बलिउड

विकिपिडिया, एक स्वतन्त्र विश्वकोशबाट
हिन्दी सिनेमा
(बलिउड)
मुख्य वितरकहरूएए फिल्म्स

फक्स स्टार स्टुडियोज
इरोस इन्टरनेसनल
रिलायन्स बिग पिक्चर्स
युटिभी मोसन पिक्चर्स
यशराज फिल्म्स
धर्मा प्रोडक्सन्स
रेड चिलिज इन्टरटेनमेन्ट
टिप्स म्युजिक फिल्म्स
भायकम १८ मोसन पिक्चर्स
एक्सेल इन्टरटेनमेन्ट
जी स्टुडियोज

[१][२]
निर्मित चलचित्रहरू (सन् २०१७)[३]
जम्मा३६४
Gross Box Office (सन् २०१६)[५]
कुल१५,५०० करोड (अमेरिकी डलर२.३१ billion)
National filmsभारत: ₹३,५०० करोड (युएस$५६५ million) (2014)[४]

हिन्दी सिनेमा, प्राय: बलिउड र पहिले 'बम्बई सिनेमा'को रूपमा पनि परिचित,[६] मुम्बई (पहिले बम्बई) मा आधारित भारतीय हिन्दी भाषाको चलचित्र उद्योग हो। यो शब्द "बम्बई" र "हलिउड"को सम्मिश्रण हो। यो उद्योग दक्षिण भारतीय सिनेमा र अन्य भारतीय चलचित्र उद्योगसँग सम्बन्धित छ, जसले भारतीय सिनेमा बनाउँदछ, जुन कथानक चलचित्रहरूको संख्याले संसारको सबैभन्दा ठूलो हो।[३][७][८]

सन् २०१७ मा, भारतीय सिनेमाले १,९८६ कथानक चलचित्रहरू उत्पादन गरेको थियो, जसमा बलिउड यसको सबैभन्दा ठूलो चलचित्र निर्माता थियो, जसले सोही वर्ष ३६४ हिन्दी चलचित्रहरू उत्पादन गरेको थियो।[३] बलिउडले भारतीय नेट बक्स अफिस राजस्वको ४३ प्रतिशत प्रतिनिधित्व गर्दछ; जबकि तमिलतेलुगु सिनेमाले ३६ प्रतिशत प्रतिनिधित्व गर्दछ भने बाँकी क्षेत्रीय सिनेमाले सन् २०१४ मा २१ प्रतिशत गठन गरेको थियो।[४] बलिउड विश्वको चलचित्र निर्माणको सबैभन्दा ठूलो केन्द्र हो।[९][१०][११] सन् २००१ को टिकट बिक्रीमा, हलिउडको २.६ बिलियन टिकटहरू बेचिएको तुलनामा भारतीय सिनेमा (बलिउड सहित) ले विश्वव्यापी रूपमा ३.६ बिलियन टिकटहरू बिक्री गरेको बताइएको छ।[१२][१३][१४] बलिउड चलचित्रहरूमा स्थानीय हिन्दुस्तानीको प्रयोग गरिन्छ, जुन आफूलाई हिन्दी वा उर्दू बोल्ने भनेर चिनाउने व्यक्तिहरूले पारस्परिक रूपमा बुझ्न सक्दछन्,[१५] र आधुनिक बलिउड चलचित्रहरूमा हिङ्लिसका तत्वहरू बढ्दो रूपमा समावेश गरिन्छ।[१६][१५]

व्युत्पत्ति[सम्पादन गर्नुहोस्]

"बलिउड" बम्बई (मुम्बईको पुरानो नाम) र अमेरिकी चलचित्र उद्योगको केन्द्र हलिउड, क्यालिफोर्नियाबाट व्युत्पन्न गरिएको सम्मिश्रण हो।[१७] हलिउड विपरीत, बलिउड एक भौतिक स्थान हैन; यसको नाम केही चलचित्र पत्रकारहरू र आलोचकहरूद्वारा आलोचना गरिएको छ, जसले विश्वास गर्छन् कि उद्योग हलिउडको एक गरीब चचेरा भाई हो।[१७][१८]

अक्सफोर्डडिक्सनेरी डट कमका अनुसार, "बलिउड" शब्द सन् १९७० को दशकमा सुरु भएको हो,[१९] जब भारतीय सिनेमाले चलचित्र निर्माणमा हलिउडलाई पछाडि पारेको थियो। शब्द बनाएकोमा अखबारहरूले धेरै पत्रकारहरूलाई श्रेय दिएका छन्।[२०] 'द हिन्दु'को सन् २००४ को लेख अनुसार, पत्रकार बेभिंडा कोल्कोले यो शब्द बनाएका थिए;[२१] अर्को वर्ष एक 'टेलिग्राफ' लेखले अमित खन्ना यसको निर्माता थिए भनेर रिपोर्ट गरेको थियो।[२२]

