मुख्य केन्द्रीय दरार

चित्र १. हिमालयको सरलीकृत भूवैज्ञानिक नक्सा। मुख्य केन्द्रीय दरार ठोस रेखा र त्रिकोण द्वारा सङ्केत गरिएको छ।

मुख्य केन्द्रीय दरार एक प्रमुख भूवैज्ञानिक गल्ती हो जहाँ भारतीय भूखण्ड हिमालयको छेउमा युरेसियन भूखण्ड मुनि धकेलिएको छ। गल्ती उत्तर तिर ढलान हुन्छ र सतहमा उत्तर-पश्चिम-दक्षिण पूर्व दिशामा पर्दाफास हुन्छ। यो दरार फल्ट हो जुन हिमालय पहाड बेल्टको २९०० किलोमिटरमा जारी छ।

मुख्य केन्द्रीय दरारको सामान्यतया स्वीकृत परिभाषा यो हो कि यो एक डक्टाइल शियर जोन हो जसको साथमा उच्च-ग्रेड ग्रेट हिमालयन क्रिस्टलीय कम्प्लेक्सलाई निम्न-ग्रेडदेखि अनमेटमोर्फोज्ड कम हिमालयन अनुक्रम माथि राखिएको थियो। यद्यपि, यो परिभाषा सही छैन किनभने धेरै कठिनाइहरू र जटिलताहरूले मुख्य केन्द्रीय दरार परिभाषित गर्दछ।

भौगोलिक पृष्ठभूमि

भारतीय भूखण्ड र युरेसियन भूखण्डको टक्करबाट हिमालय पर्वतीय क्षेत्रको निर्माण भएको हो। यो संरचनात्मक रूपमा तीन उत्तर-डुब्ने, दोष-बाउन्ड भौगोलिक एकाइहरू एक अर्कामा स्ट्याक गरिएको छ। प्रमुख गल्तीहरू दक्षिण तिब्बती डिटेचमेन्ट, मुख्य केन्द्रीय दरार, मुख्य सीमा दरार र मेन फ्रन्टल दरार हुन्। हिमालयन गल्ती प्रणालीको गतिविज्ञानको ज्ञान लामो समयदेखि बहस भएको जस्तो आदर्श छैन। मुख्य केन्द्रीय दरार र हिमालयको टेक्टोनिक इभोलुसनमा यसले खेलेको भूमिकाको संरचनात्मक स्थिति बुझ्न मद्दत गर्न, त्यहाँ तीन सामान्य किनेमेटिक मोडेलहरू छन्: एक्स्ट्रुजन मोडेल, च्यानल प्रवाह मोडेल, टेक्टोनिक वेजिङ मोडेल।

सम्भावना

माथिको परिभाषाहरू मध्ये कुनै पनि सटीक छैन किनभने मुख्य केन्द्रीय दरारले ठाडो रूपमा मात्र होइन तर यसको स्ट्राइकको साथमा, र समयको माध्यमबाट पनि यसको शैली विकास र परिवर्तन गर्दछ। साथै, यसको परिभाषा एउटै दरार गल्तीमा सीमित हुनु हुँदैन, तर फराकिलो गल्ती क्षेत्र हुनुपर्छ। मुख्य केन्द्रीय दरारलाई राम्ररी बुझ्नको लागि, यसको स्ट्राइक र समय अनुसार थप अनुसन्धान गरिनु पर्छ।