कर्तव्य (कथा)
कथा को संग्रहित संग्रह: नासो (कथा)
गुरुप्रसाद मैनालीद्वारा लिखित "कर्तव्य" कथामा मुखिया गङ्गाधरको निधनपछि उनका दुई छोराहरू, मुरलीधर र श्रीधर, बीच सम्पत्तिको बाँडफाँडमा उत्पन्न विवाद र त्यसले निम्त्याएको पारिवारिक तथा सामाजिक परिस्थितिको वर्णन गरिएको छ।
मुखिया गङ्गाधर गाउँका सबैका प्रिय र दयालु व्यक्ति थिए। उनको निधनले गाउँमा ठूलो शोक छायो। उनका दुई छोरामध्ये मुरलीधर धार्मिक र संस्कृतिप्रति समर्पित पण्डित थिए, भने श्रीधर प्रगतिशील विचारधाराका ग्रामपञ्चायतका प्रधानपञ्च थिए।
गङ्गाधरको निधनपछि, उनले आफ्नो जिउनी राखेको "पीपले" भन्ने सय मुरी खेतको बाँडफाँडमा दुई भाइबीच विवाद उत्पन्न भयो। मुरलीधरले बाबुको इच्छाअनुसार सम्पत्ति आधा-आधा बाँड्नुपर्ने तर्क गरे, जबकि श्रीधरले आफू बाबुसँग बसेकोले सम्पूर्ण सम्पत्तिमा आफ्नो हक रहेको दाबी गरे।
गाउँका मानिसहरू विवाद समाधान गर्न भेला भए। बूढापाकाहरू मुरलीधरको पक्षमा र युवाहरू श्रीधरको पक्षमा विभाजित भए। तर, अन्ततः श्रीधरले आफ्नो प्रभाव र राजनीतिक पहुँचको प्रयोग गरी सम्पूर्ण खेत आफ्नो नाममा गराए।
सम्पत्ति गुमेपछि मुरलीधरको परिवार आर्थिक संकटमा पर्यो। उनकी पत्नीले श्रीधरसँग सहयोगको याचना गर्दा उनले अस्वीकार गरे। मुरलीधरले गाउँ छोडेर अन्यत्र जाने निर्णय गरे। तर, गाउँलेहरूले उनलाई सम्झाएर रोक्न सफल भए।
समय बित्दै जाँदा, श्रीधरको व्यवहारले गाउँमा असन्तोष बढ्यो। उनको स्वार्थी र अन्यायपूर्ण क्रियाकलापले गर्दा गाउँलेहरूमा उनको प्रति वितृष्णा उत्पन्न भयो। अन्ततः, श्रीधरको पतन भयो र उनले आफ्नो पद र प्रतिष्ठा गुमाए।
यस कथाले पारिवारिक विवाद, सम्पत्तिको लोभ, र कर्तव्यपालनको महत्त्वलाई उजागर गर्दछ। गङ्गाधरको न्यायपूर्ण र परोपकारी जीवनशैलीको विपरीत, उनका छोराहरूबीचको विवादले पारिवारिक एकता र सामाजिक सद्भावमा पर्ने नकारात्मक प्रभावलाई देखाउँछ।