उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालय

प्रकार	Public
स्थापना	१९६२
Chancellor	श्री केशरीनाथ त्रिपाठी
Vice-Chancellor	डा. सुविरेश भट्टाचार्य
स्थान	बागडोगरा , पश्चिम बङ्गाल , भारत
Affiliations	विश्वविद्यालय अनुदान आयोग
वेबसाइट	www.nbu.ac.in
चित्र:NbuLogo.jpg

उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालय (बङ्गाली: বিশ্ববিদ্যালয় উত্তরবঙ্গ) भारतीय राज्य पश्चिम बङ्गालको दार्जिलिङ जिल्लाको सिलीगुडीको नजीकै रहेको एक राज्य विश्वविद्यालय हो। यो विश्वविद्यालय, छ उत्तर बङ्गाल जिल्ला र छिमेकी राज्य सिक्किममा बढ्दो आवश्यक सामाजिक - आर्थिक एवं प्राबिधिक जनशक्ति परिपुर्ती गर्नको लागि ज्ञानको प्रसार गर्ने लक्ष्यको साथ १९६२ मा स्थापित गरिएको थियो। वर्तमानमा, कूचबिहार, जलपाईगुडी र दार्जिलिङ जिल्लाका कलेजहरू यस विश्वविद्यालयसंग सम्बद्ध छन। उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालयले स्नातक, स्नातकोत्तर, एम. फिल, र डॉक्टरेट कार्यक्रमहरूमा डिग्री प्रदान गर्दछन।

ईतिहास

उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालय १९६२ मा, पश्चिम बङ्गालको विधान सभाको ऐनद्वारा स्थापित गरिएको थियो। यो यस क्षेत्रमा पहिलो विश्वविद्यालय थियो। प्रभाबकारी भूमिका भएको ग्रामीण क्षेत्र, जसमा छ जिल्लाहरू: दार्जिलिङ, जलपाईगुडी, कूच बिहार, मालदह, उत्तर दिनाजपुर र दक्षिण दिनाजपुर माथिको भौगोलिक क्षेत्राधिकार समाबेश छन, भित्र उच्च शिक्षाको प्रसार र वैज्ञानिक दृष्टिकोणको प्रसार देखी विश्वविद्यालयले अग्रणी भुमिका खेल्यो। २००८ मा, गौर बंगा विश्वविद्यालय था, मालदह, उत्तर दिनाजपुर र दक्षिण दिनाजपुरको लगभग सबै २८ कलेजहरूको साथ गौर बंगा विश्वविद्यालय स्थापना गरियो। रायगंज यूनिवर्सिटी कलेजको अपवादको साथ २८ कलेजहरू, गौर बंगा विश्वविद्यालयमा आबद्ध थिए। २०१२-१३ मा, कूच बिहार जिल्ला र जलपाईगुडी जिल्लाको अलीपुर उपखण्डका सबै कलेजहरूको साथ कूच बिहार पंचानन बर्मा विश्वविद्यालय स्थापना गरियो, जुन कलेजहरू यससंग आबद्ध थियो। विश्वविद्यालय, दार्जिलिंग र जलपाईगुडी जिल्लाको केही भाग माथि मात्र उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालयको क्षेत्राधिकार छाडिएको छ।

परिसर

विश्वविद्यालयको परिसर ३३० एकड (१.३ km२)को क्षेत्र माथि फैलिएको छ र सिलीगुडी एवं बागडोगरा विमानस्थलको बीचको तराई क्षेत्रमा रहेको छ। ३६.००० स्नातक र र १५०० स्नातकोत्तर छात्रहरू विद्वानहरूले प्रत्येक वर्ष दाखिला भए। उत्तरी बङ्गाल, पश्चिम बङ्गालको बाकी भाग सिक्किम, बिहार और भूटान, नेपाल र बङ्गलादेश लगायतका सार्क राष्ट्रहरूबाट छात्रहरू आउदछन।

शैक्षीक क्षेत्र

संकायहरू

उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालयमा दुई संकायमा २८ विभाग छन, ति संकायमा हुन: विज्ञान र कला, वाणिज्य र कानुन संकाय ।

• विज्ञान संकाय:

यस संकायमा १० विभागहरू छन, यसले निम्न लिखित विज्ञानमा पाठ्यक्रम प्रदान गर्दछ:

• • मानवशास्त्र,
  • जैविक प्रविधी,
  • वनस्पति विज्ञान,
  • कम्प्यूटर विज्ञान र अनुप्रयोग,
  • रसायन विज्ञान,
  • पर्यावरण विज्ञान,
  • भूगोल और एप्लाईड भूगोल,
  • गणित,
  • माइक्रोबायोलॉजी,
  • फार्मेसी
  • भौतिक शास्त्र,
  • चिया विज्ञान र
  • जूलॉजी.
• कला, वाणिज्य र कानुन संकाय:

यो संकायमा १५ विभागहरू छन, जसले भाषा (बङ्गाली, अङ्ग्रेजी, हिन्दी र नेपाली)हरूमा पाठ्यक्रम उपलब्ध गराउछ।

• • शिक्षा,
  • अर्थशास्त्र
  • राजनीति विज्ञान,
  • परियोजना प्रबंधन
  • समाज शास्त्र
  • दर्शन,
  • मनोविज्ञान,
  • इतिहास,
  • सामरिक एवं क्षेत्र अध्ययन,
  • वाणिज्य,
  • कानुन,
  • पुस्तकालय र सूचना विज्ञान,
  • प्रौढ सतत शिक्षा विस्तार और फील्ड आउटरीच.

