अनुकूलन

जीवविज्ञान मा, अनुकूलन को तीन सम्बन्धित अर्थहरू छन्। पहिलो, यो प्राकृतिक चयन को गतिशील विकास प्रक्रिया हो जसले जीव लाई तिनीहरूको वातावरणमा फिट गर्छ, तिनीहरूको विकासवादी फिटनेस लाई बढाउँछ। दोस्रो, यो त्यो प्रक्रियाको क्रममा जनसंख्याले प्राप्त गरेको अवस्था हो। तेस्रो, यो एक फेनोटाइपिक विशेषता वा अनुकूलनशील विशेषता हो, जसको प्रत्येक व्यक्तिगत जीव मा कार्यात्मक भूमिका हुन्छ, जुन प्राकृतिक चयन मार्फत कायम राखिएको छ र विकसित भएको छ।

ऐतिहासिक रूपमा, एम्पेडोकल्स र अरिस्टोटल जस्ता प्राचीन ग्रीक दार्शनिकहरूको समयदेखि नै अनुकूलनको वर्णन गरिएको छ। १८ औं र १९ औं शताब्दीमा प्राकृतिक धर्मशास्त्र मा, अनुकूलनलाई देवताको अस्तित्वको प्रमाणको रूपमा लिइएको थियो। चार्ल्स डार्विन र अल्फ्रेड रसेल वालेस ले यसको सट्टा यो प्राकृतिक चयनद्वारा व्याख्या गरिएको हो भन्ने प्रस्ताव गरे। कुनै विशेष वातावरणमा सुगमता पूर्वक जीवन व्यतीत गर्न एवं वंशवृद्धिको लागि जीवहरूको शरीरमा जो रचनात्मक एवं क्रियात्मक स्थायी परिवर्तन उत्पन्न हुन्छ, त्यसलाई अनुकूलन भनिन्छ। अनुकूलन जैविक फिटनेस सँग सम्बन्धित छ, जसले एलील फ्रिक्वेन्सीहरू मा परिवर्तनहरू द्वारा मापन गरिएको विकास दरलाई नियन्त्रण गर्दछ। प्रायः, दुई वा बढी प्रजातिहरू सह-अनुकूलन र सह-विकास गर्छन् जब तिनीहरूले अन्य प्रजातिहरूको अनुकूलनहरू विकास गर्छन् जुन फूल फुल्ने बिरुवा र परागकण गर्ने कीरा सँग अन्तर्क्रिया गर्दछ। नक्कल मा, प्रजातिहरू अन्य प्रजातिहरूसँग मिल्दोजुल्दो हुन विकसित हुन्छन्; नक्कल मा यो एक पारस्परिक रूपमा लाभदायक सह-विकास हो किनकि दृढ रूपमा संरक्षित प्रजातिहरूको समूह (जस्तै डंक गर्न सक्षम बारुलाहरू) ले उस्तै तरिकाले आफ्नो प्रतिरक्षाको विज्ञापन गर्न आउँछन्। एउटा उद्देश्यको लागि विकसित विशेषताहरू सह-अप्टेड फरकको लागि हुन सक्छ, जस्तै जब डायनासोरहरूको इन्सुलेट गर्ने प्वाँख लाई चरा उडान को लागि सह-अप्ट गरिएको थियो।

अनुकूलन जीव विज्ञानको दर्शन मा एक प्रमुख विषय हो, किनकि यो कार्य र उद्देश्यसँग सम्बन्धित छ (टेलियोलोजी)। केही जीवविज्ञानीहरूले अनुकूलनमा उद्देश्यलाई संकेत गर्ने शब्दहरूबाट बच्न खोज्छन्, कम्तिमा किनभने तिनीहरूले देवताको मनसायलाई संकेत गर्छन्, तर अरूले टिप्पणी गर्छन् कि अनुकूलन अनिवार्य रूपमा उद्देश्यपूर्ण हुन्छ।