सन्दर्भ सामग्रीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]

  1. "Bollywood Distributors", Variety, २००९-०९-१०, अन्तिम पहुँच १३ अगस्ट २०१८ 
  2. "Leading Distributors 1995-2018", The Numbers, अन्तिम पहुँच १३ अगस्ट २०१८ 
  3. ३.० ३.१ ३.२ "Indian Feature Films Certified During The Year 2017", Film Federation of India, ३१ मार्च २०१७, मूलबाट २४ नोभेम्बर २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच २५ नोभेम्बर २०१७ 
  4. ४.० ४.१ "The Digital March Media & Entertainment in South India", Deloitte, अन्तिम पहुँच २१ अप्रिल २०१४ 
  5. "Bollywood revenues may cross Rs 19,300 cr by FY17", The Hindu, ५ जनवरी २०१६, अन्तिम पहुँच ८ अप्रिल २०१६ 
  6. Mazumdar, Ranjani, Bombay Cinema: An Archive of the City, University of Minnesota Press, आइएसबिएन 9781452913025 
  7. "'The word B'wood is derogatory'", The Indian Express, अन्तिम पहुँच ११ नोभेम्बर २०१६ 
  8. Richard Corliss (१६ सेप्टेम्बर १९९६), "Hooray for Bollywood!", Time  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ११ जुलाई २००८ मिति
  9. Pippa de Bruyn; Niloufer Venkatraman; Keith Bain (२००६), Frommer's India, Frommer's, पृ: ५७९, आइएसबिएन 978-0-471-79434-9 
  10. Wasko, Janet (२००३), How Hollywood works, SAGE, पृ: १८५, आइएसबिएन 978-0-7619-6814-6 
  11. K. Jha; Subhash (२००५), The Essential Guide to Bollywood, Roli Books, पृ: १९७०, आइएसबिएन 978-81-7436-378-7 
  12. "Bollywood: Can new money create a world-class film industry in India?", Business Week, २ डिसेम्बर २००२।  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २७ जुलाई २०२० मिति
  13. Lorenzen, Mark (अप्रिल २००९), "Go West: The Growth of Bollywood", Creativity at Work, Copenhagen Business School, मूलबाट ३० जनवरी २०१८-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच १८ डिसेम्बर २०१७ 
  14. Matusitz, Jonathan; Payano, Pam (२०११), "The Bollywood in Indian and American Perceptions: A Comparative Analysis", India Quarterly: A Journal of International Affairs 67 (1): 65–77, डिओआई:10.1177/097492841006700105 
  15. १५.० १५.१ "Decoding the Bollywood poster", National Science and Media Museum, २८ फेब्रुअरी २०१३। 
  16. Comedy Bollywood Movies, "Bollywood Movies", MovieNx, 12 December 2019
  17. १७.० १७.१ Rajghatta, Chidanand (६ जुलाई २००८), "Bollywood in Hollywood", The Times of India, अन्तिम पहुँच २० फेब्रुअरी २००९ 
  18. Crusie, Jennifer; Yeffeth, Glenn (२००५), Flirting with Pride & Prejudice, BenBella Books, Inc., पृ: ९२, आइएसबिएन 978-1-932100-72-3 
  19. "Bollywood", OxfordDictionaries.com, १० मार्च २०१९, अन्तिम पहुँच १० मार्च २०१९  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण २८ मार्च २०१९ मिति
  20. Subhash K Jha (८ अप्रिल २००५), "Amit Khanna: The Man who saw 'Bollywood'", Sify, मूलबाट ९ अप्रिल २००५-मा सङ्ग्रहित, अन्तिम पहुँच ३१ मे २००९ 
  21. Anand (७ मार्च २००४), "On the Bollywood beat", The Hindu (Chennai, India), अन्तिम पहुँच ३१ मे २००९  वेब्याक मेसिन अभिलेखिकरण ३ अप्रिल २००४ मिति
  22. Jha, Subhash K (१ अप्रिल २००५), "The Bollywood Man", The Telegraph (Calcutta), अन्तिम पहुँच १० मार्च २०१९ 

बाह्य कडीहरू[सम्पादन गर्नुहोस्]