केन्द्रहरू

परिसरको भित्र र बाहिर विश्वविद्यालयले परिसरको भित्र र बाहिर विभिन्न अनुसन्धान र शैक्षिक केन्द्रहरूलाई सम्बद्धता प्रदान गरेको छ:

• विकास अध्ययन केन्द्र
• उच्च ऊर्जा और ब्रह्माण्डीय केन्द्र
• रिमोट सेंसिंग एप्लीकेशन केन्द्र
• चिया व्यबस्थापन केन्द्र
• आम सञ्चार केन्द्र
• हिमालय अध्ययन केन्द्र
• महिला अध्ययन केन्द्र
• सामाजिक अनुसन्धान केन्द्र
• स्थानीय भाषा र संस्कृति अध्ययन केन्द्र
• प्रोफेसर नुरुल हसन व्यबस्थापन अध्ययन केन्द्र
• पर्यटन र होटल व्यबस्थापन केन्द्र
• बजारशास्त्र व्यबस्थापन केन्द्र
• अम्बेडकर अध्ययन केन्द्र

परिसरमा अध्ययनको पाठ्यक्रम

उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालयले रसायन विज्ञान, भौतिक शात्र, गणित, कम्प्यूटर विज्ञान, प्राणी विज्ञान, वनस्पति विज्ञान, जैविक प्रविधी, मानव विज्ञान, भूगोल र सूक्ष्म जीव विज्ञानमा दुई वर्षको एमएससी कार्यक्रम प्रदान गर्दछ। विश्वविद्यालयको सम्बन्धित विभागले अङ्ग्रेजी, बङ्गाली, नेपाली, हिन्दी, अर्थशास्त्र, इतिहास, दर्शनशास्त्र, समाजशास्त्र, राजनीतिक व्यबस्थापन, पर्यटन र होटल व्यबस्थापन, पर्यावरण कानुन, सूचना प्रबिधी (आईटी), डिजास्टर मैनेजमेंट, आम सञ्चार र वीडियो उत्पादन, सङ्ग्रहालय अध्ययन र सांस्कृतिक पर्यटनमा दुई वर्षको स्नातकोत्तर कार्यक्रम (एमए) उपलब्ध गराउदछ।

विश्वविद्यालयले फ्रेन्च भाषामा डिप्लोमा पाठ्यक्रम र इलेक्ट्रॉनिक इंस्ट्रुमेंटेशन र डेटालाई संभालने बिषयमा प्रमाणपत्र पाठ्यक्रम शुरु गरेको छ।

कलेजहरू

विश्वविद्यालय धेरै आबद्ध कलेजहरू छन, यसको छातामुनि। यि कलेजहरू उत्तर बङ्गालको तिन जिल्लामा छरिएर रहेका छन, जसले स्नातक (बि.ए., बि.एस्सी., बि. कम.)को कार्यक्रम प्रधान गर्दछन। उत्तर बङ्गालको अन्तरगत उत्तर दिनाजपुर जिल्लाका ईस्लामपुर कलेज र रायगंज विश्वविद्यालय कलेज यो विश्वविद्यालय अन्तर्गत आबद्ध छन।

सङ्ग्रहालय

अक्षय कुमार मैत्रेय पुरातत्विक सङ्ग्रहालय राजा राजाराम सङ्ग्रहालय संग्रहलाई सामेल गएको थियो, यो फरवरी १९६५ मा उत्तर बङ्गाल विश्वविद्यालयमा स्थापना भएको थियो। यो संग्रालय अहिले शिलालेख, सिक्का, पेंटिंग, पाण्डुलिपी, आदिको धनी भण्डार हो र उत्तर बङ्गालको इतिहास र पुरातत्व चित्रण गर्ने। यो एक क्षेत्रीय सङ्ग्रहालयको रूपमा कार्य गर्दछ र भारतमा केही विश्वविद्यालय सङ्ग्रहालय मध्येको एक हो। सङ्ग्रहालयको मुख्य उद्देश्य उत्तर बङ्गालको छ जिल्ला र उप - हिमाली क्षेत्रहरूमा छरिएर रहेको पुरातात्विक अवशेष सङ्कलन गर्ने, संरक्षण गर्ने र अध्यन गर्ने हो।