मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या

सर मोक्षगुंडम विश्वेश्वरय्या
विश्वेश्वरया ४० को दशकमा
१९ औं मैसूरको दीवान
कार्यकाल १९१२–१९१८
एकाधिपति	कृष्ण राजा वाडियार IV
पूर्वाधिकारी	टी. आनन्द राव
उतराधिकारी	M. कान्तराज उर्स
व्यक्तिगत विवरण
जन्म	मोक्षगुण्डम विश्वेश्वरया 15 September 1861 मुद्देनहल्ली, मैसूर राज्य, ब्रिटिश भारत
मृत्यु	१२/१४ अप्रिल १९६२ (१०० वर्षको उमेर) बैंगलोर, मैसूर राज्य, भारत (वर्तमान कर्नाटक, भारत)
राष्ट्रियता	ब्रिटिश भारत (१८६१-१९४७) भारत (१९४७-१९६२)
मातृ शिक्षाप्रतिष्ठान	सेन्ट्रल कलेज, बैंगलोर कलेज अफ इन्जिनियरिङ, पुणे मद्रास विश्वविद्यालय मुम्बई विश्वविद्यालय
जीवनवृति	सिभिल इन्जिनियर र राजनेता
पुरस्कार	भारत रत्न (१९५५)

मोक्षगुंडम विश्वेश्वरया (१५ सेप्टेम्बर १८६१ - १२/१४ अप्रिल १९६२), [१][२] एक भारतीय सिभिल इन्जिनियर, प्रशासक, र राजनेता थे,[३] जसले १९१२ देखि १९१८ सम्म मैसूरको १९ औं दीवानको रूपमा सेवा गरेका थिए। [४]

विश्वेश्वरयालाई भारतमा अग्रणी सिभिल इन्जिनियरहरू मध्ये एक मानिन्छ जसको जन्मदिन, सेप्टेम्बर 15 लाई प्रत्येक वर्ष भारत, श्रीलंका र तान्जानियामा इन्जिनियर दिवसको रूपमा मनाइन्छ।उहाँलाई अक्सर "आधुनिक मैसूर को निर्माता" को रूपमा पनि मानिन्छ। [५]

विश्वेश्वरयाले ब्रिटिश भारत सरकारको लागि सिभिल इन्जिनियरको रूपमा काम गरे र पछि मैसूर राज्यको प्रधानमन्त्रीको रूपमा काम गरे। मैसूर राज्य र भारत गणतन्त्र को लागी उनको सेवा को लागी, भारत सरकार द्वारा 1955 मा उनलाई भारत रत्न प्रदान गरिएको थियो। [६]

बाल्यकाल

एम. विश्वेश्वरयाको जन्म १५ सेप्टेम्बर १८६१ मा मुद्देनहल्ली, मैसूर राज्य (वर्तमान चिक्कबल्लापुरा जिल्ला, कर्नाटक) मा मोक्षगुण्डम श्रीनिवास शास्त्री र वेंकटलक्ष्मीको घरमा भएको थियो। [७] विश्वेश्वरयाले आफ्नो प्राथमिक शिक्षा बैंगलोरमा प्राप्त गरे र मद्रास विश्वविद्यालयबाट विज्ञान स्नातक (बीएससी) डिग्री हासिल गरे। पछि उनले कलेज अफ इन्जिनियरिङ, पुणे (तत्कालीन बम्बई विश्वविद्यालयको कलेज अफ साइन्स) मा अध्ययन गरे र सिभिल इन्जिनियरिङमा डिप्लोमा प्राप्त गर्दै इन्जिनियरको रूपमा स्नातक गरे। [८]

जीवनवृति

विश्वेश्वराया भारतको १९६० टिकटमा

विश्वेश्वरयाले आफ्नो पेशा ब्रिटिश भारत सरकारको लागि काम गरेर, बम्बे प्रेसिडेन्सी र मध्य पूर्वमा अन्य ब्रिटिश-नियन्त्रित उपनिवेशहरूमा काम गरेर सुरु गरे। उनले पछि हैदरावाद राज्यको लागि काम गरे। सेवानिवृत्ति पछि, उनले आफ्नो प्रशासनिक र राजनीतिज्ञ पेशा सुरु गरे र मैसूर राज्यमा आफ्नो इन्जिनियरिङ क्यारियर जारी राखे।

मृत्यु

मुद्देनहल्लीमा विश्वेश्वरायको समाधि

विश्वेश्वरयाको मृत्यु १२/१४ अप्रिल १९६२, मा १०० वर्षको उमेरमा भएको थियो। विश्वेश्वरया आफ्नो इमानदारी, समय व्यवस्थापन र आफ्नो उद्देश्यमा समर्पणका लागि परिचित थिए। विश्वेश्वरया एक कठोर ल्याक्टो-शाकाहारी थिए जसले कहिल्यै मासु वा अण्डा खाएनन्।

References

राजनीतिक कार्यकाल
पूर्वाधिकारी टी. आनन्द राव	मैसूर का दीवान (१९१२–१९१९)	पछिल्लो एम. कान्तराज उर्स