भुइखेल

१८७७ मा स्वयम्भू र भुइखेलको मैदान

भुइखेल काठमाडौँको पश्चिमी भागमा स्वयम्भू पहाडको फेदमा अवस्थित एउटा ठुलो मैदान हो। भुखेल भनेर पनि चिनिन्छ, यो यहाँ आयोजित बौद्ध सम्यक पर्वको लागि प्रसिद्ध छ।

यो क्षेत्र सहरको स्थलचिह्नहरू मध्ये एक हो र सम्यकको पवित्र स्थल हो, दीपङ्कर बुद्धका सयौँ चित्रहरू भिक्षा दिने समारोहको लागि भेला हुँदा एक शानदार उत्सव। भुइखेलको क्षेत्र वर्षौंदेखि छेउछाउमा निर्माण भएका कारण साँघुरो हुँदै गएको छ।

धार्मिक महत्व

काठमाडौँको सम्यक समारोहको स्थल भएकाले भुईखेलको पवित्र महत्व छ। काठमाडौँ उपत्यकाका तीनवटै सहरमा फरक–फरक अन्तरालमा यो दान पर्व मनाइन्छ। भक्तपुरमा सम्यक हरेक वर्ष मनाइन्छ, पाटनमा पाँच वर्षमा र काठमाडौँमा १२ वर्षमा एकपटक मनाइन्छ। सबैभन्दा भर्खरको सन् २००५ मा आयोजित भएको थियो। सम्यकले नेवार बौद्ध परम्परामा बुद्ध र भिक्षुहरूलाई दिने प्रचलन मनाइन्छ।

काठमाडौँमा तीन दिनसम्म यो पर्व मनाइन्छ। पहिलो दिन दीपङ्कर बुद्धका ठुला ठुला तस्बिरहरू पवित्र आंगन र निजी घरहरूबाट बाहिर ल्याएर भक्तजनहरूबाट भेटी लिन काठमाडौँ दरबार चोकमा लाइनमा प्रदर्शन गरिन्छ। दोश्रो दिन शालिकहरू भुईखेलमा जुलुस निकालेर मैदानमा भेला हुन्छन्। राज्य प्रमुखको उपस्थितिमा मुख्य समारोहमा, पुजारीहरूले विभिन्न प्रकारका पवित्र खानाहरू समावेश गरी भिक्षा प्राप्त गर्छन्।

तेस्रो दिनलाई मिसा सम्यक भनिन्छ, जसको अर्थ महिला सम्यक हो। आजको दिन स्वयम्भूमा रहेको देवीको मन्दिरबाट आजिमा दयाको प्रतिमालाई पूजाआजाका लागि ल्याइन्छ।

ऐतिहासिक सन्दर्भहरू

ब्रिटिस यात्री कर्नल विलियम किर्कप्याट्रिकले सन् १७९३ मा ब्रिटिस भारतका गभर्नर-जनरल चार्ल्स कर्नवालिसको दूतको रूपमा काठमाडौँको भ्रमण गर्दा आफ्नो शिविर स्थापना गरेको यही ठाउँ थियो। किर्कप्याट्रिकले आफ्नो भ्रमणको विवरणमा लेखेका छन्, "हामी नेपाल बसेको एक हप्ताको दौडान हाम्रो शिविर सुम्भुनाथको पूर्वी खुट्टा नजिकै, जमिनको बढ्दो तर भाँचिएको ठाउँमा राखिएको थियो र धेरै माइल टाढा थिएन।"