दक्षिण भारत

भारतका दक्षिणी भागलाई दक्षिण भारत पनि भन्दछन्। आफ्नो संस्कृति, इतिहास तथा प्रजातीय मूलको भिन्नताका कारण यो शेष भारतबाट अलग चिन्हारी बनयो चुका हो। हलांकि यति भिन्न भएर पनि यो भारतको विविधताको एक अंगमात्र हो।

दक्षिण भारतीय मान्छे मुख्यतः द्रविड भाषा बोल्दछन् र मुख्यतः द्रविड मूलका छन्।

इतिहास

कार्बन डेटिंग पद्दतिबाट यो थाह लागेको कि यस क्षेत्रमा ईसा पूर्व ८०००बाट मानव बसाव रहेको छ। लगभग १००० ईसा पूर्वबाट लौह युगको सूत्रपात भयो। मालाबार र तमिल मान्छे संगम प्राचीन कालमा यूनान र रोमबाट व्यापार गर्ने गर्द थिए। उनी रोम, यूनान, चीन, अरब]], यहूदी आदि मान्छेहरूका सम्पर्कमा थिए। प्राचीन दक्षिण भारतमा विभिन्न समहरू तथा क्षेत्रहरूमा विभिन्न शासकहरू तथा राजवंशहरूले राज गर्‍यो। सातवाहन, चेर, चोल, पांड्य, चालुक्य, पल्लव, होयसल, राष्ट्रकूट आदि यस्तो नैं केही राजवंश छन्। मध्यकालीन युगका आरंभिक मध्यमा क्षेत्र मुस्लिम शासन तथा प्रभावका अधीन रहयो। सबै भन्दा पहिले तुगलकहरूले दक्षिणमा आफ्नो प्रभाव बढाया। अलाउद्दीन खिलजीले यसै त मदुरैसम्म आफ्नो सैनिक अभियान चलाएको थियोमा उनको मृत्यु पछि उनको साम्राज्य टिक नसका। सन् १३२३मा यहाँ तुर्कहरू द्वारा मुस्लिम बहमनी सल्तनतको स्थापना भए। यसके केही वर्ष पछि हिन्दू विजयनगर साम्राज्यको स्थापना भए। यिनी दुवैमा सत्ताको लागि सङ्घर्ष होता रहयो। सन् १५६५मा विजयनगरको पतन भयो। बहमनी सल्तनतका पतनका कारण ५ नयाँ साम्राज्य बने - बीजापुर तथा गोलकोण्डा सबै भन्दा शक्तिशाली थिए। औरङ्गजेवले सत्रहऔं सताब्दीका अन्तमा दक्कनमा आफ्नो प्रभुत्व जमा लियोमा यसी समय शिवाजीका नेतृत्वमा मराठोंको उदय हो रहयो थियो। मराठोंको शासन अट्ठारहऔं सताब्दीका उत्तरार्धसम्म रहयो जसपछि मैसूर तथा अन्य स्थानीय शासकहरूको उदय भयो।मा यसके ५० वर्षका भित्र पुरा दक्षिण भारतमा अंग्रेजहरूको अधिकार भयो। १९४७मा स्वराज्य आयो।

संस्कृति

भाषिक र सास्कृतिक रूपबाट यो शेष भारतबाट भिन्न हो।

क्षेत्र र भूगोल

यस क्षेत्रलाई तथा यसके धेरै अंगहरूलाई भूगोल र संस्कृतिका आधारमा धेरै विशेष नाम दिए जान्छन््। यिनीहरूका विवरण तल हो -