हो।
औँसीको वैज्ञानिक अध्ययन
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसीको घटना वैज्ञानिक दृष्टिकोणले निकै रोचक छ। खगोलविदहरूले चन्द्रमाको कक्षा र यसको पृथ्वीसँगको सम्बन्ध अध्ययन गर्न औँसीलाई महत्त्व दिन्छन्। साथै, औँसीको समयमा ज्वारभाटा (tidal effects) उच्च हुन्छ।
हिन्दू पात्रोमा औँसी
[सम्पादन गर्नुहोस्]हिन्दू पात्रोमा प्रत्येक महिना औँसीको दिन विशेष रूपमा चिन्हित गरिन्छ। यस दिनलाई आमावस्या पनि भनिन्छ। हिन्दू महिना औँसीबाट नयाँ चन्द्रमास सुरु हुने संकेत गर्दछ।
औँसी र लोककथा
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसीसँग जोडिएका थुप्रै लोककथा छन्। प्राचीन कथाहरूमा औँसीलाई भयावह र अन्धकारसँग तुलना गरिएको छ। तर, यसलाई शक्ति र पुनर्जन्मको प्रतीकको रूपमा पनि मानिन्छ।
औँसीको ज्योतिषीय प्रभाव
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसी ज्योतिषमा महत्त्वपूर्ण मानिन्छ। यो दिन ग्रहहरूको प्रभावले व्यक्तिहरूको जीवनमा सकारात्मक तथा नकारात्मक प्रभाव पर्छ भन्ने विश्वास छ।
औँसीको प्रकृति र वातावरणमा प्रभाव
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसीको समयमा पृथ्वीमा गहिरो अन्धकार छाउँछ, जसले जनावरहरूको प्राकृतिक व्यवहारमा परिवर्तन ल्याउँछ। यो समय जङ्गली जनावरहरूको गतिविधि उच्च हुन्छ।
निष्कर्ष
[सम्पादन गर्नुहोस्]औँसी खगोलीय, धार्मिक, तथा सांस्कृतिक दृष्टिले महत्त्वपूर्ण घटना हो। औँसीको खगोलीय र धार्मिक महत्त्वलाई बुझ्नु हाम्रो परम्परा र विज्ञान दुवैको अध्ययनका लागि उपयोगी छ।